بایدن در ماه‌های نخست به برجام باز می‌گردد/ بازگشت به توافق هسته‌ای در اولویت است
آموس هاکستین مشاور سابق جو بایدن مدعی شد، جو بایدن در ماه اول به برجام باز می‌گردد و بازگشت به توافق هسته‌ای ایران جز اولویت‌های نخست وی است.
به گزارش بورس امروز، اینها سخنان آموس هاکستین، دستیار ارشد سابق جو بایدن در مورد وعده بازگشت وی به توافق هسته‌ای ایران یا برجام است. در این گزارش به سوال پاسخ خواهیم داد که آیا بایدن به برجام بر می‌گردیدد و زمینه‌های این اقدام چه خواهد بود؟
انتخابات ایالات متحده آمریکا طی سال‌های گذشته یکی از وقایع مؤثر در نظام بین‌الملل بوده است؛ زیرا تغییر رئیس جمهور به معنای تغییر سیاست‌های بین‌المللی آمریکا در برابر کشورهای جهان است که بازگشت به برجام می‌تواند یکی از آنها باشد.
چهار سال پیش دونالد ترامپ با وعده خروج از برجام در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا پیروز شد و بعد از رسید به کاخ سفید در ماه مه ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و در طول ریاست جمهوری خود چالش‌های اقتصادی عظیمی را برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرد.
حتی گسترش بیماری کرونا در ایران نیز تأثیری بر ترغیب دولت ترامپ به تعلیق تحریم‌های حداکثری علیه کشورمان نداشت. تهران در واکنش به خروج آمریکا از معاهده برجام سعی کرد در قالب سازوکارهایی مانند اینستکس مابقی اعضای برجام را به اجرای تعهدات خود در برجام متقاعد کند، اما فشار دونالد ترامپ به کشورهای اروپایی انفعال آنها را در اجرای تعهدات را در پی داشت.
ایران در واکنش به این انفعال افزایش گام به گام سطح ذخایر اورانیوم غنی شده و کاهش تعهدات برجامی را آغاز کرد. در این مرحله ترامپ سعی کرد با اعمال سیاست فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی ایران، توافق ثانویه با تهران منعقد شود، اما جمهوری اسلامی ترجیح داد به موضوع مذاکره با دولت ترامپ تن ندهد.
امروز اما کسی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شده که با وعده بازگشت به برجام پا به عرصه انتخابات گذاشته بود و باید امروز بدون فوت وقت بنا به این معاهده بازگردد، اما به نظر می‌رسد طی این مسیر و لغو تحریم‌های اقتصادی، مسیر زمان بری است که باید ابتدا از گذرگاه کنگره آمریکا که اکثریت آن را جمهوری خواهان تشکیل داده اند عبور کند.
در حال حاضر همزمان با احتمال بازگشت بایدن به معاهده برجام، آنتونی بلینکن مشاور وی نیز بارها در اظهارات خود تاکید کرده که در صورت پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات، به دنبال توافقی قوی‌تر با ایران خواهند بود.
حال باید پرسید که جو بایدن اصلاً تلاشی برای بازگشت به برجام خواهد کرد یا آن را به مصابه یک وعده انتخاباتی شمرده و به سیاست فشار حداکثری خود علیه جمهوری اسلامی ایران ادامه می‌دهد؟
بایدن می‌خواهد آغاز گر مذاکرات صلح با ایران باشد
سید احمد فاطمی نژاد، کارشناس علوم سیاسی می‌گوید که بر اساس وعده‌های انتخاباتی جو بایدن، تغیراتی در سیاست بین‌المللی آمریکا در خاورمیانه و به ویژه با ایران اتخاذ خواهد شد. شاید مهمترین اقدام جو وی در خاورمیانه احیای برجام و لغو تحریم‌های اقتصادی ایران باشد.
به گفته وی، سکوت کشورهای عربی منطقه در مقابل پیروزی بایدن نشان دهنده نگرانی آنها از تغییر سیاست‌های فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران است، اما جو بایدن سعی دارد با تلیق قانون ممنوعیت سفر شهروندان ایرانی به آمریکا آغاز گر مذاکرات صلح با ایران باشد.
به گفته این کارشناس علوم سیاسی، جو بایدن و جریان دموکرات همواره ترامپ را برای خروج از معاهده برجام نکوهش می‌کرد و بایدن نیز صراحتاً در وعده‌های انتخاباتی خود اعلام کرد به برجام باز خواهد گشت، اما باید توجه داشت که در طی چهار سال گذشته اتفاقات زیادی برای آن رخ داده است. مانند کاهش تعهدات هسته‌ای ایران که بازگشت جو بایدن به برجام را با چالش‌های متفاوتی روبه‌رو خواهد کرد.
ایران نقش راه مذاکره با آمریکا را تعیین کند
جلال ساداتیان، دیپلمات سابق وزارت امور خارجه نیز می‌گوید: با توجه به پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا این گزاره مطرح می‌شود که وی نزدیک به آن طیفی از دموکرات‌ها است که به اندازه اوباما نسبت به ایران نرمش نشان نخواهد داد. می‌توان تا حد بسیار زیادی این گزاره را مورد تأیید قرار داد، اما مهمتر از اینکه آیا بایدن به طیف تند دموکرات‌ها نزدیک است یا خیر، این است که ایران چه اقداماتی می‌تواند در این دوره جدید انجام دهد؟
به گفته وی، تهران به اندازه کافی در ابعاد مختلف سیاسی تجربه کسب کرده و کارآزموده شده است؛ بنابراین نباید نگرانی از این باشد که رئیس جمهور آتی آمریکا با چه روشی اقدام خواهد کرد.
به گفته این دیپلمات سابق وزارت امور خارجه، شکی نیست که بایدن در ابتدای امر به دنبال این است که منافع ایالات متحده را در سیاست‌های خود تأمین کند و ایران نیز باید بتواند با استفاده از مجموعه عناصر قدرت، منافع خود را در سطح روابط تأمین کرده و بهبود بخشد.
ساداتیان معتقد است اینکه بایدن نسبت به اوباما سیاست‌های متفاوتی را در پیش خواهد گرفت در درجه نخست اهمیت ندارد، بلکه اول باید پرسید تهران قرار است چه کار کند؟ زمانی که اوباما با برجام امتیازاتی را به ایران داد چه بلایی برسر این توافق آمد؟ اینکه بحث شود یا مخالفت شود ایرادی ندارد، اما وقتی برجام در داخل مورد تأیید همه مسئولان قرار گرفت و در مجلس وقت نیز تصویب شد دیگر مخالفت و سنگ اندازی‌های ادامه دار چه معنی داشت؟
وی می‌گوید که امروز و با حضور بایدن مسئولان باید نقشه راه یکپارچه‌ای را برای تغییر شرایط درنظر بگیرند. اینکه باید در راستای اهداف و آرمان‌های کلان گام برداشت اهمیت دارد، اما اینکه وضع زندگی مردمی که در این سال‌ها تحت فشار بسیاری بودند نیز تغییر کند، مهم است.
به گفته این دیپلمات سابق وزارت امور خارجه، مهمترین بحث در این زمینه ایجاد یکپارچگی میان همه بخش‌های کشور فارغ از اینکه چه کسی در چه پستی قرار دارد یا مثلاً ۱۴۰۰ چه کسی رئیس جمهور می‌شود، است. اگر قرار باشد ما تا سال بعد و مشخص شدن رئیس جمهور بعدی صبر کنیم، فرصت مهمی را از دست می‌دهیم.
ساداتیان معتقد است تا تیم بایدن شکل نگرفته، ایران باید نقشه راه خود را تعیین کند تا بتواند در گفت‌وگوهای احتمالی آینده، امتیازات مناسبی را از طرف مقابل بگیرد؛ البته ضروری است که به این نکته توجه کنیم که هیچ‌یک از طرفین نباید انتظار امتیاز صد در صدی را داشته باشند.
وی می‌گوید جدا از اینکه روش بایدن نرم یا سخت‌تر از اوباما است در شرایط فعلی مهم نیست. امری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که وی گفته به دنبال بازگشت به برجام است و ایران باید با یک صدای واحد و یکپارچه به دنبال استفاده از این فرصت در مذاکرات آتی باشد.
این دیپلمات سابق وزارت امور خارجه خاطرنشان می‌کند: در این راه وحدت بسیار اهمیت دارد، نه اینکه دولت یک حرفی بزند و مجلس سخن دیگری بگوید. اگر یکپارچگی در سیاست آتی نسبت به دولت بایدن وجود داشته باشد، ایران می‌تواند فارغ از مشی وی، امتیازات خوبی به دست آورد.
