خروج نقدینگی از بازار/ عرضه اولیه یا عدم عرضه؟

امین داور

کارشناس بازار سرمایه

از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه شاهد عرضه اولیه سهام ۲۳ شرکت مختلف بوده ایم. از یک سو شرکتی کوچک مثل تهیه غذای دناآفرین فدک را در این لیست داریم که در روز عرضه اولیه ۱۸۰ میلیارد تومان ارزشگذاری شد و اکنون با رشد شش برابری، تازه ارزش آن به محدوده هزار میلیارد تومان رسیده است. از سوی دیگر شاهد حضور غولی به نام شستا هستیم که با ۸۰ میلیارد برگه سهام، در روز عرضه اولیه حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان قیمت خورد و سپس در سقف قیمتی خود در نیمه مردادماه به ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسید.

روند عرضه های اولیه در مردادماه، یعنی اوج هیجان بازار سرعت گرفت و هر هفته شاهد دو عرضه اولیه بودیم. اما در ادامه این سرعت به تدریج کم شد، تا اینکه در آبان ماه هیچ عرضه اولیه ای نداشتیم. در آذرماه نیز که با بهبود وضعیت بازار شاهد از سرگیری عرضه های اولیه بودیم، به محض خرابی بازار عرضه اولیه اپال به تعویق افتاد.

خروج نقدینگی

تفکری بین مدیران اجرایی بازار سرمایه وجود دارد که عرضه اولیه باعث خروج نقدینگی از بازار می شود، لذا باید در شرایط خرابی بازار عرضه های اولیه را متوقف کرد. در مقابل، عده دیگری اعتقاد دارند که عرضه های اولیه باعث افزایش فضای هیجان و خوش بینی در بازار می شوند، لذا می توانند به بازار کمک کنند. در پاسخ به گروه اول می توان گفت که از بین عرضه های اولیه سال جاری فقط دو عرضه شستا و سپهر حجمی بیش از ۵ هزار میلیارد تومان داشته اند، چهار عرضه اولی نیز، یعنی آریا، بوعلی، صبا و سیتا بین ۱ تا ۵ هزار میلیارد تومان بوده اند. ۱۷ مورد باقیمانده ارزشی کمتر از هزار میلیارد داشته اند که در مقابل مقادیر ورود نقدینگی به بازار، رقم ناچیزی هستند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که عرضه اولیه مشتریان مخصوص به خود را دارد. اگر به آمار خریداران عرضه اولیه ها نگاه کنیم که اکنون به حدود پنج میلیون نفر رسیده است، اکثر این افراد در بازار بورس چندان فعالیتی ندارند و عمده تمرکز آنها بر عرضه های اولیه است. شاهد بر این مدعا نیز تعداد خریداران روزانه در نمادهای مختلف است؛ به طوری که به استثنای عرضه های اولیه، هیچ روزی شاهد حضور بیش از صدهزار نفر در نمادها نیستیم.

جمع بندی اینکه عمده عرضه های اولیه چنان حجم ناچیزی دارند که بر روند عادی بازار تاثیرگذار نیستند. آن دسته از عرضه های اولیه که از حجم زیادی برخوردارند نیز معمولا مشتریان مخصوص خود را دارند و بخش عمده ای از نقدینگی لازم برای خرید آنها از خارج بازار تامین می شود.