واگذاری باقی‌مانده سهام دولت در پالایشگاه‌ها به بانک‌ها به نفع یا ضرر بازار سرمایه؟

مصوبه انتقال باقی‌مانده سهام دولت در پالایشگاه‌ها به بانک‌های صادرات، ملت و تجارت توسط معاون اول رئیس‌جمهور به وزارت اقتصاد ابلاغ شد. در پی این ابلاغیه وزارت امور اقتصادی و دارایی (سازمان خصوصی‌سازی) موظف شد معادل مبلغ ۴۳۵ هزار میلیارد ریال از باقی‌مانده سهام متعلق به دولت در شرکت‌های پالایش نفت تهران، تبریز، اصفهان، بندرعباس و شرکت‌های سرمایه‌گذاری ملی ایران، تولید تجهیزات سنگین – هپکو و ایران ترانسفو را به بانک‌های ملت، صادرات و تجارت واگذار کند.

رضا دولت‌آبادی مدیرعامل بانک تجارت گفتهه بود که قیمت واگذاری سهام شرکت‌ها مطابق با آخرین قیمت پایانی هر سهم در تابلوی بورس در تاریخ یکم دی ۹۹ تعیین می‌شود و از تاریخ ۱۰ دی کلیه حقوق مالکانه سهام مورد واگذاری به بانک تعلق خواهد‌گرفت.

انتقال گیرندگان موظف شده‌اند معادل ۱۴۵ هزار میلیارد ریال از بهای سهام مورد واگذاری را به نسبت میزان تعیین‌شده از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی، به‌صورت اقساط و طی چهار قسط مساوی (ماهیانه تا پایان سال جاری) بدون سود فروش اقساطی را به‌حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کنند. همچنین معادل ۲۹۰ هزار میلیارد ریال از سهام موردبحث در این تصویب‌نامه در جهت تأدیه بدهی دولت به بانک‌های مذکور واگذار می‌شود.

بر اساس ابلاغیه مذکور پرداخت کلیه کارمزد و هزینه‌های نقل‌وانتقال سهام بر عهده انتقال گیرندگان خواهد بود و همچنین نقل‌وانتقال این سهام از پرداخت مالیات نقل‌وانتقال معاف هست. نگاهی به پیشینه شرایط موجود نمایان می‌سازد که این اقدام قبلاً دو بار توسط دولت انجام‌شده است. دولت یک‌بار سال ۹۰ و یک‌بار هم‌سال ۹۵ بابت تسویه بخشی از مطالبات به بانک‌ها اقدام به واگذاری سهام کرد. بررسی‌ها نشان داده که سهامی که سال جاری قرار است به بانک‌ها واگذار شود کیفیت بسیار بالایی دارد. ضمناً از هر دو دوره مطلوب‌تر بوده و جزو شرکت‌های ارزشمند بازار سرمایه بشمار می‌رود.

رد دیون بانک‌ها

صندوق پالایشی یکم مرکب از سهام چهار پالایشگاه نفت تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس در قالب پالایش یکم در بورس ارائه شد، اما به دلیل ریزش شاخص کل بازار و عدم استقبال گسترده مردم، قسمتی از این سهام همچنان در اختیار دولت باقی ماند.

سهام شرکت‌هایی که قرار است بابت رد دیون به بانک‌ها واگذار شود، ارزشمند و بسیار بنیادی است می‌تواند سود مطلوبی برای بانک‌ها فراهم کند و درآمدزایی را برای بانک‌ها به همراه داشته باشد. در خصوص واگذاری سهام بابت رد دیون به بانک‌ها جهت پرداخت مطالبات دولت بنا به گفته کاظم چاوشی مدیر مالی بانک ملت، اتفاق مثبتی برای بانک‌ها بخصوص سه بانک ملت، صادرات و تجارت است چراکه بخش عمده‌ای از این رد دیون، به این سه بانک بورسی تعلق می‌گیرد. چاوشی گفته بود حضور نام یک بانک دولتی در فهرست این رد دیون قرار دارد، اما بخش عمده‌ای از پرداخت ها متعلق به سه بانک بورسی است.

سقف سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی در صندوق یادشده، ۵۰ میلیون ریال تعیین شد. همچنین میزان تخفیف واگذاری سهام دولت در صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) واسطه‌گری مالی – دارا سوم شامل باقیمانده سهام دولت در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران به میزان ۲۰ درصد تعیین شد. قیمت متوسط سهام در ۳۰ روز قبل از شروع پذیره‌نویسی مبنای محاسبه قیمت برای اعمال تخفیف، خواهد بود. در صورت اعمال تخفیف، نباید از ۷۰ درصد قیمت پایانی روز معاملاتی قبل از شروع پذیره‌نویسی کمتر باشد.

تاثیر بر بازار سرمایه

عده‎ای از کارشناسان بر این باورند که این اقدام نمی‌تواند بر بازار سرمایه تاثیر خاصی بگذارد. بنا به گفته محمد نوربخش، کارشناس بازار سرمایه واقعیت این است که دولت ناگزیر از فروش این سهام است و البته بانک‌ها نیز از آن استقبال می‎کنند.  برخی نیز سهام شرکت‌های عرضه شده رااقدامی مثبت میدانند  وبر این باورند، بازار سرمایه اخیرا دو تجربه شکست خورده دارایکم و پالایشی یکم را در پرونده خود دارد، سهامی که با وعده حمایت دولت حسابی رونق گرفتند و بعد نیز با افت‌های سنگینی مواجه شدند. از این رو شاید این بار بازار به چنین طناب پوسیده‌‎ای نیاویزد.

براین اساس دولت در جهت مردمی کردن اقتصاد، تعمیق بازار سرمایه و افزایش ضریب نفوذ بورس، جمع‌آوری نقدینگی خرد و ایجاد امکان دسترسی آحاد مردم کشور به بازار سرمایه و انتفاع عامه مردم از رشد این بازار، با واگذاری باقیمانده سهام دولت در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات در قالب صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) دارا سوم موافقت کرده‌ است.