چالش‌های تولیدکنندگان روغن/تخصیص ارز ۴۲۰۰ به درستی مدیریت نشد

آنچه در صنعت روغن‌سازی و باقی نهاده‌ها مطرح است، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی است؛ زیرا این اقلام، کالاهای اساسی کشور محسوب می‌شوند. از زمانی که تخصیص و توزیع ارز در دست جهاد بود تا به امروز که وزارت صمت ارز را به صنایع مختلف تخصیص می‌دهد، مدیریت توزیع ارز مناسب نبوده است زیرا با وجود اینکه دولت ارز لازم را برای صنایع مختلف تعریف و تخصیص داده است اما نظارتی وجود ندارد تا مشخص شود روغن وارد شده با چه قیمتی بوده است و با چه قیمتی به دست تولیدکننده می‌رسد.

کالاهای رسوبی همه ارز صنعت روغن را ربودند

همچنین این روزها که با کمبود روغن در بازار روبرو هستیم، پدیده‌ای در صنعت روغن سازی با نام کالای رسوبی شکل گرفته است که منجر به تشدید شرایط می‌شود؛ به عبارت دیگر برخی شرکت‌ها با توجه به شرایط خود، روغن خام را وارد کرده و در گمرک می‌گذارند و سپس با داد و فغان این‌که این روغن‌ها، در گمرک رسوبی شده‌اند، دولت را مجبور می‌کنند تا ارز را به آن‌ها اختصاص دهند؛ در نتیجه به مرور زمان بسیاری از شرکت‌ها توان رقابت خود را از دست داده و کم کم واردات روغن خام انحصاری خواهد شد؛ بنابراین می‌توان گفت تخصیص ارز به درستی مدیریت نشده و ارز واردات روغن خام به دست عده‌ای خاص افتاده است که دولت نمی تواند روی آنها نظارت داشته باشد.

از سوی دیگر شرکت بازرگانی دولتی نیز مشکلاتی را در این خصوص به وجود آورده است، شرکت بازرگانی دولتی طیق مصوبات شورای امنیت ملی، وظیفه دارد تا کالاهای استراتژیک را ذخیره و حفظ کند. این شرکت سالانه باید ۳۰ درصد از کالاهای ذخیره شده را تهاتر کرده تا این ذخایر به درستی حفظ شوند؛ به عبارت دیگر این شرکت با هدف حفظ و نگهداری کالاهای استراتژیک باید ۳۰ درصد از روغن خود را به شرکتی در بخش خصوصی ارائه بدهند و در ازای آن، همان مقدار روغن را تحویل گرفته و آن را ذخیره کند. این در حالی است که امروز ما شاهد هستیم که این شرکت بزرگترین رقیب بخش خصوصی در تخصیص ارز  شده است و روغن خام وارد می کند.

همچنین برخی از فعالان می گویند که ارز تخصیص یافته برای واردات روغن به میزان لازم نبود اما بانک مرکزی امسال با وجود همه محدودیت های خود، به سختی توانست ارز مورد نیاز برای صنعت روغن را تامین کند. بر اساس آمارهای اخیر، میزان مصرف روغن در کشور یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن در سال است که بر این اساس بانک مرکزی برای تولید این میزان روغن، ارز تخصیص داده است اما با این وجود آمارهای تولید نشان می دهد که امسال حدود ۲ میلیون تن روغن تولید شده است. سوال اینجاست که چگونه با وجود تولید بیش از نیاز کشور، روغن در بازار کم است؟

ابهامات روغن خام شرکت های تولید روغن

برخی کارشناسان معتقدند به دلیل نبود نظارت‌های مناسب در این حوزه، بسیاری از تولیدات روغن به کشورهای همسایه صادر می شود و ارز دریافتی از صادرات مشخص نیست که به جیب چه کسی می رود! این در حالی است که بر اساس آمارهای سال‌های گذشته، امکان افزایش ۷۰۰ هزار تنی مردم در مصرف روغن امکان پذیر نیست. از سوی دیگر آمار تولیدی شرکت‌ها نشان می‌دهد که با وجود اینکه برخی شرکت‌ها توانسته‌اند تنها ۱۰۰ تن روغن خام وارد کنند اما در ارقام تولیدی خود، ۴۰۰ تن را اعلام کرده‌اند، این ابهام به وجود می‌آید که این شرکت‌ها از چه منبعی برای تامین روغن خام خود، اقدام کرده‌اند؟ یا برخی شرکت‌ها روغن خام دریافتی شان بیشتر از میزان تولید آن‌ها بوده است که باز هم ابهاماتی برای مازاد روغن خام به وجود می‌آید.

از سوی دیگر برخی افزایش قیمت روغن در بازار را افزایش قیمت جهانی آن دانستند. برخی کارشناسان این حوزه معتقدند که افزایش قیمت جهانی نمی‌تواند این میزان گرانی را در حوزه روغن به وجود بیاورد و تنها مشکل این روزها، نبود روغن در بازار است. بنابراین دولت باید در این حوزه ورود کند و نظارت دقیق تری داشته باشد.

حال با توجه به این‌که تصویب شده است که ارز ۴۲۰۰ تومانی به مرور حذف شود، دولت در خصوص این ارز برای کالاهای اساسی چگونه تصمیم خواهد گرفت! آیا قرار است که ارز یارانه ۴۲۰۰ تومانی باقی بماند؟ آیا قرار است ارز تخصیص روغن به عده‌ای خاص داده شود یا همه می‌توانند این ارز یارانه ای را دریافت کنند؟ برخی کارشناسان معتقدند که تخصیص ارز به عده‌ای خاص در صورتی که نظارت دقیقی وجود داشته باشد، چندان ایده بدی نخواهد بود زیرا مشخص می شود که روغن وارد شده با چه قیمتی وارد و با چه قیمتی به دست تولیدکننده می رسد و تولیدکننده نیز قیمت نهایی خود را چگونه اعلام می کند. همه این موارد، در سامانه تجارت تعریف شده است و تنها لازم است که دولت اقدامات نظارتی خود را افزایش دهد.

نویسنده علی رجبی ابهری