تحلیل فعالین بازار سرمایه در خصوص شرایط فعلی اقتصاد
تعدادی از فعالین فضای مجازی تحلیل‌هایی از شرایط این روزهای بورس و اقتصاد کشور در فضای مجازی ارائه داده‌اند که مدیریت بازار سرمایه در برابر تحریم‌ها و سایه جنگ بر اقتصاد کشور را مثبت ارزیابی کرده‌اند.
به گزارش روند بورس امروز، در چند روز اخیر با توجه به رویدادهای داخلی و منطقه‌ای فعالان بازار سرمایه در خصوص مسائل متفاوتی در فضای مجازی اظهارنظر کرده‌اند. از جمله این مسائل فضای حاکم بر بازار سرمایه و بازار مسکن است که پرسش و پاسخ این فعالین در فضای مجازی شکل گرفت.
تحریم صنایع فولادی مانور تبلیغاتی است
شاهین چراغی عضو شورای عالی بورس در پاسخ به این سؤال که تحریم‌های جدید علیه صنایع آهن و فولاد چیست و نسبت به قبل چه تغییری کرده است؟ گفت: تحریم‌های جدید تنها یک مانور تبلیغاتی است و درگذشته هم شاهد تحریم صنعت فولاد کشور بوده‌ایم.
سعید درخشانی کارشناس بازار سرمایه در مورد صندوق توسعه و حقوقی‌هایی که در این روزها به بازار سرمایه ورود کرده‌اند، تأکید کرد: بر اساس گزارش‌ها منابعی که وارد بازار سرمایه شده است، از محل اعتبار بوده و این اقدام درستی نبود. همچنین رشدهای غیرمنطقی که در سهام کوچک اتفاق افتاده است، خیلی زیاد و غیرواقعی بوده که سود سالیانه‌ای ندارند. همچنان شاهد فشار فروش در این نمادها بودیم که وضعیت کلی بازار رو تحت‌الشعاع قرارداد. کاهش دامنه نوسان زمان اصلاح رو طولانی‌تر و فرسایشی‌تر می‌کند و این اتفاق خوبی نیست.
این فعال بازار سرمایه در ادامه اظهار داشت: بازار هفته پیش شرایط خاصی داشت، شاید در ۳ دهه اخیر این‌قدر خبر بد یک‌دفعه به بازار نیامده بود. در بازار سرمایه دنیا هم شاهد بودیم که نوسان بهای نفت واقعاً سنگین بود و سود و زیان عمده‌ای به همراه آورد.
درخشانی خاطرنشان کرد: با وضع تحریم‌های جدید و البته رفتار قبلی ترامپ این مسیر ادامه دارد و به نظر نمی‌آید که تا پایان دوره ترامپ گشایشی حاصل شود. شرکت‌های کوچک رشدهای عجیب‌وغریبی داشته‌اند که با بنیاد آن‌ها همخوانی ندارد. ورود حقوقی‌ها به آن‌ها برای حمایت، توجیه سرمایه‌گذاری ندارد. سهامدار حقوقی سود مناسبی در مجمع دریافت نخواهد کرد. گزارش‌ها ۹ ماهه شرکت‌ها در کنار آرام شدن فضای، می‌تواند به جهت‌گیری جدید بازار کمک کند.
وی افزود: آمار متوسط معاملات مسکن در هرماه در تهران حدود ۱۵ هزار واحد هست، این آمار در شهریور امسال به ۲۷۰۰ واحد و در ماه آذر به حدود ۹ هزار واحد رسید که بازهم نسبت به متوسط معاملات سی درصد کاهش‌یافته است که نمایانگر بارز رکود تورمی هست. من فکر می‌کنم سهم‌های بزرگ که طی هفته پیش کاهش نداشتند، از سوی سهامداران مورد استقبال قرار نخواهند گرفت و تمرکز روی سهامی خواهد بود که در هفته پیش کاهش قیمت زیادی داشتند.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: تحریم کگل و کچاد را با دقت بیشتری باید مدنظر داشت که آیا دامنه تحریم‌ها مواردی همچون صادرات محصول و واردات تجهیزات را شامل شده است یا نه. بازار سرمایه در هفته پر چالشی که داشت نزدیک به ۱ واحد از p/e ttm خودش رو از دست داد و از ۸.۵ به ۷.۵ واحد رسید، در صورتی که p/e تحلیلی بازار رو هم با نرخ‌های کامودیتی ها که تقریباً روندی افزایشی گرفتند و با دلار حداقل ۱۳ هزار تومان و حداکثر ۱۵ هزار تومان محاسبه کنیم. به عدد ۶ واحد می‌رسیم که نشان از ارزندگی بازار هست.
درخشانی در خصوص ریسک‌های سیاسی بیان کرد: قطعاً همچنان ریسک‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه باقی خواهند ماند اما این بالاترین سطح تنش بود که تجربه کردیم و خیالمان از عدم وقوع جنگ راحت شد. تا پایان دولت ترامپ قطعاً هیچ مذاکره‌ای نخواهیم داشت و با وضع بودجه دولت سال آینده تورم حداقل ۵۰ درصدی رو تجربه خواهیم کرد در چنین شرایطی گزینه‌ای مناسب‌تر از بازار سرمایه نخواهیم داشت.
وی افزود: ارز ۴۲۰۰ تومانی هم که قطعاً در سال آتی به مرور برای صنایع غذایی و دارویی حذف و یا کاهش جدی خواهد داشت. در جلسه روز پنجشنبه به مدیران بورسی پیشنهاد شد که عرضه اولیه‌ها به صندوق‌ها داده شود. در این خصوص راه‌های میان بری در دستور کار است. به این شکل که مثلاً در عرضه ۵ درصدی علاوه بر آن ۲ درصد هم مستقلاً به صندوق‌ها واگذار شود تا جذابیت برای صندوق‌ها ایجاد شود.
بازار سرمایه در شرایط فرازوفرود در هفته جاری
عظیم ثابت مدیر کارگزاری بانک سپه نیز در مورد تصمیمات هفته گذشته بازار سرمایه اظهار داشت: با توجه به اقدامات خوبی که در هفته گذشته در کنترل هیجانات بازار از سوی همه ارکان فعال و مسئول صورت گرفت، متعاقب اخبار امیدوارکننده‌ای که در اثر مدیریت مناسب اوضاع سیاسی اعمال گردید تا حدود زیادی در غلبه بر اتمسفر نا اطمینانی موجود کارگشا هست.
ثابت ضمن پیش‌بینی بازار سرمایه در هفته جاری عنوان کرد: احتمالاً در هفته و ماه‌های پیش رو همچنان استقبال از بازار سرمایه با فرازوفرودهایی ادامه‌دار خواهد بود؛ چراکه انتظارات تورمی، افزایش نسبی نرخ دلار، نفت و نیز اخبار تجدید ارزیابی شرکت‌های دارایی محور، شرایط را برای مانایی بازار در کورس رقابت با بازارهای موازی تداوم خواهد بخشید.
مدیر کارگزاری بانک سپه با اشاره به شرایط بازار گردان ها نیز گفت: توجه به بازار گردانی بیشتر، افزودن به عمق بازار از سوی سهامداران عمده و افزایش پذیرش شرکت‌های جدید و انتشار اوراق اختیار تبعی سهام و تغییر هوشمندانه نگاه سرمایه‌گذاران از روش‌های کوتاه‌مدت به میان‌مدت سرمایه‌گذاری و توجه به پتانسیل‌های سهام بنیادی و ارزشی می‌تواند، از راه‌کارهای مؤثر در مانایی سرمایه‌ها در بازار سرمایه باشد که مستلزم همکاری‌های گسترده و اهتمام مداوم همه ارکان بازار هست.
ثابت سردرگمی چندروزه بازار را طبیعی دانست و تأکید کرد: در اثر ایفای نقش مؤثر و مستمر بازار گردانی حرفه‌ای از سوی صندوق‌ها و سایر ارکان، می‌توان امیدوار بود که به‌تدریج هراس موجود مدیریت شود. بعلاوه اینکه اخبار ۹ ماهه خوب شرکت‌ها هم می‌تواند عامل مؤثر دیگری در بهبود شرایط باشد.
سرمایه‌گذاران نیازمند مشوق هستند
علی رحمانی مدیر گروه حسابداری دانشگاه الزهرا ضمن نقل‌قول از فعالین بازار سرمایه که حجم معاملات یک سال اخیر را تحلیل کرده‌اند، بیان کرد: حدود ۶۰ درصد حجم معاملات به شرکت‌های کوچک و فقط ۴۰ درصد به شرکت‌های بزرگ تعلق داشته است. به نظر می‌رسد که سایه جنگ دور شده است، ولی هراس سرمایه‌گذاران با توجه به کاهش قیمت‌ها از بین نرفته است و همکاری و هماهنگی بیشتری را نیازمند هستیم.
ولی شرایط با آن موقع خیلی فرق می‌کنم. در سال گذشته به طور متوسط حجم معاملات ماهانه حدود ۲۵۰۰۰ میلیارد تومان بوده است. نقدینگی و عمق بازار بسیار متفاوت و قابل‌اعتنا است.
رحمانی اظهار داشت: متأسفانه شرکت‌های با بنیان‌های اقتصادی مناسب هم از شرایط بازار به نحو مطلوب استفاده نکردند و افزایش سرمایه با سلب حق تقدم و فروش به صرف نداشتند. این می‌توانست به شرکت‌های بورسی کمک زیادی کند. ولی مدیران مالی و هیئت‌مدیره‌ها تجربه چنین وضعیت و فروش سهام به قیمت بازار را نداشتند.
وی افزود: باید یک طرح اقتصادی قوی در داخل اجرا شود. در شرایط تحریم و رکود یک سیاست انقباضی پولی و مالی به تشدید اثرات آن کمک می‌کند. بودجه به‌عنوان برنامه اصلی سال ۱۳۹۹ باید بیشتر موردتوجه قرار گیرد. مشوق‌های خوبی است. هدایت سرمایه‌گذاران نیازمند انگیزه‌ها و مشوق‌های مناسبی است.
بازار سرمایه با برد همراه است
نعیمه صفوی مدیر سرمایه‌گذاری شرکت تأمین سرمایه کاردان با تأکید بر سودآوری بازار سرمایه گفت: تمام اتفاقات سالیان گذشته و فرازوفرودهای کشور نشان داده است که ماندن در بازار سرمایه همیشه با برد همراه بوده است و ۷ روز تنش اخیر هیجانات بازار را کاملاً تخلیه کرد. همچنین هر بار بازار در مقابل شرایط قوی‌تری واکسینه می‌شود.
افزایش ریسک سیستماتیک در بازار سرمایه
محمدمهدی سماواتی مشاور حوزه بازار سرمایه شرکت ویتانا در خصوص تأثیر ریسک سیاسی بر بازار سرمایه گفت: ریسک سیاسی اگرچه کاهش داشته اما نسبت به ماه گذشته افزایش معناداری یافته است. به هر حال سطح تنش ایران و امریکا چند پله ارتقا پیدا کرده و امیدواری به آینده عملکرد شرکت‌ها کاهش‌یافته است. از طرف دیگر سقوط هواپیما نیز مزید بر علت است تا تنش‌ها کاهش نیابد.
سماواتی افزود: علاوه بر این‌ها حساس‌تر شدن مباحثی همچون fatf و خروج عملی ایران از برجام و واکنش‌های آینده طرف‌های معاهده فوق به این خروج، ریسک‌های سیستماتیک بازار را افزایش معنی‌داری خواهد داد. در بخش اقتصادی، نسبت p/s و p/e بازار اکنون شرایط چندان جذابی برای سرمایه‌گذاری ندارد و تعداد قیمت‌های حباب گونه در بازار زیاد شده است. لذا کلیت بازار جای زیادی برای رشد در سال ۹۸ ندارد.
مشاور حوزه بازار سرمایه شرکت ویتانا خاطرنشان کرد: می‌توان معدود سهام جذاب را یافت و با صرف حوصله و زمان به سودهای احتمال خوبی دست یافت. در این میان تنها پارامتر مهمی که امکان محاسبه هم ندارد، اراده‌های فعالین اقتصادی و مقام‌های کشوری برای تزریق نقدینگی جدید به بورس است که می‌تواند محاسبات جدیدی را فراروی بازار قرار دهد.
سماواتی تأکید کرد: در بخشی از بازار که عمدتاً سهام کوچک است، حتماً باید اصلاح قیمتی اتفاق شکل گیرد. وجود حباب در این طیف گسترده مخل آینده بازار، نقد شوندگی بلندمدت و تداوم فعالیت تازه‌واردها می‌دانم. باید تلاش کنیم، رنگ فعالیت‌های قمارگونه از رخ بازار پاک کنیم. نمی‌توان گفت که سهام شرکت‌های بزرگ زیر قیمت است. چراکه مقدار فروش سال‌های آینده آن‌ها به‌طور جد زیر سؤال است.
وی افزود: مثلاً فملی که شرکت بسیار خوب، بنیادین و بارزشی است امکان دارد که بابا افزایش ریسک‌های سیاسی دیگر توان صادرات را از دست بدهد لذا قیمت فعلی این سهم با عنایت به چنین احتمالاتی ارزیابی‌شده و ارزان به نظر نمی‌آید.
مشاور حوزه بازار سرمایه شرکت ویتانا در ادامه بیان کرد: امروزه در بورس شاهد ورود نقدینگی جدید هستیم که قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. اختلاف نسبت p/e شرکت‌ها کوچک و بزرگ نباید چنین گپ بزرگی را نشان بدهد. یک شرکت سرمایه‌گذاری کوچک در قیمتی بسیار بالاتر از nav معامله می‌شود. چراکه شناور سهم کم است و سهامدار عمده نیز عرضه نمی‌کند.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: شرکت‌های بزرگ با عرضه مداوم تعداد زیاد حقوقی مواجه‌اند که امید را برای رشد قیمتشان کمرنگ می‌کند. اگرچه تفاوت محدود در نسبت p/e شرکت‌های با اسکیل متفاوت پذیرفته هست اما اختلاف فعلی و به ویژه خارج از معنی شدن این نسبت در بسیاری از شرکت‌ها این شرایط را ناپایدار می‌نمایاند. اگر شرکتی کوچک را که زیان عملیاتی و زیان انباشته سنگین دارد، قیمتش را به ۱۰ برابر ارزش واقعی آن برسانیم و بعد هم بخشی از آن را برای گرفتن وام در بانکی وثیقه کنیم؛ هیچ‌کس با این کار مقابله نمی‌کند.
سماواتی معتقد است: به این دلیل که بازاری کارا نداریم، قواعد بازی همچون حجم‌مبنا و درصد نوسان مجاز روزانه باید بتواند از بروز برخی فجایع جلوگیری کند. خیلی موافق دخالت در آنومالی‌های اندک نیستم اما با ایجاد ابر حباب‌های قیمتی و کلاه‌برداری در بورس به شدت باید مقابله کرد. اکثر تحلیل‌هایی که اخیراً در مورد شرایط سیاسی و بورس ارائه می‌شود، احتمالاً از حمایت‌های بی‌دریغ بورس و قیمت سهام متأثر است.
وی افزود: در شرایط فعلی ریسک سیستماتیک افزایش‌یافته و احتمال افزایشش در سال آینده هم محدود است. برای دستیابی به نتیجه چنین سناریویی در بورس که همانا رشد معنی‌دار قیمت‌ها و عبور شاخص از ۴۰۰ هزار است، به احتمال قوی باید تا بهار صبر کرد. اگر تا چند روز پیش ریسک سیاسی را ۱۰ ارزیابی می‌کردیم، اکنون نباید تحلیل کنیم و یا جوری نشان دهیم که ثابت مانده و رشدی نداشته و مثلاً از ۱۰ به ۱۵ نرسیده است.
تضعیف پول ملی همزمان با افزایش اسمی ملک
احمد نبی زاده از کارشناسان بازار سرمایه ضمن اشاره به بازار مسکن در شرایط اقتصادی فعلی گفت: بعد از رشد عجیب مسکن و کاهش قدرت خرید مردم، کسی حداقل در این ماه‌ها انتظار رشد قیمت مسکن نداشت اما در تهران در آذرماه حدود ۷ درصد رشد قیمت داشتیم. ۷ درصد در ملک در یک ماه چیز کمی نیست، در شهرستان‌ها هم شاهد افزایش قیمت بودیم. همه تحلیل‌های که در مورد حباب مسکن هم تا به امروز ارائه‌شده است، نادرست از آب درآمده و با تضعیف پول ملی، ارزش اسمی ملک بالا رفته است.
نبی زاده در خصوص بازار سرمایه نیز بیان کرد: بازار سرمایه هم مانند سایر بازارها رشد کند اما نوسانی خواهد داشتد. شاید در بازار سرمایه بعضی از سهام با ارزش واقعی خود فاصله پیداکرده‌اند اما مگر در سایر بازارها این وضعیت برقرار نیست؟ در بازار پول هم حباب‌داریم.
تأثیر مثبت گزارش‌های ۹ ماهه بر بازار سرمایه
حافظ عزیزی مدیر مطالعات بازار و گروه تحلیل در کارگزاری اردیبهشت ایرانیان در خصوص تأثیرات مسائل سیاسی بر بازار سرمایه گفت: پیش‌ازاین و در تنش‌های سیاسی و نظامی قبلی، بازار سهام؛ پیش و بیش از سایر بازارها به این موضوعات واکنش نشان می‌داد و سیر نزولی قابل‌توجهی پیدا می‌کرد.
عزیزمی خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی شاهد بودیم که مسئولان سازمان، حقوقی‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نهادها و بازیگران حرفه‌ای بازار … به طرز شایسته و قابل‌تحسینی به حمایت از بازار برخاستند و افت سطح عمومی قیمت‌ها بالأخص در نمادهای ارزنده بنیادی، بیش از دو روز کاری به طول نکشید. اطلاق لفظ پانیک و وحشت برای بورس تهران در شرایط فعلی، درست نیست.
مدیر مطالعات بازار و گروه تحلیل در کارگزاری اردیبهشت ایرانیان اظهار داشت: اخبار خوب و حائز اهمیتی مثل رشد مجدد قیمت کامودیتی ها، افزایش نسبی نرخ ارز، عملکرد خوب شرکت‌های بزرگ و بنیادمحور (بالأخص معدنی‌ها و فولادی‌ها و فلزی‌ها و پتروشیمی‌ها)، گزارش‌ها خوب ۹ ماهه انتظاری و قضیه تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌ها و ده ها عامل اثرگذار دیگر درراه است.
در نهایت لازم به ذکر است که جمع‌بندی گفتگو فعالین بازار سرمایه مسائلی زیر است که در خصوص از بین رفتن خطر درگیری نظامی و پایان ریسک جدی بازار است. همچنین اشاره به بحث تحریم‌ها شده است که تحریم‌هایی که توسط وزرای خارجه و خزانه‌داری آمریکا اعلام شد، عمدتاً تکرار قبلی‌ها بود و خطر جدی ایجاد نخواهد کرد. در نتیجه با توجه به روند صعودی شتابنده ۴۰ روز قبل از ۱۳ دی اصلاح قیمت برخی از سهام ممکن است تداوم داشته باشد و این در مورد صنایع کوچک و متوسط ممکن است بیشتر باشد هر چند قضاوت کلی نباید صورت گیرد. مدیریت فضای مجازی به خصوص کانال‌هایی که سویه دار به نو سرمایه‌گذاران خط می‌دهند، باید موردتوجه قرار گیرد. واکنش سازمان بورس و شورای عالی بورس و هماهنگی بورس‌ها و فرا بورس و حقوقی‌ها مطلوب بوده است و باید همچنان ادامه یابد. ریسک‌هایی که از ناحیه FATF و خروج احتمالی اروپا از برجام ممکن است، تشدید شود باید موردتوجه قرار گیرد و برای آن‌هم به‌خصوص مدیران ارشد بازارهای مالی برنامه و آمادگی داشته باشند. رفع نگرانی سرمایه‌گذاران و حفظ اعتماد آن‌ها مهم است، هرچند پدیده هراس کنترل و مدیریت‌شده است. در نهایت نیز اشاره به این موضع شد که با توجه به نقدینگی موجود در بازار و افزایش عمق آن و کاهش ریسک‌های هفته قبل، بازار به‌سرعت خودش را بازخواهد یافت. اصلاح قیمت باید به رسمیت شناخته شود و نباید با ایجاد مانع این اصلاح فرسایشی شود، هرچند کاهش دامنه نوسان با توجه به اتفاقات چهارشنبه مناسب بوده است.
