تطبیق زمان پذیره نویسی اوراق دولتی با اصلاحات بازار
یکی از راه‌های تأمین مالی دولت که در سال جاری به کرات مشاهده شد، انتشار اوراق بوده است که در سال ۹۹ در انواع اوراق رهنی، مرابحه و منفعت عرضه شد. انتشار این اوراق که از نیمه‌های خردادماه سال ۹۹ شروع و تا پایان سال مزبور با نماد “اراد” ادامه داشته است حدود یک میلیارد و ۳۸۴ میلیون سهم به ارزش کل ۱,۳۴۴,۱۵۲ میلیارد ریال بوده است.
به گزارش بورس امروز، تمامی اوراق دارای ارزش اسمی یک میلیون ریال و موعد پرداخت سود ۶ ماهه هستند. در این مدت عمده اوراق منتشر شده از نوع اوراق “مرابحه” به حجم یک میلیارد و ۵۴ میلیون به ارزش ۱,۰۲۶,۵۹۹ میلیارد ریال بوده است. این اوراق مرابحه دارای تاریخ سررسیدهای مختلفی هستند که متناسب به مدت اوراق برخی در سال ۱۴۰۰ و برخی در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ به تاریخ سررسید خود می‌رسند.
با وجود ارزش اسمی یکسان تمامی اوراق، از نرخ سود علی الحساب یکسانی برخوردار نیستند. از بین ۸۴ نوع اوراق مرابحه، منفعت و اجاره منتشر شده با نام “اراد” ۴۲۰ میلیون ورقه دارای نرخ سود ۱۵ درصد، ۲۷۶.۶ میلیون ورقه با نرخ ۱۵.۹درصد، ۱۶۹ میلیون ورقه با نرخ ۱۷ درصد و ۲۲۱ میلیون ورقه با نرخ سود علی الحساب ۱۸ درصد منتشر شده‌اند که دارای تاریخ سررسید ۱۴۰۳ می‌باشند.
اگرچه اوراق با نرخ سود علی الحساب ۱۵ درصد عمدتاً دارای سررسید ۱۴۰۰ هستند اما اوراق به نرخ‌های بالاتر دارای سررسید ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ هستند. لذا اوراق منتشر شده با نماد “اراد” با نرخ سود علی الحساب ۱۸ درصد تماماً در سال ۱۴۰۳ سررسید می‌شوند. این درحالی است که عمده اوراق منتشر شده از نوع منفعت و مرابحه هستند لذا تنها ۳۴.۵ میلیون ورقه با ارزش کل ۳۲,۹۷۵ میلیارد ریال از نوع اوراق رهنی منتشر شده است که دارای ۵۰ ماه اعتبار با سررسید ۲۷ مرداد ماه ۱۴۰۳ است.
نکته قابل توجه در خصوص اوراق “اراد” زمان انتشار این اوراق است. این اوراق که در روزهای منفی بازار سرمایه منتشر شده عمدتاً از نیمه خردادماه عرضه شده‌اند. باتوجه به اینکه در زمان منفی بودن بازار سرمایه‌گذاران نقدینگی خود را به سمت اوراق جهت‌دهی می‌کنند، دولت با استفاده از شرابط منفی بازار اقدام به پذیره نویسی اوراق کرده است. زمانی که تاریخ‌های انتشار اولیه این اوراق را به تغییرات بازار سرمایه مطابقت می‌دهیم مشخص می‌شود که انتشار این اوراق در بازه‌های منفی شاخص کل بورس صورت گرفته است.
علاوه بر این، در بین اوراق منتشر شده تنها ۳۸۹ میلیون ریال ورقه مجدداً معامله شدند که عمدتاً با نرخ سود علی الحساب ۱۸ درصد همراه بودند. تاریخ معاملات ثانویه این اوراق از دهه اول مردادماه آغاز شد که بازار سرمایه روند نزولی خود را آغاز کرده بود. لازم به ذکر است که بیشتر معاملات ثانویه این اوراق در ابتدای شهریور و بعضاً در آذر ماه شروع شده و تا ۳۰ دی ماه سایر اوراق با نماد “اراد” برای دومین بار در بازار سرمایه معامله شدند که در مجموع از ارزش پذیره نویسی ۳۸۰,۹۰۰ میلیارد ریال برخوردار بودند.
در کنار اوراق “اراد” دولت در سال جاری اقدام به انتشار اوراق “اخزا” نیز کرد که دارای نرخ سود صفر هستند. این اوراق به میزان ۴۱۷ میلیون ورقه به ارزش کل ۲۵۸,۱۷۱ میلیارد ریال منتشر شده‌اند حدود ۲۵ درصد ارزش کل اوراق منتشر شده “اراد” هستند که با نرخ سود علی الحساب مختلف عرضه شده‌اند. لذا همان طور که مشاهده می‌شود ارزش اوراق بدون سررسید “اخزا” یک چهارم اوراق با سررسید “اراد” است که با استفاده از ابزارهای مختلف در زمان‌های متفاوت منتشر شده و سررسیدهای متفاوتی دارد.
اگرچه مبلغ کل اوراق “اخزا” منتشر شده حدود ۲۵۸,۱۷۰ میلیارد ریال است اما از مبلغ عرضه متفاوتی برخوردار هستندکه بیشتر اوراق با نرخ‌های بالاتر از ۶۰۰ هزار عرضه شدند. به طور متوسط نرخ یک ورقه “اخزا” که در این دوره منتشر شده است حدود ۶۲۳,۲۱۰ ریال بوده است. در خصوص زمان عرضه اوراق “اخزا” نیز نکاتی وجود دارد که به رخدادهای موازی بازار بورس و فرابورس مربوط می‌شود.
۳۹ درصد این اوراق در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ماه سال جاری منتشر شده‌اند که بازار سرمایه یک اصلاح کوتاه‌مدت را آغاز کرد. باتوجه به اینکه این اصلاح تا دهه اول خردادماه ادامه داشت دولت به عرضه سایر نمادهای” اخزا” نیز پرداخت و حجم عرضه این اوراق را تا تاریخ مذکور به ۱۱۷ میلیون ورقه رساند. سایر نمادهای اوراق “اخزا” در مهرماه، آبان و آذر منتشر شد که همزمان با اصلاحات بازار سرمایه بوده است.
