کارگزارن در مسیر کاهش درآمد و افزایش هزینه

احسان کلهران مدیر تحلیل و توسعه بازار کارگزاری رضوی| در گذشته کارگزاری ها مجوز سبدگردانی داشتند و می توانستند مدیر صندوقی مختلف باشند، اما در حال حاضر فقط می تواند مدیر صندوق بازارگردانی باشند. این در حالی است که مجوز گرفتن صندوق ها خود یک پروسه بسیار زمانبر است.این محدودیت در سال ۹۵ یا ۹۶ بود انجام شد. این در حالی است که شرایط اقتصادی کارگزاری ها تا قبل از سال ۹۳، شرایط مطلوبی نبود اما در این سال بازار به یک حجم خوبی از معاملات رسید و بعد از آن مجدد بازار از تب و تاب افتاد.

• کاهش درآمد کارگزاران با محدودیت مجوزها

هر ساله هزینه حقوق و دستمزد کارکنان افزایش می یابد اما حجم معاملات و درآمدها به نسبت سال های گذشته کاهش یافته است، از سوی دیگر با محدود شدن مجوز کارگزاری ها بخشی از درآمد کارگزاری ها حذف شد.

• کاهش ۵۰ درصدی کارمزدکارگزاری در مردادماه سال گذشته

در سال های ۹۷، ۹۸ و اوایل سال ۹۹ درآمد کارگزاری ها به دلیل حجم بالای معاملات، رونق گرفته بود، حجم معاملات بازار حتی تا روزی ۳۰ هزار میلیارد تومان هم رسید و از آنجایی که همه معاملات در کارگزاری ها انجام می گرفت به همین دلیل کارمزد بسیار خوب شده بود، اما در ابتدای مردادماه سال ۹۹ کارمزد کارگزاران حدودا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد.  در گذشته کارمزد کارگزاران ۰.۰۰۳۸ بود، اما در حال حاضر ۰.۰۰۳۰۴ است که از آن ۲۰ درصد کاسته شد. این در حالی است که از این میزان حدود ۳۷ درصد کارمزد به صندوق توسعه بازار تزریق می شود که این مسئله کارگزارن را با مشکل نقدینگی مواجه کرده است.

• حاشیه های تبلیغ بورسی دولت

در اواخر سال ۹۸ و ابتدای سال ۹۹ که بازار سرمایه رونق گرفت، در این مقطع زمانی با توجه به حجم بالای معاملات و تبلیغی که دولت برای بورس داشت، به شدت مراجعه به کارگزاری ها افزایش یافته بود؛ به طوری که از صبح زود پُشت در کارگزاری‌ها صف می بستند و کارگزاران نوبت دهی می کردند که بتوانند پاسخگوی مشتریان باشند.

در راستای همین امر بود که کارگزاران اقدام به افزایش نیروی انسانی خود کردند به طوری که پذیرش برخی از کارگزاری ها بیش از ۵ تا ۱۰ برابر شد و شعب کارگزاری‌ها در استان و شهرهای مختلف به شدت افزایش پیدا کرد، اما رکود بازار باعث هزینه های سنگینی برای کارگزاران داشت.

• ریزش شدید حجم معاملات از اوایل سال ۱۴۰۰

از انتهای سال ۹۹ و اوایل سال ۱۴۰۰ بازار سرمایه در یک رکود بسیار شدیدی قرار گرفت و حجم معاملات از روزی ۳۰ هزار میلیارد تومان به یک هزار میلیارد تومان رسید. تبلیغ بورس باعث شد که مراجعات زیادی به کارگزاری ها انجام شود و در نهایت با رکود بازار هزینه حقوق و دستمزد به سایر هزینه های کارگزاران اضافه شد، این در حالی است که با کاهش درآمد امکان تعدیل کارمندان وجود ندارد، چرا که هر کدام از این افراد دارای خانواده و هزینه هستند و تعدیل آنها برای کارگزارن امری راحت نیست.

• تغییر ذائقه مشتریان برای گرفتن تخفیف

مدیر تحلیل و توسعه بازار کارگزاری رضوی می گوید که در این مدت ذائقه مشتریان تغییر کرده است، در گذشته که بازار رونق خوبی داشت، کارگزاری ها برای جذب حداکثری مشتریان اقدام به ارائه تخفیف می کردند که این موضوع با توجه به درآمد خوبی که داشتند خیلی به چشم نمی آمد. اما این موضوع باعث شد که ذائقه مشتریان به تخفیف عادت کند و این باعث شد که در زمان رکود بازار هم مشتریان معمولا درخواست تخفیف داشته باشند که این موضوع نیز هزینه کارگزاران را افزایش داد.

موضوع مهم دیگری که در سال جاری رخ داد، قرارداد با شرکت های نرم افزاری فعال در بازار بود که بیش از ۹۰ درصد کارگزاری ها با این دو شرکت همکاری می‌کنند. این شرکت های نرم افزاری هزینه های خود را به شدت افزایش دادند.

• درآمد برخی از کارگزاری ها تا ۸۰ درصد کاهش یافت

به موجب گزارش ۶ ماهه کارگزاران برخی از آنها تا ۸۰ درصد درآمدهایشان کاهش یافته  است. برای مثال اگر شرکتی در سال گذشته ۱۰۰ میلیارد تومان درآمد داشت، این درآمد در سال جاری به ۲۰ میلیارد تومان رسیده است در حالی که هزینه ها افزایش یافته است. بخشی از درآمد کارگزاری‌ها صرف سرمایه گذاری در صندوق توسعه بازار می شود که جریان وجه نقد به کارگزاری‌ها رو تحت شعاع قرار داده است.

• کارگزاری های جدید سهمی از این بازار کوچک نخواهند داشت

با توجه به آزاد شدن مجوز تاسیس کارگزاری ها، این سوال مطرح است این کارگزاری ها تازه تاسیس می خواهند از کجا مشتری جذب کنند و چه سهمی از کیک این بازار داشته باشند؟ مزیت رقابتی ایجاد کردن اقدام درستی است اما با بررسی که ما در سال ۹۶ روی کارگزاری ها داشتیم، حتی برخی از کارگزاری ها اضافه بودند.

در حال حاضر کارگزاری که در رده اول قرار دارد ۲۵ تا ۳۰ درصد بازار را در دست دارد و برخی از کارگزاری، زیر یک دهم از بازار سهم دارند. درست است که مزیت رقابتی ایجاد کردن اقدامی درست است اما این آمار نشان می‌دهد که کیک بازار به حدی بزرگ نیست که سهمی هم به کارگزاری های جدید تخصیص یابد مگر اینکه نوآوری خاصی داشته باشند.

• تخلف مشتری ها به پای کارگزاری ها نوشته می شود

از سوی دیگر اکثر قوانین دست و پاگیر به کارگزاری ها تحمیل شده است به طوری که بعضا حتی تخلف مشتریان نیز پای کارگزاری ها نوشته می شود که این نوع مسائل کار را برای ما سخت کرده است

در شرایط فعلی، بازار دچار مشکلات جدی شده است، بر این اساس معتقدم باید با این شرایط نسبت به آزادسازی صندوق توسعه بازار اقدام کنند و هر کارگزاری که قصد فروش یونیت های خود را دارد این کار را انجام دهد. البته فروش یونیت ها ممکن است که یک بار منفی برای بازار داشته باشد.

بنده نمی دانم که فلسفه اینکه بخشی از کارمزد کارگزاری ها در صندوق توسعه بازار تزریق شود چیست و چه فکری پشت آن بوده است اما حداقل امیدوار بودیم که با بخشی از این پول، بتوانند در بازار جبران داشته باشند تا بازار به این وضعیت کشیده نشود. اما امیدوارم که با تلاش و کوشش دلسوزان کشور و کسانی که در بازار سرمایه فعال هستند به این صنعت هم دقت نظر بیشتری داشته باشند.