چرایی آتش جنگ بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان

به گزارش بورس امروز، در اواخر سال ۲۰۲۰ کشور آذربایجان با حمایت کشور ترکیه حمله نظامی‌ای را برای باز پس‌گرفتن منطقه قره‌باغ به‌راه انداخت. در آن هنگام روسیه هم‌پیمان ارمنستان شش هفته بعد از آغاز درگیری آتش‌بسی را مابین طرفین درگیر وضع‌کرد، آذربایجان نوارباریکی از استان خود و همچنین برخی از ناحیه‌هایی که در تصرف ارمنستان قرارداشت را بازپس‌گرفت. طبق آن توافق، کشور روسیه صلح‌بانانی را به منظور جلوگیری از خشونت‌های بیشتر و حفظ کنترل خود بر مناقشه طرفین به منطقه قره‌باغ اعزام کرد.

اخیرا ساعت‌ها بمباران پیاپی بر علیه مرز ارمنستان صورت گرفته است، این آخرین جنگ و خونریزی است که بسیار دورتر از منطقه قره‌باغ صورت گرفته است. آقای ریچارد گریگوسیان از مرکز مطالعات منطقه‌ای در ایروان پایتخت ارمنستان می‌گوید:‌ این یک پاسخ نبود، بلکه یک هجوم کاملاَ طرح‌ریزی شده بود. این حمله تنها چند هفته بعد از ملاقات بروکسل صورت می‌گیرد که در آن آقای پاشینیان و الهام علی اف، رییس‌جمهور کشور آذربایجان، در مورد چشم انداز یک معاهده صلح جامع با هم گفتگو کردند. آذربایجان از ارمنستان می‌خواهد که حاکمیت‌اش را بر منطقه قره‌باغ به رسمیت بشناسد، ارمنستان نیز از آن طرف از آذربایجان تضامینی را برای محفوظ ماندن قوم ارمنی ساکن منطقه می‌خواهد. گرفتاری بیش از حد روسیه در جنگ اکراین ممکن است که آذربایجان را به این تصمیم رسانده باشد که روسیه نمی تواند دخالتی را از طرف و یا برای حمایت ارمنستان انجام‌دهد به این دلیل زمان مناسبی است تا بتواند همسایه خود را براساس آنچه که آذربایجان می‌خواهد به صلح وادار کند. و از طرفی بحران انرژی جهانی به این معنی است که وابستگی اروپا به تولید کننده‌های گاز مانند آذربایجان در حال افزایش است. وزیر انرژی آذربایجان اخیراَ در مصاحبه‌ای اعلام کرده است که کشورش برای افزایش ۳۰ درصدی صادرات گاز به اروپا در مقایسه با سال ۲۰۲۱ برنامه‌ریزی کرده است.

چه چیزی در آینده اتفاق خواهد افتاد؟ ارمنستان از روسیه درخواست کرده‌است، معاهده‌ای  را که در آن مسکو را متعهد به حمایت و دفاع از ارمنستان در زمان تجاوز کشور خارجی می‌کند به کار بیاندازد. آقای لاورنس برورز عضو اتاق فکر چتم هاوس می‌گوید: با در نظرگرفتن موقعیت کنونی روسیه در جنگ اکراین این امکان وجود دارد که روسیه فقط یک سری اقدامات سمبلیک را انجام‌دهد، تا اینکه بخواهد در مقیاس گسترده‌ای به شکل نظامی اقدامی انجام‌دهد. بنابراین آذربایجان می‌بایست محتاطانه گام بردارد. آقای برورز می‌گوید: دولت باکو قطعاَ تمایل دارد که تسلط روسیه بر قفقاز را کاهش‌دهد، اما در تقابل مستقیم و رودرو با روسیه چیزی دستگیرش نخواهدشد. این موضوع ریسک جنگ تمام عیار با ارمنستان را کاهش می‌دهد. اما تا زمانی که موضوع قره‌باغ بدتر شود و یک طرف قوای خود را برای پیش‌برد منافع خود بکار گیرد شرایط و موقعیت همچنان شکننده باقی خواهدماند.

این مطلب ترجمه‌ای است از مقاله‌ای با همین عنوان که در هفته نامه اکونومیست مورخ ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ انتشار یافته است.