تناقض های بازار سرمایه برای حفظ کارایی عملیاتی

به گزارش بورس امروز؛ ارزش معاملات خرد از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا ۹ تیر از مبلغ ۸.۶۰۰ میلیارد تومان به عدد ۳.۵۰۰ میلیارد تومان رسید که حدود ۶۰ درصد کاهش یافت. با نگاهی به ارزش معاملات خرد، عملکرد شاخص‌های بازار از جمله شاخص کل و هم وزن و همچنین افت قیمت سهام می توان متوجه کاهش رونق بازار سهام شد. در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۳.۴۰۰ میلیارد تومان خروج پول از بازار سرمایه اتفاق افتاده است، اما سوال اصلی این است که آیا حتی در صورت رونق بازار سرمایه اساسا اخذ مالیات از بازار سرمایه و معاملات آن، اقدام صحیحی است یا خیر؟ باید توجه داشت که یکی از شاخص های کارایی بازار، کارایی عملیاتی است که مستقیما به هزینه معاملات وابسته است. با توجه به نرخ بالای کارمزدها و معاملات خرید و فروش در بازار سرمایه ایران، این بازار در مقایسه با بازارهای سرمایه پیشرفته هم اکنون نیز هزینه معاملاتی بسیار بالایی دارد. در حالی که در بازارهای سرمایه پیشرفته نهادهای قانون گذار سعی در کاهش این هزینه ها به منظور افزایش کارایی بازار دارند. در کشور خودمان نیز در سال های قبل اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است (از جمله کاهش کارمزد معاملات در سال ۱۳۹۹)، افزایش مالیات و به تبع آن هزینه معاملات حتی به میزان اندک، می تواند اقدام نامناسبی باشد. از طرف دیگر یکی از گروه های فعال در بازار سرمایه که با نوسانات کوچک بازار معامله می کنند و به نقدشوندگی دارایی ها و ایجاد جذابیت بازار کمک می کنند، با اجرای چنین طرح هایی وارد معامله نشده و عملا نقدشوندگی بازار را دچار مشکل می نمایند. در شرایط فعلی کشور که تورمی است و با توجه به ارزندگی بازار سهام که کارشناسان در این زمینه هم نظرند، به نظر می رسد یکی از اقدامات لازم در سطح کلان، تلاش برای بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه و کنترل حجم نقدینگی از طریق ابزارهای مناسب در بازار سرمایه است. ایجاد زیرساخت های مناسب در شرکت ها، فراهم آوردن شرایط مناسب برای رونق بازار اولیه و ایجاد امکان تامین مالی برای شرکت ها از طریق بازار سرمایه می تواند منجر به افزایش سرمایه گذاری در بخش واقعی اقتصاد، افزایش تولید داخلی، ایجاد اشتغال و مزیت های دیگر گردد. بدین منظور ایجاد زمینه های مناسب جهت جذب سرمایه گذاران به بازار سرمایه و خروج آن ها از بازارهای موازی مانند بازار ارز، خودرو، مسکن و … که منجر به تورم، کاهش رشد اقتصادی، نارضایتی در جامعه و … گردد، باید در دستور کار قرار گیرد. از جمله مواردی که با این رویکرد در تناقض است، طرح مالیات بر عایدات بازار سرمایه است.

• و اما در خصوص انعکاس این اقدام به سازمان بورس، می توان مساله را از چند جهت بررسی نمود.

از دیدگاه جامع‌تر باید دید آیا راه ارتباطی مناسبی برای انتقال نظرات فعالان بازار به مدیران سازمان در نظر گرفته شده است یا خیر؟ تشکیل کانون سرمایه گذاران خرد که مدتی است پیشنهاد آن نیز ارائه شده است اما هنوز اقدامی در ارتباط با تشکیل آن صورت نپذیرفته است، می تواند در چنین مواقعی کمک کننده باشد.

در این میان باید یاد آور شد که رشد و توسعه اقتصادی یک کشور، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است، در حالیکه این سرمایه‌گذاری‌های کلان فقط در یک بازار قوی، با پشتوانه و دارای منابع طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد. به وجود آمدن یک بازار سرمایه قوی، زیرساخت‌های اساسی تأمین مالی هر کشوری را فراهم می‌کند. بازار بورس به دلیل برخورداری از پشتوانه قوی و قابل‌اطمینان به‌عنوان بازاری برای سرمایه‌گذاری‌های کلان مطرح‌شده است. طبق عقایدی که در زمینه اقتصاد وجود دارد، رونق بازار بورس، نشانه‌ای از اقتصاد رو به رشد و در حال پیشرفت است. ایجاد سرمایه برای کسب‌وکارها و تأمین بودجه دولت از خصوصیات بازار بورس است که نقش بسزایی در اقتصاد کلان دارد.

• با توجه به مطالب ذکر شده پیشنهاد می گردد:

الف: تغییر نگرش در آحاد جامعه از جمله تصمیم گیران و مدیران کشور و ایجاد این تفکر که بازار سرمایه یک بازار با ماهیت سوداگرانه نیست و تشکیل و ترویج بیشتر آن باعث رونق اقتصادی می شود.

ب: آگاهی دهی به تصمیم گیران و ایجاد شناخت موثرتر نسبت به بازارهای سرمایه موفق در جهان و بهره گیری از تجربیات آن ها به منظور استفاده از بازار سرمایه در جهت رونق اقتصادی، افزایش سرمایه گذاری در بخش واقعی اقتصاد و استفاده از بازار سرمایه به عنوان یک روش موثر تامین مالی.

ج: بازار سرمایه با توجه به ماهیت و کارکرد ذاتی که دارد می‌تواند نقش اساسی در تحقق اهداف، برنامه‌ها و سیاست‌های دولت داشته باشد که کمک به تحقق بودجه سالانه از آن جمله است.

د: ارتباطات موثر با فعالان بازار سرمایه به منظور بهره گیری از نقطه نظرات کارشناسانه آنان در موقعیت های مشابه.

و: یکی دیگر از کمک‌هایی که بازار سرمایه می‌تواند در جهت تحقق بودجه سالانه داشته باشد، از کانال افزایش درآمدهای مالیاتی دولت از محل نقل‌ و انتقال سهام در صورت رونق بازار است، کانالی که در سال ۱۳۹۹ برای دولت حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان درآمد ایجاد کرد. حال اگر رونق بازار در سال های آینده مستمر باشد طبعاً ارزش معاملات رشد می یابد که از این طریق به تحقق منابع بودجه کمک خواهد کرد.