خاکستری که گوی سبقت می‌زند

رکود اقتصادی، چالش‌های ناشی از همکاری سیاسی با دیگر کشورها و تورم حاکم بر بازار اقتصادی ایران و کاهش طرح‌های عمرانی و مقدار تولید مازاد بر نیاز کشور و نبود توازن عرضه و تقاضا سبب شد صنعت سیمان در سال‌های گذشته از رشد باز بماند، همچنین رکود حاکم بر صنعت ساخت و ساز نیز سبب جلوگیری از رونق اقتصادی در بازار صنعت سیمان شد.

کاهش صادرات به دلیل بحران‌های سیاسی منطقه و مشکلات حمل و نقل و ناوگان جاده‌ای و اولویت دولت در تکمیل پروژه‌های عمرانی با پیشرفت بالای ۷۰ درصد در کل کشور فروش سیمان در سال‌های اخیر از جمله سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ را با کاهش همراه کرد.

تولید با ظرفیت‌های پایین

عوامل ذکر شده سبب شدتا شرکت‌های تولید کننده سیمان طبق مصوبه‌های انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، با ظرفیت حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد ظرفیت اسمی فعالیت کنند. هرچند با توجه به بحران ناشی از شیوع بیماری ویروسی کرونا شرایط برای خروج از رکود سخت تر از گذشته است و نیازمند حمایت مضاعف دولت ازصنایع به‌ویژه صنعت سیمان است؛ بی‌شک این مهم بدون آزادسازی قیمت گذاری سیمان میسر نمی‌شود زیرا با گذشت چندماه از سال ۱۳۹۹ هنوز مجوز افزایش نرخ سیمان مربوط به سال پیش به این صنعت اعطا نشده است.

فعالان این صنعت بر این باورند که در صورت خروج اقتصاد کشور از رکود، صنایع زیربنایی چون صنعت سیمان بدون شک سبقت را در میان صنایع دیگر در مسابقه رشد و شکوفایی از آن خود خواهد کرد. در این میان اجرای صحیح و مناسب طرح اقدام ملی تولید مسکن می‌تواند موتور محرک صنعت ساختمان و صنایع وابسته از جمله صنعت سیمان برای خروج از رکود باشد.

بر اساس این گزارش، نرخ فروش سیمان صادراتی درسال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷ عمدتا به دلیل افزایش ۵۱ درصدی نرخ حواله ارزی دلار در سامانه نظارت ارز بانک مرکزی سنا به عنوان مبنای تعیین و تسعیر نرخ ارز از رقم ۹۰.۰۷۷ ریال در پایان اسفند ۹۷ و ۱۳۶.۳۲۳ ریال در پایان اسفند ۹۸ برخوردار بود. همچنین قراردادهای فروش سیمان از Exwork در سال ۹۷ به Fob در سال ۹۸ تغییر یافت.

داستان هزینه حمل و انرژی

افزایش قیمت حامل‌های انرژی و نرخ بالای تورم در سال گذشته و افزایش حمل و نقل، سبب افزایش قیمت تمام شده سیمان تولیدی در کارخانجات سیمان شده است که در صورت صادرنشدن مجوز افزایش قیمت سیمان ریسک بزرگی را بر این کارخانجات تحمیل می‌کند.

لازم به یادآوریست که در سال ۹۷ نرخ مصرف برق برای تولید سیمان سفید ۶۹۴ ریال و نرخ مصرف گاز ۱.۱۰۳ ریال و در سال ۱۳۹۸ نرخ مصرف برق ۷۳۳ ریال و گاز ۱.۱۰۶ ریال بوده است.

برای سیمان خاکستری نرخ مصرف برق ۳۸۸ ریال و گاز ۱.۱۱۰ ریال در سال ۱۳۹۷ و در سال ۱۳۹۸ نرخ مصرف برق ۵۴۲ ریال وگاز ۱۱۰ ریال بود.

کاهشی که سبب فرصت می‌شود

افزایش تولید سیمان و کاهش مصرف آن در سطح کشور، کارخانجات تولید کننده سیمان را ترغیب به عرضه محصول در مرزهای صادراتی کرده است. چنانچه از فرصت ایجاد شده به درستی بهره برداری گردد در افزایش سود کارخانجات تولید کننده سیمان آثار مثتبی خواهد داشت. اما در حال حاضر فقط کارخانجات نزدیک به مرزهای صادراتی که کرایه حمل کمتری می پردازند از این فرصت استفاده بهینه می کنند. سایر کارخانجات با توجه به فاصله زیادی که از مرزهای صادراتی دارند ضمن اینکه می بایستی قیمت‌های فروش خود را با عرضه‌کنندگان عمده هماهنگ کنند هزینه حمل سنگینی می پردازند. در چنین شرایطی قیمت های صادراتی عملا زیر قیمت های فروش داخلی تمام می شود. همچنین مشکلات موجود صادرات سیمان به کشور عراق عملا منجر به کاهش تقاضای سیمان در مرزهای صادراتی و افزایش ریسک تجاری خواهد شد.

انتظار برای دریافت اعتبارهای با سود مناسب

با توجه به اینکه صنعت سیمان اصولا سرمایه‌بر است تامین سرمایه در گردش مورد نیاز برای پرداخت هزینه‌های جاری و اجرای برخی پروژه‌های مورد نیاز همواره از دغدغه‌های اصلی شرکت‌های سیمانی بوده است. اتخاذ سیاست‌های انقباضی و افزایش نرخ سود بانک‌ها تامین منابع مالی را از سیستم بانکی دشوار کرده است.

افزایش چشمگیر نرخ حقوق و دستمزد و سایر کالاها و خدمات مورد نیاز و نبود سیاست‌گذاری درباره کنترل قیمت‌ها و سیاست‌گذاری کنترلی درباره قیمت فروش سیمان در عمل وضع بغرنجی را ایحاد کرده است. فعالان این صنعت معقتدند که برای مقابله با این مسئله وزارت صنعت ومعدن و تجارت  باید افزون بر قیمت‌های قطعات و کالاهای مصرفی، اعتبارهای کافی با نرخ سود مناسب نیز برای صنعت سیمان در نظر گیرد تا کارخانجات تولید کننده سیمان بتوانند بخشی از سرمایه در گردش مورد نیاز خود را از طریق سیستم بانکی تامین کنند.