سهام خزانه چیست؟ / مزایا و معایب سهام خزانه برای سهام داران

سهام خزانه (بازخرید سهام شرکت توسط خود شرکت)،توانایی مدیریت شرکت در حفظ حقوق سهامداران را افزایش می دهد. سهام خزانه همچنین حمایت از ارزش‌های واقعی وافزایش نقدشوندگی سهامرا بیشتر می کند.احتمال بازگشت روند مثبت بازار با انتشار سهام خزانه وجود دارد.

نمادهای بورسی که سهام خزانه منتشر کرده اند

مجموعه‌های باما،‌ فولاد مبارکه، بانک صادرات، سرمایه گذاری غدیر و چند شرکت بورسی دیگر طی چند وقت اخیر خبر خرید سهام خزانه منتشر کرده‌اند.

درجهان سرمایه داری امروز بورس به عنوان یکی از موثرترین و پیشرفته ترین ابزارهای تکاملی سرمایه به شمار میرود. در ادبیات مالی دنیا، سهام خزانه به عنوان یکی از استراتژی‌های مالیِ در اختیار مدیریت محسوب می‌شود تا در راستای اهداف شرکت به کار گرفته شود. سهام خزانه یکی از مفاهیم مهم و آشنای دنیای تامین مالی شرکتی است .در سراسر دنیا اهمیت وجود سهام خزانه به عنوان یکی از سیاستهای پرداخت و توزیع وجه نقد برای مدیران به روشنی درک شده است به طوری که در برخی موارد ارزش پولی ارقام آن به مقادیر چشمگیر و قابل توجهی میرسد که مخاطب را به تامل و درنگ در مزایای نهفته در این سیاست وادار میکند.

چیستی سهام خزانه

مطابق قانون تجارت ایران سهام خزانه ،سهام عادی یا ممتاز یک شرکت سهامی است که توسط همان شرکت مجددا خریداری می شود و مطابق باماده ۱۹۸همین قانون چنین بازخریدی ممنوع است.

هیچ شرکتی مجاز به خرید سهام خودنیست.علت آن هم این می باشد که شرکت و مدیریت آن همواره از اطلاعات داخلی آگاه است . ممکن است به واسطه این مزیت اقدام به خرید سهام خود در حداقل قیمت کند.سپس همان را در اوج قیمت آن بفروشد . درنهایت موجب ضرر و زیان فروشنده و خریدار گردد. البته شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازارهای خارج از بورس براساس میزان سهام شناور خود در هر یک از بازارها و براساس مقرراتی که به پیشنهاد سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسیده است، می توانند تا ۱۰ درصد سهام خود را خریداری کنند.

تحت عنوان سهام خزانه، در شرکت نگهداری نمایند. در اوایل تشکیل بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۴۶، مدیران شرک ملینفت ایران به عنوان نخستین شرکت سهامی حق استفاده از سهام خزانه را داشتند و حق این را داشتند که سهام شرکت خود را بازخرید کنند. اما بر اساس متمم قانون تجارت در فروردین ماه ۱۳۴۸ حق بازخرید سهام خزانه از شرکت ها گرفته شد. در حالی که این سهام خزانه، برای سهامداران سودمند بود. به همین دلیل در بسیاری از کشورها، خریدآن مجاز است. ولی چون احتمال سوءاستفاده از آن نیز وجود دارد، در مواردی این خرید ممنوع اعلام می شود.

هم چنین پس از یک دوره بازخریدی است که به شرکتها اجازه فروش سهام خزانه شده را می دهند. این موضوع یعنی اینکه سهام خزانه با موضوع بازارگردانی سهام کاملا متفاوت است.  نباید از این دو مقوله به جای هم استفاده کرد.دوره زمانی بازخرید سهام یا خزانه کردن سهام است. معمولا این دوره یا باید به تصویب مجمع برسد.  یا در اختیارات هیات مدیره است.هیات مدیره باید اعلام کند چه میزان از سهام را طی چه دوره ای بازخرید خواهد کرد. معمولا انحراف از برنامه اعلامی بدون دلایل موجه جز تخلفات انضباطی ناشر خواهد بود.

محل تامین نقدینگی

در مبحث سهام خزانه عامل مهم دیگری که اثرگذار است بحث منبع تامین پول برای خرید سهام خزانه است. شرکتی که تمکن مالی ندارد نباید بتواند سهام خود را خزانه کند. در کشورهای دیگر محل تامین نقدینگی لازم را نیز مشخص می‌کنند. که توجه به این نکته از اهمیت بالایی برخوردار است.

مزایای سهام خزانه برای سهامداران

افزایش تدریجی EPS یکی از اثرات خرید سهام توسط خود شرکت هاست همچنین شکل گیری روند افزایشی در EPS یک شرکت موجبات هشیاری سرمایه گذاران را فراهم می آورده و همواره این پیام را دارد که سهام آن شرکت در زیر قیمت ذاتی معامله می شود. یا پتانسیل رشد دارد. این برداشت تقاضا را افزایش می دهد.در نهایت به گران تر شدن قیمت سهام منتج می شود.

شرکت ها معمولا در صورت داشتن نقدینگی اضافی، آن را در Buyback به کار می برند، این بدان معنی است که آن شرکت با مشکل نقدینگی مواجه نمی شود و در نهایت سرمایه گذاران به صورت منطقی به این نتیجه می رسند که شرکت بازده بیشتری از این کار به نسبت گزینه های دیگر سرمایه گذاری، به دست خواهد آورد. از این رو موجبات افزایش قیمت سهم فراهم می شود.

• اگر به‌صورت موقتى جریان نقدى مازادى وجود داشته باشد، مدیریت ممکن است بازخرید را به پرداخت سود سهام بالاترى که احساس اطمینان نسبت به تداوم آن وجود ندارد، ترجیح دهد.
• سهام خزانه مى‌تواند براى طرح‌هائى نظیر حق خرید سهام به‌کار رود بدون آنکه تعداد سهام شرکت افزایش یابد.
• اگر مدیریت نیز صاحب سهم باشد، ازبازخرید سهامبیشتر منتفع مى‌شود تا سود سهام، زیرا برخورد مالیاتى نسبت به بازخرید مطلوب‌تر است
• در صورت نیاز به‌وجود جدید، مى‌توان سهام خزانه را مجدداً در بازار به‌فروش رساند.
• در موقعى‌که حساب شود ممکن است شرکت هدف سایر شرکت‌ها براى ادغام قرار گیرد، بازخرید و کاهش تعداد سهام در بازار مى‌تواند مؤثر واقع شود.

معایب خرید سهام خزانه براى سهامداران

1. تأثیر مثبت تقسیم سود بر قیمت بازار سهام ممکن است بیشتر از بازخرید سهام باشد.
2. در صورتى‌که سهام خزانه با قیمت بسیار بالائى خریدارى شود، سهامداران باقى‌مانده متضرر مى‌شوند. قیمت بالاى سهام زمانى وجود خواهد داشت که مبادله سهام محدود باشد یا مقادیر قابل توجهى از آن بازخرید شود.