یک تصمیم غلط برای بازار آتی

به گزارش روند بورس امروز، بازار آتی مرکزی مالی برای معاملات قرارداد آتی است، این بازار بخشی از بورس کالاست که در آن کالاهایی همچون طلا، زعفران و مشتقات نفت معامله می‌شود.

از آنجا که این نوع بازار ریسک‌های سرمایه‌گذاری را پوشش می‌دهد متقاضیان بسیاری دارد و راهی برای جذب نقدینگی سرگردان به شمار می‌آید.

معاملات بازار آتی سکه نخستین بار در سال ۱۳۸۲ انجام شد، در معاملات آتی روزانه یک قیمت پایه تعیین می‌شود، قیمت این معاملات که نرخ تسویه معاملات در روز گذشته بوده است تا سقفی مجاز برای قراردادها امکان تغییر دارد.

با توجه به اینکه قیمت سکه در طول روز تغییر می‌کند فرد خریدار در صورتی که افزایش قیمت را مشاهده کند می‌تواند معامله را با قیمتی توافقی به فرد دیگری بفروشد. این سودی برای معامله‌گران در این بازار تلقی می‌شود.

تسویه معاملات توسط اتاق پایاپای انجام می‌شود، به عبارت دیگر اتاق پایاپای برای فروشنده نقش خریدار و برای طرف خرید نقش فروشنده را بازی می‌کند و آن‌ها را به یکدیگر مرتبط می‌کند، این عمل به معنای پذیرش ریسک دو طرف توسط اتاق پایاپای است.

از جمله مزایای اتاق پایاپای این است که به دلیل شفافیت فاصله قیمتی خریدار و فروشنده نسبت به بازار نقد و صرافی‌ها بسیار پایین است.

در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه امسال بود که بازار آتی سکه در بورس کالا با عبارت «مجاز-محفوظ» بسته شد، این رخداد حاکی از توقف مقطعی معاملات آتی سکه بود درحالی که هیچ زمان بازگشایی برای آن تعیین نشده بود.

طبق پیغام ناظر دلیل بسته شدن این بازار «قیمت‌های نامتعارف در تابلوی معاملات» بود. شایعه‌هایی چون تصمیم‌گیری بانک مرکزی برای بستن بازار آتی سکه برای جلوگیری از خط دهی به بازار نقد مبنای این تصمیم گیری عنوان شد.

این درحالی است که در روزهای پس از بسته شدن بازار آتی مشاهده کردیم که این بازار آتی نیست که به بازار نقد سیگنال می‌دهد، بلکه آنچه باعث تغییرات سکه در بازار نقد می‌شود هزینه نگهداری، اطمینان از تقلبی نبودن سکه، افزایش ارزش ذاتی سکه و تقاضای احتیاطی پول بود.

این تصمیم درحالی رخ داد که قیمت خرید و فروش سکه حتی در صرافی‌های سطح کشور با یکدیگر متفاوت است.

پس از انتقادها از بسته بودن این بازار، حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ایران از تصمیم بازگشایی این بازار خبرداد و بستن این بازار را از ابتدا تصمیم اشتباهی توصیف کرد.

وی معتقد بود که هیچ سیگنالی توسط این بازار به بازار نقد داده نمی‌شود. در این میان کارشناسان بسیاری نظرهای مشابه رئیس سازمان بورس داشتند. به گونه‌ای که حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه نیز از این تصمیم بازار انتقاد کرد و بسته شدن بازارهایی چون بازار آتی که معاملات به صورت شفاف در آن‌ها انجام می‌شود، را دارای آثار منفی بر حوزه مورد معامله آن عنوان کرد.

از آنجا که بازار سکه یکی از بازارهای آتی در بورس کالاست، اثرگذاری این بازار در اجرای معاملات شفاف بسیار بالاست، این بازار سبب تسویه معاملات به صورت دقیق و با توافق طرفین می‌شود. این ویژگی بازار آتی سبب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه است.

کارایی و شفافیت بورس کالا بر کسی پوشیده نیست بنابراین تعطیل کردن یک بخش به قیمت اثرگذاری چندان مناسب به نظر نمی‌رسد.

طبق گفته رئیس سازمان بورس، دارایی‌هایی همچون طلا و سکه از علایق خانواده‌های ایرانی هستند بنابراین باید تلاش شود با ایجاد شفافیت هزینه مبادلاتی را کاهش دهیم.

طبق گفته کارشناسان و متولیان این بازار، تصمیم توقف معاملات آتی سکه  نه تنها سبب التهاب بازار نمی‌شد بلکه شفافیت این حوزه را به همراه داشت.

بازارهای آتی همچون بازار سکه در زمان بحران‌ها و شرایط پر نوسان بازار نقد سبب حفظ ریسک خریداران و فروشندگان می‌شود؛ در نتیجه ساز و کار این بازار سبب افزایش شفافیت بازار می‌‌شود، همچنانکه قالیباف اصل در کنار این مزیت از دیگر آثار بازار آتی همچون هزینه مبادلاتی پایین نام برد.