گردشگری در نیمه راه بورس

در سال های اخیر، فعالان این حوزه برای تامین مالی طرح های خود، از تسهیلات بانکی با سودهای بالا استفاده می کردند؛ این روش تامین مالی سختی های زیادی دارد زیرا بسیاری از فعالان این حوزه، بخش خصوصی با سرمایه های خرد هستند. از سوی دیگر با رشد چشمگیر بازار سرمایه در سال گذشته، توجه بسیاری به پتانسیل های این بازار برای تامین مالی ارقام بزرگ جلب شد، به گونه ای که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معتقد است که می توان از پتانسیل های بازار سرمایه برای رشد صنعت گردشگری و تامین مالی پروژه ها و طرح های توسعه ای این صنعت استفاده کرد. مشروح این گفت و گو در پی می آید که با هم می خوانیم:

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بازار سرمایه را یکی از بهترین محل های تامین مالی پروژه های صنعت گردشگری دانست و گفت: در حال حاضر بازار سرمایه زیرساخت های لازم را برای تامین مالی پروژه های این صنعت ندارد اما امید می رود با توسعه بازار سرمایه و افزایش تمایل فعالان این صنعت، در سال های آینده شاهد ورود فعالان این صنعت به بازار سرمایه باشیم.

علی اصغر مونسان در گفت و گو با خبرنگار بورس امروز، درباره وضعیت بودجه گردشگری در کشور، مواجه دولت  دوازدهم با مشکلات متعدد در تامین بودجه را با توجه به تحریم ها و نبود درآمدهای نفتی مورد اشاره قرار داد و یاد آور شد: از زمان اجرای تحریم های ترامپ، دولت تمرکز جدی خود را بر تامین کالاهای اساسی و نیازهای معیشتی مردم در بودجه گذاشت و بخش گردشگری به اولویت های پایین تر دولت منتقل شد.

او به سهم پایین وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نسبت به سایر وزارت خانه ها از کل بودجه کشوری اشاره کرد که این امر، وزارت خانه مزبور را ملزم کرد تا برای اجرای پروژه های خود به تامین منابع مالی مورد نیاز بپردازد.

تامین مالی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اشاره به روش های مختلف تامین مالی پروژه های این وزارتخانه توضیح داد: در سال های اخیر با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای ما تلاش کردیم تا با تغییر مسیرها، بتوانیم نیازهای این حوزه را رفع و به سمت رشد حرکت کنیم.

او تصریح کرد: در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، پروژه‌های نفیس مانند پروژه‌های نگه داری و مرمت بناهای تاریخی مانند تخت جمشید، میدان نقش جهان، مسجد جامع اصفهان و … قابلیت انتقال به بخش خصوصی را ندارند. در این میان  بناهای تاریخی که شامل نفایس نیستند، از امکان انتقال مدیریت به بخش خصوصی برخوردارند. بنابراین سرمایه قابل توجهی از بخش خصوصی وارد این حوزه شد و برخی از بناهای تاریخی مرمت شده و توسط همین بخش به بهره برداری رسیدند.

دکتر مونسان در این خصوص اضافه کرد: این روش علاوه بر مرمت بناهای تاریخی و تامین مالی با ایجاد کسب و کار منجر به افزایش اشتغال در جامعه شد.

تامین مالی از مصوبه مجلس

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید بر تلاش این وزارتخانه در استفاده از همه ظرفیت‌های تامین مالی در کنار بودجه دولتی، مصوبه  مجلس شورای اسلامی در ارایه تسهیلات یک و نیم میلیارد دلار به صورت ریالی در «طرح اشتغال روستایی» را مورد اشاره قرار دادکه به موجب آن مقرر شد تا وام های ارزان قیمت برای حمایت از مشاغل روستایی به مردم اعطا شود. در همین راستا نیز بانک های کشور نیز یک  و نیم میلیارد دلار به آن رقم اضافه کردند و در مجموع ۳ میلیارد دلار به صورت ریالی تسهیلات به این طرح اختصاص داده شد. این وزارت خانه توانست دو سهم ۱۰ درصدی از این تسهیلات را به حوزه گردشگری اختصاص دهد. در نتیجه بخش قابل توجهی از این مبلغ برای توسعه بوم گردی ها تامین شد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خصوص توسعه بوم گردی ها گفت: این مبلغ به صورت وام های چهاردرصدی به افراد ارائه می شد و یکی از مشکلات در این حوزه، نبود ضامن برای دریافت تسهیلات بود. با این حال میزان قابل توجهی از این طرح، وارد حوزه گردشگری شد و توانست منابعی را خارج از بودجه دولتی  به افراد با  سرمایه اندک برای راه اندازی کسب و کار دهد.

او به راه اندازی ۲۲۰۰ واحد بوم گردی در کشور با اجرای این طرح اشاره کرد که موجب شد تا زیرساخت‌های لازم را برای یکی از علاقه‌مندی‌های مهم گردشگران در سال های اخیر یعنی طبیعت و بوم گردی را فراهم سازد.

مرمت بناهای تاریخی از سوی صنایع بزرگ

دکتر مونسان یکی دیگر از روش های تامین مالی خارج از بودجه را ورود صنایع بزرگ به حوزه مرمت بناهای تاریخی عنوان کرد که بسیاری از صنایع بزرگ تمایل دارند تا به منظور اجرای مسئولیت های اجتماعی خود، در این حوزه وارد شوند.

او ادامه داد: شرکت معدنی و صنعتی چادرملو مشارکت در مرمت برخی از بناهای تاریخی اردکان یزد را در اختیار گرفته است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از مذاکره با شرکت معدنی و صنعتی گل گهر خبر داد و اضافه کرد: امیدواریم بعد از آن بتوانیم با صنایع بزرگ کشور مانند ذوب آهن نیز تفاهم نامه‌های اثربخشی داشته باشیم.

گردشگری های بازار سرمایه

وی با اشاره به حضور تعداد اندکی از  شرکت های گردشگری در بازار سرمایه، اظهارکرد: رشد چشمگیر بازار سرمایه در سال گذشته، ما را بر آن داشت تا با استفاده از ظرفیت بازار سرمایه به تامین مالی پروژه های هتل و اقامتگاه ها بپردازیم.

وی در اشاره به پتانسیل هتل ها برای ورود به بازار سرمایه گفت: برخی از هتل های بزرگ صنعت گردشگری پروژه‌های چند میلیاردی دارند، می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند و بهترین محل برای ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه، هتل های بزرگ  به شمار می‌روند.

پتانسیل بازار سرمایه برای هتل های ۵ ستاره

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به پروژه هتل اسپیناس در تهران اشاره کرد و یادآور شد: این وزارت خانه تلاش داشت تا هتل اسپیناس را تشویق کند تا در ازای عرضه ۵ تا ۱۰ درصد از سهام خود در بازار سرمایه و از محل این بازار منابع مالی مورد نیاز خود را برای ساخت این پروژه را تامین کند.

وی با بیان اینکه تأمین مالی هتل های ۵ ستاره، ارقام بزرگی است، گفت: عموما منابع مورد نیاز برای اجرای طرح های توسعه ای هتل های ۵ ستاره کشور، از محل صندوق توسعه ملی تهیه می شود بطوری که تاکنون برای این طرح ها، بیشتر از هزار میلیارد در سال، تامین مالی انجام نشده است. با این حال با رشد بورس متوجه پتانسیل بالای این بازار برای تامین مالی هتل ها شدیم.

دکتر مونسان با بیان اینکه عمده هتل های کشور، شرکت نیستند و صاحبان حقیقی دارند، تصریح کرد: بسیاری از این هتل ها متعلق بخش خصوصی است که تمایلی به تامین مالی از محل بازار سرمایه ندارند. بنابراین در این خصوص طی نشستی با مدیران سازمان بورس، مدیران مطرح هتل ها و همه افرادی که در حال حاضر مشغول مدیریت و اجرای این پروژه ها هستند، تلاش شد تا با آشنایی با بازار سرمایه آشنا قادر به تامین مالی مورد نظر خود از این فضا باشند ضمن آنکه مدیریت هتل خود را نیز همچنان در اختیار داشته باشند.

او معتقد است با توجه به وضعیت حاکم بر بازار سرمایه، این بازار آمادگی لازم  برای تامین مالی پروژه های گردشگری را ندارد. پروسه ورود شرکت ها به بازار سرمایه زمانبر است ضمن آنکه بسیاری از هتل های کشور، نه تنها شرکت نیستند و به صورت خانوادگی اداره می شوند، بلکه صورت های مالی شان از استانداردهای لازم سازمان بورس برخوردار نیست.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به روند افت قیمتی سهام در بازار سرمایه از سال گذشته تا کنون اشاره  و اعلام کرد که این موضوع سبب شده است تا مدیران هتل ها که شناخت خوبی از بازار سرمایه ندارند، تمایلی برای ورود به بازار سرمایه نداشته باشند.

تمایل به تامین مالی سنتی در صنعت گردشگری

به گفته او  بسیاری از هتل های کشور درحالی برای تامین پروژه های مالی خود به سراغ بانک ها می روند  که تسهیلات  دریافتی آنها از بهره بالایی برخوردار است و باید ضمانت های موثقی را نیز ارائه دهند.

دکتر مونسان  به حمایت های دولت در حوزه شرکت های دانش بنیان و صندوق های جسورانه اشاره کرد که در صورت مواجه آنها با زیان دولت به حمایت آنها می پردازد. ضمن آنکه شرکت های دانش بنیان از معافیت های مالیاتی برخوردارند که در صورت زیان، دولت آن را جبران می کند اما در حوزه گردشگری، چنین حمایت هایی وجود ندارد.

مشکلات پروژه محوری در بازار سرمایه

وی در اشاره به تامین مالی پروژه ها از بازار سرمایه، تفاوت تامین مالی پروژه با شرکت در بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: یک شرکت برای ورود به بازار سرمایه ابتدا باید صورت های مالی ۵ سال اخیر خود را به بورس ارائه دهد . همه این صورت های مالی باید بیانگر رشد و سوددهی این شرکت باشند. بعد از بررسی صورت های مالی، این شرکت می تواند وارد بازارهای دوم و سوم شود؛ در نتیجه تا زمان حصول اطمینان از سوددهی، شرکت قادر به ورود به بازار اول سرمایه نیست.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی،اضافه کرد: اما پروژه توسعه ای یک هتل بعضا  در حال ساخت اسکلت با مشکلاتی نظیر دعوای شرکای شخصی، نبود تامین مالی، اشتباه در بازاریابی و .. از احتمال  رها شدن برخوردار می شود  و زیان می دهد. بنابراین می توان گفت اجرا پروژه کار سخت و پرریسکی است و بازار سرمایه به عنوان حافظ منافع مردم نمی تواند به راحتی برای تامین مالی پروژه ها، منابع مالی را در اختیار کارفرمایان این پروژه ها قرار دهد.

او با اشاره به تامین مالی شرکت های بزرگ فولادی در بازار سرمایه گفت: برخی شرکت های بزرگ مانند گل گهر، شرکت های توانمندی هستند که پروژه های کاملا سوددهی دارند. سوددهی پروژه های این شرکت ها نرخ های بالایی دارد و بازار سرمایه در اجرای پروژه های آنها تردیدی ندارد.

بازاریابی پروژه های صنعت گردشگری

او با اشاره به بحث بازاریابی در حوزه گردشگری گفت: تاسیس کارخانه، تنها نیاز به سرمایه دارد اما تحقق درآمد در گردشگری نیازمند بازاریابی است که این امر در این حوزه دشوار است.

به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ هر ساله درآمد حاصل از هتل ها از ۲۰ اسفند تا بیستم فروردین ماه، برابر ۶ ماه درآمد است. اما سال گذشته کنسلی سفرها در ایام عید، بروز سیل در سال های قبل و بسیاری عوامل دیگر،  میزان سفرها را کاهش داد. این در حالیست که حوزه ای مانند خودرو، مورد حمایت است و هیچگاه شاهد کاهش قیمت آن نبوده ایم.

حاشیه ها در صنعت گردشگری

مونسان همچنین با اشاره به سایر عوامل تنش زا که منجر به از دست دادن گردشگران اروپایی شد، خاطر نشان کرد: در نتیجه تلاش کردیم تا بازار منطقه را به دست بیاوریم. در این خصوص با چین و عمان وارد مذاکره شدیم و علی رغم وجود برخی موانع، چینی ها را لغو روادید کردیم.

چشم انداز صنعت گردشگری

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به رشد فناوری در جهان و هوشمندسازی به عنوان پاردایم هایی در در اقتصاد  جهانی نام برد که سبب از بین رفتن اشکال سنتی اقتصاد خواهد شد. در این میان تنها حوزه ای که نمی توان در این روند هوشمندسازی آن را از دست داد، گردشگری است.

این عضو هیأت وزیران در این خصوص یادآوری کرد: گردشگری یک امر فیزیکی است. با رشد فناوری، باز هم گردشگران دوست دارند که بناهای تاریخی را از نزدیک ببینند.

مونسان با اشاره به تاسیس موزه های سه بعدی گفت: به عقیده بنده هیچ مخاطبی از دیدن موزه های سه بعدی لذت نخواهد برد. موزه را باید از نزدیک دید؛ گردشگری به معنای تفریح است.

میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که از صنعت گردشگری در جهان به عنوان سومین صنعت مطرح نام می برد، عنوان کرد: بسیاری از کارشناسان براین اعتقادند که صنعت گردشگری صنعت اول جهان می شود. امروزه جهان به سمت ثروتمند شدن می رود و با رشد  اقتصاد جهانی، گردشگری نیز همراه با آن رونق می‌گیرد.

او با اشاره به ظرفیت های گردشگری کشور گفت: ایران پتانسیل خوبی برای جذب گردشگر دارد. متاسفانه دولت ها توجهی به این صنعت ندارند. این در حالی است که اگر هزینه ای که دولت ها برای بخش صنایع و کشاورزی انجام می دهند، به صنعت گردشگری نیز اختصاص دهند، نتایج بهتری را شاهد خواهیم بود.

دکتر مونسان با تاکید بر چالش های پیش روی صنعت گردشگری کشور، تصریح کرد: مسئولین ما هنوز از  پتانسیل های صنعت گردشگری کشور  به طور کامل آگاهی ندارند. ایران دارای نقاطی است که به جرات می توان گفت از زیباترین نقاط جهان محسوب می شود. در حال حاضر ایران حدود ۷۰۰ موزه فعال و رتبه بالایی در حوزه میراث فرهنگی دارد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: صنعت گردشگری مدت هاست نقش موثری در اقتصاد کشور داشته و تنها  در سال های اخیر با چالش های زیادی همراه شده است.

شرکت های خانوادگی

او با بیان اینکه مبنای کسب و کار صنعت گردشگری برون گرایی است، تصریح کرد: برنامه کاری صنعت گردشگری بر مبنای ارتباطات بیرونی است که با تهدید ارتباطات خارجی،صنعت گردشگری  آسیب می بیند. بر این اساس است که  با تضعیف این صنعت، در دوران رکود بازار، اقبال شرکت های این حوزه نیز در بازار سرمایه کم می شود. به عنوان مثال در حال حاضر اگر بخواهیم هتلی را در بازار سرمایه وارد کنیم، به دلیل همین شرایط کسی از آن استقبال نمی کند و پذیره نویسی نمی شود.

او با بیان اینکه صنعت گردشگری باید در زمان رشد وارد  بازار سرمایه شود ، یادآور شد: در صورتی که صنعت گردشگری در زمان ریزش بازار، وارد بورس شود، نه تنها از آن استقبال نمی شود بلکه ۱۰ سال نیز عقب تر می رود! بنابراین افراد می گویند که این صنعت سوددهی کمی در بازار سرمایه دارد و سرمایه گذارانی که اکنون در این صنعت حضور دارند، دچار تردید می شوند. در نتیجه صنعت گردشگریباید زمانی وارد بورس می شود که مطمئن باشد در این بازار موفق می شود.

فرهنگ سازی در صنعت گردشگری

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره فرهنگسازی در حوزه گردشگری برای ورود به بازار سرمایه گفت: زمانی که ما اقدام به فرهگسازی برای ورود هتلداران به بازار سرمایه کردیم، بورس افت کرد. با این حال تلاش کردیم تا آنها را با بازار سرمایه آشنا کنیم و به آنها بیاموزیم که این بازار چه پتانسیل هایی برای آنها به ارمغان می آورد.

مونسان با اشاره به تمایل هتلداران برای ورود به بورس گفت: برخی از هتلداران بزرگ اقدام به ورود به بورس کردند اما با دو مانع جدی روبر شدند، یکی از آنها با ورود به بازار سرمایه، به شدت ریزش داشت و دیگری نیز نتوانست از این محل برای تامین منابع مالی مورد نیاز پروژه های خود اقدام کند.

وی تاکید کرد: در حال حاضر بازار سرمایه نیز زیرساخت های لازم برای تامین منابع مالی پروژه های حوزه گردشگری را ندارد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تاکید بر لزوم ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه، عنوان کرد: صنعت گردشگری حتما وارد بازار سرمایه می شود زیرا این یک فرصت در بازار سرمایه است. اکنون که دولت نیز در حال تغییر است، بنابراین بازار سرمایه بهترین نقطه برای تامین مالی محسوب می شود زیرا وقتی افراد می توانند با هزینه کم، از بازار سرمایه منابع مالی خود را تامین کنند، چه نیازی به دریافت تسهیلات با نرخ های بالاست .

او با تاکید بر اینکه عرضه اولیه در بورس باید موفق باشد، گفت: در صورتی که عرضه اولیه صنعت گردشگری ناموفق باشد تا سال های طولانی این صنعت وارد بازار سرمایه نمی شود. زیرا این عرضه نمونه موفق یا ناموفق برای باقی هتل ها خواهد شد. تنها در صورت موفق شدن عرضه اولیه می توان انتظار هجوم ورود فعالان صنعت گردشگری به بازار سرمایه را داشت.

دکتر مونسان با بیان اینکه رویدادهای منفی منجر به کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشور نشد، اضافه کرد: درحال حاضر در حوزه گردشگری حدود ۱۵۷,۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری وجود دارد. نزدیک به ۲۳ هزار میلیارد تومان پروژه تنها در دولت دوازدهم به پایان رسیده است. بیش از ۴۰۰ هتل در دولت وقت به اتمام رسیده است و بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ واحد بومگردی افتتاح شده است؛ حدود ۷ هزار موافقت اصولی برای پروژه های این صنعت صادر شده است که حدود ۳۰۰ پروژه جدید را به آن اضافه خواهد کرد؛ بنابراین می توان گفت رونق صنعت گردشگری در حال حاضر خوب است.

او با ابراز امیدواری به ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه طی سال های آینده، تاکید کرد: ورود به بازار سرمایه قطعی است و باید از این محل برای تامین مالی پروژه ها اقدام کرد اما باید این را در نظر گرفت که سهامداران نیز دچار زیان نشوند و معاملات این حوزه، روان باشد.