اکتشافات، مهمترین فرصت توسعه
دکتر امیرحسین نادری_مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات| معدن یکی از محرک‌های مهم در اقتصاد جهانی و جایگاه اولیه در زنجیره تامین منابع مورد نیاز بسیاری از صنایع به شمار می‌آید. بنابراین شناخت مزیت‌های نسبی مناطق مختلف و ایجاد زیرساخت‌ها برای هدایت صحیح سرمایه‌ها و منابع برای تولید ثروت و ارزش افزوده یکی از […]
دکتر امیرحسین نادری_مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات| معدن یکی از محرک‌های مهم در اقتصاد جهانی و جایگاه اولیه در زنجیره تامین منابع مورد نیاز بسیاری از صنایع به شمار می‌آید. بنابراین شناخت مزیت‌های نسبی مناطق مختلف و ایجاد زیرساخت‌ها برای هدایت صحیح سرمایه‌ها و منابع برای تولید ثروت و ارزش افزوده یکی از وظایف اصلی سیاست‌گذاران هر کشور از جمله ایران است که جز در سایه شناخت دقیق پتانسیلهای نقاط مختلف کشور در عرصه‌های گوناگون محقَق نمی‌شود.
ذخایر معدنی از جمله پتانسیلهای موجود در ایران است که با تنوع بالا در عرصه‌های گوناگون جغرافیایی کشور گسترده شده‌اند، به طوری که ایران در حال حاضر، با داشتن بیش از ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی) با ۳۷ میلیارد تن ذخیره قطعی و ۵۷ میلیارد تن ذخایر احتمالی، جزو ۱۵کشور اول دنیا در کانیهای فلزی و غیرفلزی قرار دارد.
به‌کارگیری ظرفیت‌های بالقوه این بخش می‌تواند افزایش درآمد ملی را به دنبال داشته باشد و در کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی موثر واقع شود. با توجه به تجربه یک دهه اخیر اقتصاد ایران و وابستگی بیش‌ازحد به درآمدهای نفتی و آسیب‌پذیری شدید این بخش در هنگام اعمال تحریم‌ها، اهمیت بخش صنایع معدنی و فلزی در کشور دوچندان میشود.
رشد بخش صنایع معدنی و فلزی رشد صنایع پایین‌دستی در کشور را به دنبال دارد و قادر است میزان قابل توجهی فرصت شغلی نیز ایجاد کند. رشد بخش معدن و صنایع معدنی نه تنها با ایجاد اشتغال مستقیم، بلکه به علت ارتباط این بخش با سایر بخش‌ها، منجر به ایجاد اشتغال و افزایش درآمد خانوارها میشود.
استراتژی‌های جدید
با توجه به طرح‌های توسعه‌محوری که اکنون در حال اجراست، به نظر می‌رسد دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ دور از دسترس نباشد و به یاری خداوند و با تلاش همه دست‌اندرکاران این حوزه، این مهم محقَق خواهد شد. اما برای دستیابی به این هدف، تنگناهایی اساسی در کشور وجود دارد که مهمترین آن‌ها تامین خوراک است. برای دستیابی به توسعه پایدار در این صنعت، باید اقداماتی اساسی در حوزه اکتشاف انجام شود.
یکی از مغفول‌ترین بخش‌ها در بودجه‌های سنواتی، تخصیص نیافتن منابع کافی در اکتشاف ذخایر معدنی است. به‌ویژه اکنون که دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ را به مجلس شورای اسلامی ابلاغ کرده، لازم است که این خواسته را با حساسیت بالایی مطالبه کند. به عبارت دیگر، معدن یکی از حوزه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاری است و دولت باید از این فرصت استفاده کند و با تسهیل و هموار کردن این مسیر، نهایت بهرهبرداری را از ظرفیت بخش خصوصی داشته باشد.
پیش‌تر شرکت سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات عمدتا به سهامداری و توزیع سود می‌پرداخت، اما اکنون با اتخاذ استراتژی جدید، در تلاش است تا از قدرت تامین مالی خود در ایجاد و پیشرفت پروژه‌های معدنی و صنایع معدنی جدید، توسعه زیرساخت ها و ایجاد تنوع بیشتر در سبد محصولات گروه استفاده کند.
اکتشاف، استخراج و احداث واحدهای فراوری، به‌خصوص در حوزه فلزی و عناصر نادر خاکی از برنامه‌های این شرکت است. با در نظر گرفتن ضرورت و اهمیت اکتشاف ذخایر جدید معدنی، رویکرد شرکت توسعه معادن و فلزات در حوزه اکتشاف، در کنار توسعه پهنه‌های اکتشافی در استان‌های مختلف کشور و توجه به عناصر مختلف معدنی، در دستور کار قرار گرفته است.
همچنین در بخش تامین ماشین‌آلات، وابستگی زیاد تجهیزات حفاری به نرخ ارز موجب شد تا در سال‌های اخیر با ایجاد نوسان در بازار ارز، قدرت و توانایی بسیاری از پیمانکاران در ارائه خدمات کاهش یابد و این امر چالش‌هایی را برای فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی ایجاد کرده است. به همین دلیل، شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و معادن فلزات، در چارچوب استراتژی‌های جدید خود، ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری در حوزه معدن را در دستور کار قرار داده و به طور جدی در حال اجرای آن است. در همین راستا، تامین تجهیزات و ماشین‌آلات حفاری معدنی نیز پیگیری میشود. این شرکت سعی دارد با تامین ماشین‌آلات و تجهیزات مورد نیاز، آسیب‌ها و چالش‌های ناشی از این محدودیت را به حداقل برساند و اقدامات مناسبی را نیز در این زمینه انجام داده است.
پتانسیلی ارزشمند
با توجه به نمودارهای تجارت بین‌المللی فولاد، از سال ۱۳۹۲ واردات فولاد به کشور صفر و از سال بعد، صادرات فولاد ایران نیز آغاز شده است. ایران از نظر میزان تولید فولاد رتبه دهم جهانی و رتبه اول در منطقه خاورمیانه را دارد و با تولید حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در سال ۲۰۲۰، سهم خود را از تولید منطقه به ۷۰ درصد افزایش داده است.
گروه شرکت‌های هلدینگ سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات در سال ۱۳۹۹ به طور مستقیم و غیرمستقیم تولیدکننده ۶۸ درصد کنسانتره آهن، ۴۰ درصد گندله، ۲۴ درصد آهن اسفنجی، ۱۲ درصد فولاد خام و ۵ درصد محصولات فولادی کشور با قدرت تامین مالی بالا بوده است.
با تحقق ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴، میزان ذخیره سنگ‌آهن فقط کفاف حدود ۱۰ سال این تولید را خواهد داد و در صورت تامین نشدن مواد اولیه، در سال ۱۴۱۴ واردکننده فولاد خواهیم شد. بنابراین موضوع اکتشافات جدید و واردات مواد اولیه و بازنگری در نحوه تامین و متنوع‌سازی آن باید به عنوان یک موضوع مهم پیگیری شود.
تامین مواد اولیه برای فولادسازان در حالی به دغدغهای بزرگ تبدیل شده که بر اساس آمارهای جهانی، ایران ۷ درصد از ذخایر معدنی دنیا را به خود اختصاص داده است. وجود معادن بزرگی همچون گلگهر، سنگان و چادرملو نشان‌دهنده غنی بودن ایران در حوزه کانیهای فلزی است. رویکرد مناسب به منظور تامین مواد اولیه مکفی، گسترش فعالیتهای اکتشافی و همکاری با معادن کوچکتر و افزایش ظرفیت این معادن است.
در حوزه فلزات غیرآهنی مانند مس، روی و طلا، ایران در زمره کشورهای با پتانسیل بالا محسوب میشود. اما در بخش اکتشاف ذخایر سرب و روی، کشور دچار عقب‌ماندگی جدی است و همچنین در بخش فلزات گرانبها پتانسیلهای معدنی زیادی وجود دارد که می‌بایست مطالعات اکتشافی برای بهرهبرداری از آن‌ها با جدیت بیشتری دنبال شود.
مهمترین فرصت توسعه در صنعت فلزات غیرآهنی، در وهله نخست، اکتشافات است. از جمله فعالیتهای صورت‌گرفته در این زمینه، اکتشافاتِ در حال انجام در غرب کشور از جمله همدان و کردستان، پهنه اردبیل و شرق و مرکز کشور است. پیشبینی میشود که تا یک سال آینده، سایر محدودههای معدنی پتانسیلدار در این مناطق نیز شناسایی شوند. علاوه بر این، تکمیل زنجیره تامین محصولات (توسعه بازار داخلی) و افزایش صادرات به بازارهای بین‌المللی از دیگر فرصتهایی است که باید برای بهرهبرداری از آن‌ها اهتمام بیشتری ورزید.
بهبود زیرساختهای قانونی و مقرراتی، در کنار ایجاد توافقنامههای کارآمد تجاری با بازارهای مصرف، امکان شکوفایی در حوزه تکمیل زنجیره تامین و توسعه صادرات را تسهیل میکند.
