دامنه نوسان به عنوان چالش بورس/ بازارگردانانی که فقط اسمشان روی نماد است

به گزارش بورس امروز، یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که در سال‌های گذشته همیشه مورد بحث کارشناسان قرار داشته است، مساله دامنه نوسان در بازار سرمایه ایران بوده است. این موضوع در میان ۳ رئیس سازمان بورس نیز نظرات و عملکرد مختلفی را داشته است.

در سال ۹۹ بسیاری از نمادها در ۵ ماه ابتدایی سال با صف خرید مواجه بودند و در نیمه دوم سال نیز اکثر سهم‌ها با صف فروش مواجه شدند. بسیاری از کارشناسان وجود صف در بازار سرمایه را نتیجه محدودیت در دامنه نوسان می‌دانند.

عدم تخلیه فشار فروش یا فشار خرید در بورس به دلیل وجود هیجان میان سهامداران یکی از موضوعاتی است که در سال ۹۹ بسیاری از افراد حاضر در بورس را با سود و زیان غیرمنطقی مواجه کرد.

نظر روسای سازمان بورس درباره دامنه نوسان

چند سال از ورود دامنه نوسان به بازار سرمایه ایران می‌گذرد. شاپور محمدی رئیس اسبق سازمان بورس از جمله افرادی بود که اعتقاد فراوانی به محدود کردن دامنه نوسان داشت. در آخرین روزهای کاری وی، کاهش دامنه نوسان از منفی ۵ به منفی ۲ و از مثبت ۵ به مثبت ۲ به تصویب رسید و حتی ابلاغ نیز شد.

اما این ابلاغ، سبب واکنش منفی سهامداران به این کاهش دامنه نوسان شد. بسیاری از سهامداران این مداخله آشکار در روند بورس را برای آینده آن بسیار نگران کننده می‌دانستند. برخی از کارشناسان معتقدند، بعد از این ابلاغیه در اسفندماه سال ۹۸، رئیس سازمان بورس از این سازمان رفت.

حسن قالیباف اصل در این اقدام خود دامنه نوسان را به همان حالت قبل برگرداند. علی رغم انتقادات فراوانی که به این دامنه نوسان در سال ۹۹ می‌شد و قفل شدن بازار در صف‌های خرید و فروش در بیشتر ایام سال، رئیس سابق سازمان بورس همچنان معتقد به تغییر و یا حذف این دامنه نوسان نبود.

در ادامه و با استعفای قالیباف اصل، دهقان دهنوی سکان ریاست سازمان بورس را بر عهده گرفت. با این تغییر، دامنه نوسان نیز تغییر کرد. این مساله سبب شد، دامنه نوسان از منفی ۵ به منفی ۲ و از مثبت ۵ به مثبت ۶ در نمادهای بورسی تغییر کند.

کاهش شدید نقدشوندگی بورس، خطری برای بازار سرمایه

بسیاری از کارشناسان معتقدند، کاهش دامنه نوسان از ده درصد به ۸ درصد سبب رشد بی وقفه صف‌های خرید و فروش در بورس شده است. این مساله یک ریسک بزرگ را برای بازار سرمایه در پی داشته است. یکی از بزرگترین ویژگی های بازار سرمایه به نقدشوندگی آن بر می‌گردد.

در شرایطی که دامنه نوسان نامتقارن که از اسفندماه در بورس ایجاد شده است، صف های فروش را متراکم تر کرده است، رئیس سازمان بورس از این ادامه دار بودن دامنه نوسان نامتقارن دفاع کرده و این مساله را دلیلی برای ثبات در بازار سرمایه دانسته است.

تخلیه نشدن فشار فروش به دلیل پایین بودن میزان درصد منفی سهام در ماه گذشته کاملا مشهود بوده است. پر نشدن بیش از ۲۰ درصد از قیمت پایانی اغلب نمادها که در صف فروش هستند (حدود نیمی از بازار در صف فروش هستند) نشان می‌دهد، خریداران قدرت چندانی برای جمع کردن صف فروش ندارند.

نوسان‌گیرانی که دیگر فعال نیستند

البته این دامنه نوسان کار نوسان گیران را سخت کرده است. به دلیل اینکه صف های فروش به شدت متراکم شده و دیگر نمی توان با اعداد و ارقام پایین صف فروش رو جمع کرد، نوسان گیران هم دیگر طمع نکرده و دست از نوسان گیری برداشته‌اند. این موضوع در حالی رخ داده است که دامنه نوسان ده درصدی فرصت مناسبی را برای نوسان گیران ایجاد کرده بود. در حالی که دامنه نامتقارن نوسان این فرصت را از این افراد گرفته است.

نقش بازارگردانان در بازار سهام مشخص نیست

نکته قابل تامل در این بین عدم خرید و فروش و یا ایفای نقش بازارگردانان در نمادهای مختلف است. در یک ماه گذشته بازارگردانان نقشی در جمع کردن صف‌های فروش و ایفای تعهدات خود نداشته و اغلب نمادها در صف فروش خود روزها را سپری می‌کنند. در صورتی که یکی از اصلی ترین وظایف بازارگردانان در بازار سرمایه افزایش نقدشوندگی سهم هاست. این مساله تاکنون و در ماه گذشته رخ نداده است و ریسک نقدشوندگی به واسطه دامنه نوسان نامتقارن و عدم معامله توسط بازارگردانان به شدت بالا رفته است.

افزایش این ریسک سبب خروج پول از بازار سرمایه شده است. روند خروج پول طی یک ماه گذشته روند افزایشی داشته که نشان می‌دهد سهامداران خرد در حال خروج از بورس هستند. این روند در صورتی که متوقف نشود، تقاضا در بورس به شدت کاهش یافته و یک چرخه معیوب در بازار سرمایه کشور به دلیل تصمیمات اشتباه ایجاد خواهد شد.