تقابل نورد کاران و فولادسازان در انتهای زنجیر فولاد

برنامه وزارت صمت برای بخش فولاد در سال جاری تولید  بیش از ۳۰ میلیون تن شمش فولادی است. در ۶ ماه گذشته میزان تولید شمش ۱۰ درصد افزایش داشته است اما نوردکاران و ورق‌کاران در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه هستند. کاهش عرضه شمش از جانب فولادسازان در بورس کالا، سبب شد تا نوردکاران در بخش پایین‌دستی زنجیره فولاد به دلیل تأمین نشدن مواد اولیه (شمش فولادی) با چالش روبرو شوند.

در همین حین سیف‌الله امیری مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به نقل از مصوبه ستاد تنظیم بازار از الزام عرضه شمش فولادی در بورس کالا خبر داد. این در حالی است که فعالان بازار فولاد از عرضه کمتر از ۴۰ درصد محصولات تولیدی نوردکاران در بورس خبر می‌دادند و خواستار نظارت بر عرضه و تقاضای بار می‌شدند. داریوش اسماعیلی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیمای خود در نهم مهرماه سال جاری، الزام تولیدکنندگان شمش در عرضه ۶۰ درصدی تولید خود در بورس کالا را مورداشاره قرارداد.

نبود توازن عرضه شمش در بورس

بر اساس آمارهای منتشره در بورس کالا، میزان عرضه شمش فولاد در پنج‌ماهه امسال یک‌میلیون و ۱۶۲ هزار و ۹۲۹ تن بود، درحالی‌که برپایه اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در چهار ماه نخست امسال حدود پنج میلیون و ۵۰۰ هزار تن شمش فولاد تولیدشده و درعین‌حال باید ماهانه حدود یک‌میلیون تن در بورس کالا عرضه می‌شد.

برای کنترل قیمت‌ها و حفظ توازن زنجیره اقداماتی از قبیل  قیمت‌گذاری محصولات مختلف زنجیره ارزش فولاد ، الزام تولیدکنندگان عمدتاً بزرگ به عرضه ماهیانه شمش و محصولات فولادی در بورس کالا به میزان مشخص،  محدودیت‌های مختلفی را  برای صادرات واحدهایی که سهم تعیین‌شده توسط دولت را در بورس کالا عرضه نکرده‌اند، اعمال شد؛ به‌گونه‌ای که  همه تولیدکنندگان بزرگ شمش فولاد مکلف به عرضه شمش در بورس کالا شدند و فروش خارج از بورس کالا ممنوع شد. این قانون در شرایطی وضع شد که برخی از شرکت‌های تولیدکننده بخشی از محصول خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند و باقی‌مانده محصول را در بازار خارج از بورس و بدون هیچ‌گونه شفافیتی به فروش می‌رسانند. بر این اساس تمامی تولید‌کنندگان بزرگ شمش فولاد وظیفه‌دارند که محصول تولیدی خود را در بورس عرضه کنند.

تخطی از مصوبه

مطابق با مصوبه ستاد تنظیم بازار تولیدکنندگانی که از ابتدای سال تاکنون به تعهدات خود عمل‌نکرده‌اند، باید معوقات خود را عرضه‌کننده، همچنین باید ماهانه ۶۰ درصد تولیدات خود را نیز در بورس کالا عرضه کنند.  این مصوبه درپی نیاز واحدهای نوردی در کشور تصویب‌شده است. درواقع با توجه به نیاز واحدهای نوردی هیچ شرکتی حق فروش شمش فولاد خارج از بورس کالا را ندارد و همه تولیدکنندگان مکلف هستند محصول تولیدی خود را در بورس عرضه کرده و مازاد عرضه به میزان ۴۰ درصد تولیداتشان را صادر کنند. در این میان تولیدکنندگان فولاد می‌توانند مازاد آن را در صورت عرضه ۶۰ درصدی در بورس صادر کنند. تولید‌کنندگان مقاطع فولادی نیز که درگذشته مکلف به عرضه ۶۰ درصد کل تولیدات خود در بورس کالا بودند پیشنهادشده ۷۵ درصد از محصولاتی که با خرید شمش از بورس کالا تولید کرده‌اند، عرضه کنند.

بر این اساس باید در نظر گرفت شمش می‌تواند عامل اصلی نبود ثبات در قیمت فولاد و گرانی آن باشد. مسئله شمش چالشی است میان نوردکاران و فولادسازان. جایگاه شمش در زنجیره حلقه‌ای است که مواد اولیه موردنیاز خود را ریالی دریافت می‌کند و محصول نهایی را بر اساس نرخ ارز به فروش می‌رساند. البته که  دلایل زیادی  در توجیه‌گرانی شمش بر مبنای نرخ جهانی و ارز آزاد وجود دارد اما هیچ علتی فروش شمش گران‌تر از نرخ جهانی را در بازار داخلی توجیه نمی‌کند.