بازار آتی و ارتقای فناوری در بورس

عوامل متعددی بر بازار بورس تأثیر گذار است. بازار آتی که مرکز مالی برای انجام قراردادهای استاندارد با کیفیت، کمیت، دارای زمان و مکان تحویل مشخص است و تنها متغیر معاملات آینده در این بازار قیمت است که ریسک سرمایه گذاری را پوشش میدهد و راه کاری برای جذب نقدینگی سرمایه‌گذاران و معامله گران در بازار بورس است.

بازار آتی به دلیل مدنظر قرار دادن منافع خریداران و فروشندگان فرصت کسب سود را فراهم می‌کند. خریداران کالا، امروز در بازار آتی می‌توانند کالای را پیش خرید و فروشندگان کالا می‌توانند کالای خود را در بازار آتی پیش فروش کنند، همچنین، نوسان‌گیران که قصد خرید و فروش فیزیکی ندارند می‌توانند با پیش‌بینی روند قیمت‌ها سود سرشاری را کسب کنند.

به دلیل مزایای بازار فرابورس از جمله سهولت پذیرش، معافیت مالیاتی، وثیقه گذاری سهام، انعطاف پذیری ساعات کار فرا بورس و .. با شرایط ساده، شرکت‌های کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. بهتر است برای ایجاد حتی المقدور، قسمتی از سهام پرتفوی خود را از شرکت‌های بورسی و قسمت دیگر آن را از شرکت‌های فرابورسی انتخاب کنید.

توازن و تناسب بایستی ترکیبی از سهام در بازارهای بورس و فرابورس با چشم‌اندازی میان مدت و بلند مدت باشد. می‌توان گفت بسیاری از بازارها در آینده نزدیک دچار رکود خواهند شد ولی پیشنهاد می‌گردد که همه سبد یک فرد در بورس سرمایه‌گذاری نشود و طلا و جواهر سرمایه‌گذاری منطقی خواهد بود که این در چهل سال اخیر ثابت شده است.

صندوق‌های پشتوانه طلا نوعی از صندوق‌های کالایی قابل معامله در بورس هستند که سرمایه‌های جمع آوری شده از مشتریان را به جای خرید سهام، در گواهی سپرده سکه، طلا و اوراق مبتی بر سکه و طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. مدیران این صندوق‌ها با پشتوانه پولی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، می‌کوشند بازدهی مناسبی را از سرمایه‌گذاری در بازار سکه و طلا کسب کنند.

افرادی هم که در صندوق‌های یادشده سرمایه‌گذاری می‌کنند، به دنبال این هستند که از طریق مدیریت حرفه‌ای صندوق، بازدهی بهتری از بازار پرتلاطم سکه طلا به‌دست آورده و کمتر با مشکلات خرید و فروش فیزیکی این فلز گران‌بها سر و کار داشته باشند. در صندوق‌های طلا امکان پوشش ریسک نوسان قیمت سکه با استفاده از ابزارهای بازار آتی وجود دارد و با استفاده از قراردادهای تعهدی خرید و فروش سکه ریسک سرمایه‌گذاری را در بازار آتی به نفع ذینفعان مدیریت می‌کند.

از طرف دیگر، اگر بازار یک طرفه به سمت خرید یا فروش متمایل شود بازار گردان با عرضه و تقاضای خود سرمایه‌گذاران را مطمئن می‌کند. تا آسوده خاطر معاملات خود را انجام دهند و تفاوت نرخ عرضه و تقاضا به کمترین میزان خود برسد. همچنین باید در نظر داشت که در بازار یک طرفه اطمینانی برای نقد شوندگی وجود ندارد ولی باید زیر نظر بانک طلا و اتحادیه کشوری و با حضور اعضا این صنف تشکیل شود.

درباره متغیر تأثیر گذار نرخ ارز بر بازار طلای ایران، طلا از جمله دارایی‌هایی است که قیمت آن به صورت جهانی تعیین می‌شود و در بازار داخلی نیز قیمت طلا و سکه تحت تأثیر قیمت جهانی آن است.

از آنجا که برای تبدیل قیمت‌های جهانی به ریال از نرخ ارز استفاده می‌شود، می‌توان نرخ ارز را نیز در زمره مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت طلا در ایران به حساب آورد. با این وجود، تغییرات قیمت سکه بهار آزادی به طور کامل مشابه تغییرات قیمت‌های جهانی نیست.

به عبارتی زمان‌هایی وجود دارد که تغییر قیمت سکه ناشی از تغییر قیمت جهانی نبوده و عوامل دیگری موجب افزایش یا کاهش قیمت داخلی سکه بهار آزادی شده است. از جمله این عوامل تغییرات قیمت طلا، به تغییر قیمت بازار ارز مربوط می‌شود.

دومین عامل را می‌توان به تغییرات عرضه و تقاضا نسبت داد. انتظارهای قیمتی از آینده قیمت طلا باعث شده است که امروزه قیمت طلا با قیمت بیشتری یا کمتری معامله شود. از دیگر عواملی که سبب تغییرات قیمت طلا می‌شود، می‌توان اوضاع سیاسی داخلی هر کشور را در نظر گرفت.

در ایران به دلیل اینکه تعیین قیمت طلا، حاصل ضربی از قیمت ارز و قیمت طلای جهانی است، با تغییرات قیمت ارز که در بالا نیز به آن اشاره شد، قیمت طالا تغییر خواهد کرد.

اصولاً تغییرات ارز ناشی از تغییرات عرضه و تقاضای آن است که آن نیز تحت تأثیر اوضاع سیاسی کشور و روابط کشور با سایر کشورهای جهان خواهد بود. ولی در سکه وجود یک حباب همیشگی و هزینه ضرب سکه باعث اختلاف قیمت آن بوده است.

بازارهای مشتق شامل دو بازار مختلف آتی (که سرمایه‌گذاران در مکانی معین به عرضه و تقاضا و تعیین قیمت سهام عرضه شده می‌پردازند) و بازار خارج از بورس (بازار شبکه‌ای مبنی بر ارتباط تلفنی و رایانه‌ای است که از مزایای آن عرضه بیشتر تسهیلات در معاملات آن است مانند؛ بازار حراج و واسطه) است.

توسعه بازار آتی و خزانه‌های طلا برای توسعه ابزارهای مالی در بازارهای مالی برای تقسیم ریسک بین دارندگان و متقاضیان وجوه، تعیین قیمت اوراق بهادار بر اساس عرضه و تقاضا موجود در بازار و افزایش کارائی است.

توسعه بازار آتی سبب تسهیل تجارت بین الملل می‌شود که با ایجاد محفلی برای معامله قراردادهای مرتبط با کالا خریداران و فروشندگان متعدد می پردازند و هزینه یافتن طرف معامله (خریدار و فروشنده) را کاهش می‌دهند و باعث تسهیل تجارت در سطح منطقه‌ای یا جهانی می‌شوند.

هزینه‌های انجام تجارت بین المللی معمولاً بیشتر از تجارت داخلی است. دلیل این مسئله عواملی همچون فاصله، نابرابری های اطلاعاتی عمیق‌تر، تبدیل وجه رایج کشور و نوسانات ناشی از آن، عدم عضویت در WTO، موانع تجارت، تفاوت در عملکردهای تجاری، و تفاوت‌های فرهنگی و زبانی است. بنابراین، بورس کالا به عنوان کانون معاملات در یک منطقه جغرافیایی با سرزمینی می‌تواند در ایجاد شیوه‌هایی برای مبادلات فرامرزی و ایجاد پیوندهایی میان فعلان بخش کالا در سرزمین‌های مختلف جایگاه مناسبی داشته باشد و بدین ترتیب، یکپارچگی منطقه‌ای را تشویق می‌کند.

از جهت دیگر توسعه بازار آتی و خزانه‌های طلا موجب ارتقای فناوری و ارتباطات که به بورس‌ها امکان می‌دهد تا بر موانع دسترسی به بازارها، فاصله جغرافیایی و ضعف زیرساخت‌های فیزیکی غلبه کنند.

رشد و گسترش صنعت ممکن است به ایجاد اشتغال در بورس و نهادهای مرتبط با آن از قبیل دلالان، انبارها، تنظیم گران و مراکز رتبه بندی و صدور گواهی نیز منجر شود. بنابراین، توسعه بازار آتی و خزانه‌های طلا می‌توانند با نوآوری در توسعه ابزارهای مالی و بازارهای مشتق سرمایه کمک کنند و به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور عمل کنند، اما این نکته فراموش نشود که اقتصاد دستوری نیست و باید شرکت‌های دولتی و خصوصی دست از سر اقتصاد بردارند تا تولیدکنندگان به راحتی و نیز صنعتگران بتوانند وارد بازار واقعی شوند.

هومن بهمنی زنگنه

مدیرعامل هلدینگ زرین