درد استخوان صنعت ساختمان با تورم قیمت آهن و میلگرد

در حالی شاهد افزایش ۴۰درصدی قیمت آهن و میلگرد از هر کیلو ۲۰۵۰ تومان در تیرماه سال جاری بودیم که این کالا سال گذشته نیز با افزایش ۵۰ درصدی قیمت مواجه شده بود. گزارش ها حاکی از آن است که بازار آزاد روزهای اخیر شاهد شکل گیری موج جدید تقاضا و به تبع آن افزایش قیمت است. اما کارشناسان حوزه آهن این افزایش تقاضا را واقعی نمی دانند و ورود واسطه ها و دلالان به این بازار را عامل اصلی شکل گیری تقاضای کاذب در بازار آهن بیان می کنند.

از سوی دیگر همچنین در حال حاضر یکی از مسایل مطرح شده در افزایش نجومی قیمت مسکن، افزایش قیمت نهاده های تولید و ساخت و ساز بیان می شود که کارشناسان در غیر منطقی بودن این دلیل اتفاق نظر دارند. چراکه بطور میانگین تنها ۱۰ الی۳۰ درصد هزینه های ساختمان به آهن مصرفی اختصاص دارد. از این رو برای روشن شدن برخی مسائل پیرامون اتفاقات جدید در حوزه آهن بورس امروز با سه تن از کارشناسان این حوزه گفتگویی انجام داده است.

باتوجه به افزایش تقاضا در بخش مسکن آیا افزایش تقاضا در حوزه آهن و میلگرد نیز قابل ملاحظه بوده است؟

مدیرعامل فولاد امیرکبیر معتقد است: افزایش تقاضای واقعی  در بخش مسکن  به میزانی که اعلام می شود نبوده و صرفا ۸۰ درصد این تقاضا غیرواقعی و سفته بازانه است. بسیاری از واحدهای مسکونی که در حال حاضر عرضه می شوند از سال های پیش، ساخته شده اند و مالکان آن ها صرفا جهت سودجویی بیشتراز فروش این واحدها در سال های گذشته خودداری کرده اند. طبق بررسی ها، واحدهای مذکور بیش از دو الی سه سال است که خالی از سکنه بوده اند اما در حال حاضر با ایجاد تقاضای کاذب شاهد گران فروشی در این حوزه از سوی برخی سازندگان هستیم. به بیان دیگر با شکل دهی تقاضای کاذب در بخش مسکن این گروه از فروشندگان سعی در بالا بردن بی رویه قیمت ها داشتند.در حال حاضر بیشتر افراد کم بضاعت تقاضای اصلی بخش مسکن را تشکیل می دهند، باتوجه به این مورد می توان دریافت تقاضای اصلی دربازار مسکن کمتر از میزان اعلام شده است.

محمد آزاد رئیس اتحادیه فروشندگان آهن نیز با تاکید بر این موضوع که افزایش تقاضای فعلی در بازار آهن متاثر از افزایش تقاضا در بازار مسکن نیست، گفت: بیشتر تقاضاهای کنونی در بازار آهن کاذب است و واسطه ها نقش مهمی در شکل گیری این تقاضاها دارند تا بتوانند با شروع موج تقاضای کاذب سبب رشد قیمت بی رویه در بازار آهن شوند. در کل واسطه ها به دنبال این هستند که با خرید و فروش در این بازار در قیمت های بالا، سودهای نامتعارف کسب کنند. چراکه در صنعت فولاد و آهن ما با مازاد عرضه و تولید روبرو هستیم. وی پیش بینی کرد ممکن است این حجم خرید و انبار کردن آهن توسط دلالان در آینده برای این گروه مشکل ساز شده و سبب افت قیمت شود.

حبیب الله بشارتی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان آهن با تاکید بر بی تاثیر بودن رشد مسکن بر تقاضای واقعی آهن، ادامه داد: با افزایش قیمت مواد اولیه در ساخت و ساز از قبیل سیمان و آهک و آهن، شاهد افت میزان ساخت و ساز در ماه های اخیر هستیم. از این رو نمی توان گفت رشد تقاضای مسکن، بازار آهن را رونق داده است. برعکس در برخی موارد گزارش ها حاکی از آن است که افزایش قیمت نهاده های ساخت و ساز سبب عقب نشینی سازندگان و شرع به کار در پروژه های جدید ساختمانی شده است. در حال حاضر بیشتر خریدن و انبار کردن مود اولیه از قبیل آهن و سیمان سبب رشد تقاضای کاذب در بازار شده است.

تا چه حد از تقاضای کنونی موجود در بازار آهن و میلگرد واقعی است؟

به گفته مدیرعامل فولاد امیرکبیر؛ باتوجه به اینکه افزایش تقاضا در بخش مسکن واقعی نبوده، می توان نتیجه گرفت که افزایش تقاضای بخش آهن و میلگرد نیز چندان واقعی نیست و بیشتر به دلیل سودجویی برخی افراد، این میزان از تقاضا شکل گرفته است. مهم ترین دلیلی که می توان برای این ادعا ذکر است طول مدت ساخت یک ساختمان و زمانی است که نیاز دارد تا یک واحد مسکونی به بهره برداری برسد. به عنوان مثال پروانه ساخت اغلب واحدهای مسکونی که در حال حاضر معامله می شوند برای دو یا سه سال گذشته است و در آن زمان قیمت آهن و میلگرد به میزان فعلی نبوده است. در نتیجه نمی توان گفت تقاضای فعلی در بخش مسکن به تقاضای اصلی در بخش آهن و میلگرد سرایت کرده باشد و سبب افزایش بی رویه قیمت آهن و میلگرد در بازار آزاد شده است. چراکه حداقل مدت ساخت برای یک ساختمان مسکونی بین یک تا دو سال است.

البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که در مراحل ساخت و ساز، میلگرد دراولین مرحله مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو قیمت های کنونی میلگرد نباید در افزایش فعلی قیمت مسکن تاثیر گذارد. لذا سازنده ای که با قیمت های کنونی میلگرداقدام به ساخت و ساز می کند، در دو سال آینده تاثیر این افزایش قیمت را در قیمت واحد ساخته شده منعکس می کند. در نتیجه گرانی های کنونی مسکن ارتباطی با افزایش نرخ آهن ندارد و تنها جوسازی سودجویان است. ساختمان هایی که در حال حاضر به فروش می روند اغلب با مواد اولیه ارزان قیمت در سال های گذشته ساخته شده اند و تنها تقاضاهای سفته بازانه دلیل اصلی رشد بی امان قیمت در حوزه مسکن است.

محمد آزاد دبیر انجمن فروشندگان آهن با تاکید بر این موضوع که اغلب افزایش تقاضا در بازار آهن و میلگرد غیرواقعی و سفته بازانه بوده است، تنها ۱۵ درصد از این رشد تقاضا را واقعی و معقول دانست.

اما رئیس اتحادیه تولیدکنندگان آهن نظر متفاوتی در خصوص افزایش تقاضای آهن و میلگرد این روزها دارد. وی با بیان این مورد که حجم نقدینگی سرگردان در سطح جامعه بسیار بالاست، گفت: بسیاری از افراد در روزهای اخیر با برداشت مبالغی از حساب های سپرده بانکی سعی در خرید و نگهداشت مواد اولیه کرده اند تا ارزش دارایی های خود را در برابر تورم حفظ کنند و یکی از مواد اولیه ای که بیشتر مورد نظر است، مواد فاسد نشدنی هستند. از این رو میلگرد، آهن و ورق آهن که جزء مواد اولیه بادوام محسوب می شوند نیز در روزهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفتند و همین موضوع سبب  تقاضای غیرواقعی را در بازار آنجا آهن ایجاد کرده است. وی همچنین به افزایش تقاضا در سایر مواد اولیه مانند آلومینیوم و استندلس استیل اشاره کرد و گفت: از جا که این موارد کالاهای بادوام محسوب می شوند، افراد نقدینگی عظیمی را به این بخش ها اختصاص داده اند و سرمایه های زیادی در این حوزه ها پارک شده است. افراد به دلایل مختلف که اصلی ترین آن ها حفظ ارزش دارایی است، سعی در خرید و انبار کردن مواد اولیه بادوام می کنند تا در ماه های آتی و با سودهای بیشتر در قیمت های بالاتر عرضه کنند.

چه میزان از هزینه های ساخت یک واحد ساختمان به هزینه آهن و میلگرد بستگی دارد؟

مدیرعامل فولاد امیرکبیر عنوان کرد: بین ۱۰ تا۳۰ درصد هزینه های ساختمان مربوط به بخش آهن و میلگرد است که البته بستگی به نوع ساخت سازه دارد. اگر ساختمان بتونی باشد، ۱۰ درصد از هزینه ساختمان به هزینه آهن و میلگرد اختصاص می یابد و اگر سازه از نوع فلزی باشد حداکثر ۳۰ درصد هزینه ساختمان به هزینه آهن و میلگرد برمی گردد. از این رو نمی توان گفت بخش عمده ای از گرانی های فعلی مسکن از محل افزایش نرخ آهن و میلگرد است. برای مثال در یک ساختمان یک میلیارد تومانی که از نوع سازه فلزی با حداکثر ۳۰ درصد مصرف آهن و میلگرد، ۳۰۰ میلیارد تومان مصرف آهن آلات دارد. حال با احتساب افزایش نرخ ۴۰ درصدی در بخش آهن و میلگرد می توان نتیجه گرفت که این افزایش قیمت آهن آلات تنها تاثیر ۱۵ درصدی بر قیمت کل ساختمان داشته باشد. در نتیجه نمی توان قبول کرد افزایش قیمت بیش از ۴۰ و ۵۰ درصدی مسکن در حال حاضر به تبع افزایش قیمت آهن و میلگرد باشد.

به گفته رئیس اتحادیه آهن فروشان؛ تقریبا بطور میانگین ۲۰ درصد از هزینه های هر ساختمان به هزینه آهن ارتباط دارد و باقی هزینه ها مربوط به سایر مواد اولیه مانند سیمان، گچ، آهک و دستمزد است. وی با بیان این که تنها ۲۰ درصد از هزینه های ساختمان به آهن و میلگرد و ورق آهن است ، ادامه داد: نباید افزایش قیمت خارج از عرف این روزهای مسکن را از افزایش نرخ آهن دانست.

آزاد همچنین به حباب دو هزار تومانی قیمت آهن در بازار آزاد اشاره و اضافه کرد: تقاضاهای کاذب ایجاد شده در بخش آهن سبب بوجود آمدن حباب قیمتی در بازار آزاد خرید و فروش آهن آلات شده است. اگر این حباب شکسته شود، آهن به قیمت واقعی و منطقی خود خواهد رسید و مصرف کنندگان نهایی کمتر متضرر می شوند. وی به بازارهای سکه و دلار اشاره کرد وگفت: تقاضاهای غیرواقعی ایجاد شده در این بازارها سبب تشکیل حباب قیمتی قابل توجه شده است. در بازار آهن نیز حباب قیمتی بیش از ۸۰ درصد است. اما تفاوتی که سکه با آهن دارد این است که سکه کالای ضروری و اساسی روزمره نیست و می توان از خرید آن صرف نظر کرد. اما آهن و میلگرد جزء مصارف اساسی و نیازهای ضروری جامعه است و تشکیل حباب در این کالاها خطرناک است. از این رو نباید اجازه فعالیت به سفته بازان در بازار آهن داده شود که مصرف کننده نهایی از این افزایش قیمت ناروا متضرر شود. دولت باید با ورود به این بخش از شکل گیری حباب قیمت توسط سودجویان جلوگیری کند تا به این واسطه قیمت دهی کاذب در این بازار صورت نگیرد و قیمت های واقعی در عرضه آهن آلات مشخص شود.

آزاد ضمن تاکید بر تلاش های درحال انجام در تهیه کالای ارزان قیمت از سوی مصرف کننده، گفت: در این خصوص لازم است همکاری‌هایی با وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین وزرات امور اقتصادی و دارایی و بورس کالا صورت گیرد تا از افزایش قیمت‌ها جلوگیری شود. وی یاد آور شد: همچنین در زمینه کنترل قیمت‌ها و بیان حساسیت خود در نفع مصرف‌کننده با رئیس مجلس و وزیر صنعت، معدن و تجارت مذاکراتی انجام شده است.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان آهن نیز نظر مشابهی در خصوص میزان هزینه آهن مصرفی در هزینه کلی ساختمان دارد. به گفته وی؛ تقریبا ۲۰ از کل هزینه یک ساختمان به هزینه آهن مصرفی اختصاص می یابد که بستگی به نوع سازه ساختمان دارد. از این رو گرانی بیش از حد مسکن به بهانه گرانی مواد اولیه غیرقابل قبول است.

آیا میزان تولید آهن پوشش دهنده تقاضای موجود در بازار است؟

به گفته قنواتی؛ ما در بخش تولید آهن با وضعیت مازاد تولید روبرو هستیم این مازاد در قسمت آهن آلات مورد استفاده در بخش ساختمان، با مازاد عرضه بیشتری روبرو است.وی همچنین در خصوص رابطه این روزهای افزایش تقاضای مسکن و افزایش تقاضای بازار آهن گفت: تقاضای این روزهای آهن و میلگرد چندان واقعی نبوده و همان تقاضای سفته بازانه است. چراکه با توجه به پروانه های ساخت صادر شده در شهرداری ها مشخص می شود که صدور پروانه ها افزایش چشمگیری نداشته است. پس نمی توان گفت افزایش تقاضا در بخش مسکن سبب افزایش تقاضا در حوزه آهن آلات شده است چراکه شاهد رشد ساخت و ساز در صنعت ساختمان نیستیم و این موضوع نیزازآمارهای ارائه شده و مستند مشخص می شود. پروانه صدور اغلب ساختمانی های فعلی در سال های ۹۱ و ۹۲  صادر شده است.

در این رابطه مدیرعامل فولاد امیرکبیر متذکر شد که اغلب تقاضاهای شکل گرفته در حوزه مسکن، سکه، دلار و خودرو صرفا تقاضاهای سفته بازانه است، تقاضای واقعی نیست و نباید این تقاضاها مبدا تصیمی گیری و اثرگذاری برای تحلیل ها و خریدها باشد. آزاد نیز با طرح این موضوع که ۵۰ درصد میزان آهن تولیدی توسط تولیدکنندگان می تواند پوشش دهنده کل تقاضای موجود در بازار مصرف را دهد، گفت: نیمی از میزان تولید آهن آلات نیاز داخلی را تامین می کند و باقی این مقدار صادر می شود. از این رو می توان گفت ما نیاز به تولید آهن بیشتر نداریم و این موضوع که برخی افراد دم از کمبود آهن در بازار می زنند، کاملا غیر واقعی و با غرض است.

وی بر این مطلب نیز تاکید کرد که چون نیاز داخلی در اولویت است در نتیجه تا زمانی که این نیاز پوشش داده نشود صادراتی صورت نمی گیرد و اگر نیاز داخلی داشتیم، مجوز صادرات برای آهن صادر نمی شد. به دلیل اینکه آهن تولیدی در کارخانه ها انبار نشود اقدام به صادرات در بازارهای جهانی می کنیم. پس اصلا کمبود عرضه و تولید در بخش آهن و میلگرد نداریم.

رئیس اتحادیه آهن‌فروشان با بیان اینکه در بازار کمبود کالا نداریم، اظهار کرد: هر میزان که تقاضا باشد عرضه نیز خواهیم داشت. در حال حاضر تقاضایی وجود ندارد که برابرش کالا و عرضه وجود نداشته باشد.همچنین بشارتی معتقد است: در حال حاضر به دلیل مازاد عرضه و همچنین دست کشیدن سازندگان ساختمانی از ساخت و ساز، برخی از واحدهای تولیدی آهن تمایلی به تولید بیشتر محصول ندارند، چه برسد به آنکه قضیه کمبود آهن در بازار مطرح باشد.

اما رئیس اتحادیه تولیدکنندگان آهن میزان تولید مازاد بر نیاز داخلی در بخش آهن را ۱۵ تا ۲۰ درصد اعلام کرد و با تاکید بر این موضوع که تولید بیشتر در دستور کار کارخانجات نیست، گفت: مقداری از این مازاد عرضه صادر می شود و بخشی از آن نیز توسط خود تولید کنندگان به منظور سرمایه گذاری، انبار و نگهداری می شود. در حال حاضر کارخانجات تولیدی کاهش میزان تولید به منظور کنترل عرضه را در برنامه خود دارند و اگر مازاد تولید نیز داشته باشند اقدام به نگهداری آن برای شرایط بهتر بازار می کنند و کل تولید خود را به بازار عرضه نمی کنند.

وی ادامه داد: همانطور که اشاره کردم دلیل اصلی مشکلات فعلی در صنعت وجود نقدینگی سرگردان و مازاد است و به همین دلیل شاهد هجوم افراد به بازارهای مختلف برای تبدیل دارایی ریالی به دارایی غیر ریالی هستیم. البته این هجوم بیشتر در بازار مواد اولیه فاسد نشدنی با طول عمر بالا دیده می شود.

افزایش مصوب نرخ آهن در روزهای اخیر پاسخگوی هزینه های تولید آهن است؟

قنواتی اظهار داشت: افزایش نرخ آهن الات بر اساس نرخ های جهانی و بهای تمام شده است لذا این افزایش نرخ منطقی و معقولانه است. اما رشد روز افزون قیمت در بازار آزاد آهن منطقی نیست و خارج از عرف است.

رئیس انجمن آهن فروشان نیز با تاکید بر این مطلب که قیمت شمش آهن در بورس کالا با میانگین  ۲۴۵۰ تومان است، گفت: برای تبدیل این آهن به مقاطع در هرکیلو تقریبا ۵۰۰ تومان هزینه دارد که مجموعا به سه هزار تومان می رسد. در نتیجه فروش آهن در بازار آزاد باید به مبلغ حداکثر ۳۲۰۰ تا ۳۳۰۰ تومان باشد و نه به مبلغ پنج هزار تومان. همانطور که در بالا اشاره شد بیش از دو هزار تومان حباب قیمتی در قیمت هر کیلو گرم آهن وجود دارد.

در نتیجه افزایش نرخ  مصوب اخیر کاملا منطقی بوده و پاسخگوی نیاز تولیدکنندگان را می دهد. آزاد به عنوان مثال به انتشار خبر عرضه  میلگرد توسط کارخانه فولاد نیشابور در بورس کالا اشاره کرد و گفت: کارخانه فولاد نیشابور اعلام کرده است به زودی ۳۰ هزار تن میلگرد به قیمت ۲۸۵۰ تومان در هر کیلو در بورس کالا عرضه خواهد کرد. پس اگر قیمت های مصوب برای تولید آهن و میلگرد مقرون به صرفه نباشد، تولیدکنندگان نباید اقدام به عرضه در قیمت های موجود کنند. البته گفتنی است قیمت تابلوی ۲۸۵۰ تومانی در بورس کالا ممکن است با دامنه نوسان ۱۰ درصدی روبرو شود که باز هم به قیمت پنج هزار تومان بازار آزاد نمی رسد. پس قیمت های کنونی در بازار آزاد کاذب و اغلب توسط سفته بازان و واسطه ها اعلام می شود. رئیس اتحادیه آهن‌فروشان در پایان با اشاره به اینکه ۹۵ درصد از کالاها تولید داخل هستند، افزود: در کشور مواد اولیه مرغوب همچون سنگ‌آهن، زغال سنگ، گاز و همچنین کارگر ارزان قیمت داریم؛ بنابراین نباید با افزایش نرخ ارز، گرانی داشته باشیم.