رکوردهای سال ۹۹ بازار سرمایه

به گزارش بورس امروز، آنچه که قابل توجه است، نقش وضعی کلان بازار سرمایه، صندوق‌های قابل عرضه دولتی (ETF)، حمایت دولت از بازار سرمایه، عرضه سهام عدالت در بازار سرمایه و برنامه‌ریزی‌های دولت برای تأمین کسری بودجه خود در کنار محدودیت‌های بازارهای موازی است که منجر به تسریع در این رشد شده است.

شاخص کل در سال ۹۷

به لحاظ نموداری، شاخص کل در مهرماه سال ۱۳۹۷ یک موج صعودی بزرگ را شکل داد که به مدت ۵ ماه اصلاح شد. این درحالی است که هم زمان تغییرات روند معاملات و ورود نقدینگی نیز رخ داد. اصلاح یادشده از شاخص ۱۹۰ هزار به ۱۶۰ تا ۱۵۰ هزار بود که منتج به یک موج سوم بزرگ شد. با آغاز موج سوم صد مقاومتی ۳۳۰ هزار واحدی شکسته شد و با اصلاح ۱۰ تا ۱۲ درصدی، شاخص به روند صعودی خود ادامه داد. ادامه این روند با تردید بسیاری همراه بود که احتمال عدم توانایی شاخص برای ادامه روند و یا اصلاح بود؛ زیرا به لحاظ تاریخی و نموداری به نقاطی برخورد کرده بود که توانایی گذر از آن را نداشت. با این حال ورود نقدینگی و سیاست‌های کلان بازار سرمایه این امواج را تکمیل کرد و بازار به رشد خود ادامه داد.

تکمیل موج پنجم در محدوده ۲,۱۰۰

با رسیدن شاخص به محدوده یک میلیون واحد، موج سوم بزرگ تکمیل شد و از محدوده ۱۵۰ هزار واحدی، یک موج سوم نیرومند و قوی ایجاد شد. در مدت رشد سال ۱۳۹۹، قیمت سهام رشد بسیار چشمگیری را دنبال کرد که یک اصلاح را مشاهده کردیم. با تکمیل موج پنجم در محدوده ۲,۱۰۰ عوامل و اتفاقاتی رخ داد مه به بروز اختلال در مسیر رشد منتهی شد.
از جمله این عوامل اختلال هسته معاملات است که تأثیر بسیاری در جو بی اعتماد بازار و ایجاد ترس در معامله گران شد. تصمیم‌هایی همچون لغو عرضه ETFهای دولتی و عرضه سهام عدالت از دیگر عوامل ریزش بازار در این دوره بوده است که اصلاح سنگینی را شروع کرد. تا ابتدای شهریورماه به مدت ۹ روز کاری بازار سرمایه به میزان ۱۷.۷ درصد اصلاح داشت که هم به لحاظ زمانی و هم مقداری تا کنون چنین اصلاحی صورت نگرفته است.

اصلاح ۳۰ تا ۴۰ درصدی قیمت سهام

میانگین اصلاح قیمت سهام حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است که بسیار بیشتر از مقدار اصلاح شاخص کل است اما خوشبختانه اکنون به منطقه خوبی رسیده است. کاهش مقدار مجاز خرید سهام توسط صندوق‌های با بازده ثابت از جمله افت بازار بود که سرانجام از ۵ درصد به ۱۵ درصد افزایش یافت و رشد بازار را در پی داشت. همچنین، کاهش خرید اعتباری وجه از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد در روزهای پیش مجاز شد؛ به عبارت دیگر رفع محدودیت‌های موجود به افزایش سطح تقاضای بازار سرمایه کمک کرد. اگرچه این اصلاح آزار دهنده بود اما با پشت سرگذاشتن آن، بازار سرمایه اصلاح خود را تکمیل کرد که مشابه اصلاح سال ۱۳۹۷ با مدت زمان پنج ماهه و عمق ۲۲ درصدی بوده است. این سرعت اصلاح اگرچه دردناک بود اما با تکمیل فرایند خود، بازار را به روند رشدی بازگرداند. در ضمن از آنجا که اصلاح در موج پنجم رخ داده است، در عمل زمینه اصلاح بزرگتری وجود ندارد تا مشابه اصلاح موج دوم شاهد یک موج بزرگتر باشیم.

ثبات عوامل بنیادی نویدبخش کم عمقی اصلاح

از دیدگاه کلان، شرایط نزولی در نرخ دلار رخ داده است و در قیمت ۲۳،۰۰۰ تومان نوسان دارد. نرخ سود بانکی نیز رشد جذابی نداشته تا خدشه‌ای بر روند بازار سرمایه داشته باشد. همچنین، قیمت‌های جهانی روند رو به بالایی را در پیش داشته اند. فارغ از هیجانات داخلی کشور، عاملی برای ریزش شدید بورس ایران وجود ندارد که نوید بخش کم عمقی و کوتاه بودن این اصلاح است. البته در این مدت باید عوامل بنیادی و کلان اقتصادی را رشد کرده و شرایط را بسنجیم.

تفاوت اصلاح این دوره با اصلاح دوره‌های گذشته همچون افت سال ۱۳۹۲ به ارزان شدن قیمت دلار، ریزش قیمت‌های جهانی، قوانین داخلی مرتبط با افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و بهره مالکانه معادن است که در کنار عواملی همچون حمله داعش در عراق، نرخ سود بانکی و قیمت‌های جهانی سبب ریزش عمیق و طولانی بازار است اگرچه در حال حاضر مسئله نرخ دلار، نرخ سود بانکی و قیمت‌های جهانی وجود ندارد.

آنچه سبب مشابهت زمانی این اصلاح با سال ۱۳۹۲ می‌شود، نزدیکی به انتخابات ریاست جمهوری است که به طور تقریبی هر هشت سال این اصلاح را تجربه کرده‌ایم. پس از ریزش عمیق سال ۱۳۹۹ پس از گذشت هشت سال تنها اصلاحات کوتاه در همان روند صعودی شاخص رخ داده است.

باید توجه داشت که قبل از برجام و همچنین پس از انتخابات دوره پیش بازار روند صعودی داشته و برای مدتی مثبت بوده است. البته حجم معاملات و هجوم نقدینگی موجب تمایز رشد کنونی بازار سرمایه نسبت به رشد دوره‌های گذشته شده است. به دلیل اینکه حجوم نقدینگی به بازارهای دیگر سبب نابودی اقتصاد کشور می‌شود، دولت ناچار است تا در شرایط رشد بی وقفه دلار، مسکن و اتفاقاتی از این دست، بازار سرمایه را حفظ کند.

با وجود مشکل تحریم‌ها و عدم دریافت درآمدهای صادراتی، مشکلات اقتصادی دو چندان خواهد شد. لذا بهترین فضا برای تأمین مالی عمده کسری بودجه، بازار سرمایه است که در شرایط کنونی بسیار عاقلانه است. باید توجه کرد که نباید به رشد بی‌مهابای این بازار اجازه پیش روی داد و اصلاح قیمت نیز برای مدیریت این بازار لازم است تا به تعادل در این بازار منتج شود. این سیاست تا پایان سال منطقی است و در ادامه باید دید که سیاست گذاران به چه شیوه‌ای عمل می‌کنند.

علی ابتهاج
کارشناس بازار سرمایه