آینده ای روشن برای صندوق های سرمایه گذاری

موضوع فعالیت صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار شامل طیف گسترده ای از اوراق است که خود براساس عمده سرمایه گذاری صندوق به طبقات کوچکتری شامل صندوق های سرمایه گذاری “در سهام“، “در اوراق بهادار با درآمد ثابت”، “مختلط” و “در اوراق بهادار مبتنی بر کالا” تقسیم بندی می شود.

راضیه صباغیان،رییس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با صندوق های سرمایه گذاری با خبرنگار بورس امروز به گفتگو پرداخت.

صباغیان گفت:صندوق های سرمایه گذاری از جمله جذابترین ابزارهای سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران و مخصوصا سرمایه گذاران غیرحرفه ای محسوب می شوند. باتوجه به طراحی ساختاری منعطف برای این نوع نهاد مالی و امکان تعریف انواع صندوق های سرمایه گذاری با ویژگی های متنوع، این ابزار سرمایه گذاری توانست با استقبال گسترده سرمایه گذاران مواجه شود. به طوری که ارزش دارایی های صندوق های سرمایه گذاری که در پایان سال ۱۳۸۸ به میزان ۳ هزار میلیون ریال بود، در پایان سال ۱۳۹۰ به ۱۸ هزار میلیون ریال رسید و با رشد بی سابقه ای در سال ۱۳۹۵ به میزان ۱.۳۱۶ میلیون ریال بالغ شد.

رییس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه کرد:لازم به ذکر است، ارزش صندوق های سرمایه گذاری در پایان مهرماه ۱۳۹۶ مبلغ ۱.۵۱۳ میلیون ریال بوده است.صندوق های سرمایه گذاری موجود در بازار سرمایه ایران، براساس زمینۀ سرمایه گذاری خود به انواع مختلفی شامل صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار، صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان و صندوق های سرمایه گذاری پروژه طبقه بندی می شوند.

وی در ادامه گفت:موضوع فعالیت صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار شامل طیف گسترده ای از اوراق است که خود براساس عمده سرمایه گذاری صندوق به طبقات کوچکتری شامل صندوق های سرمایه گذاری “در سهام”، “در اوراق بهادار با درآمد ثابت”، “مختلط” و “در اوراق بهادار مبتنی بر کالا” تقسیم بندی می شود. از آنجاکه فرهنگ غالب سرمایه گذاری در ایران، سرمایه گذاری در دارایی هایی است که مشابه سپرده های بانکی، سود ثابتی را نصیب سرمایه گذار نماید، بیشترین استقبال از صندوق های سرمایه گذاری موجود، درخصوص صندوق هایی بوده است که در طبقۀ صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار گرفته اند و اقدام به پیش بینی و پرداخت حداقل بازدهی متناسب با ترکیب پرتفوی خود نموده اند.

رییس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد:ساز و کار درنظر گرفته شده در طراحی صندوق های مزبور به گونه ای است که می توانند بیش از ۷۰ درصد ارزش دارایی های خود را به سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت و مابقی را به سرمایه گذاری در سایر انواع اوراق بهادار ازجمله سهام شرکتها اختصاص دهند.البته ترکیب دقیق دارایی های انواع صندوق ها در امیدنامه صندوق و باتوجه به آخرین مقررات ابلاغی توسط سازمان تعیین می شود.

وی افزود:بدیهی است قسمتی از دارایی های صندوق ها، به سرمایه گذاری در سپرده های بانکی اختصاص می یابد که البته مطابق مقررات موجود این نصاب درمورد صندوق های سرمایه گذاری “در سهام”، “مختلط” و “در اوراق بهادار با درآمد ثابت” نباید به ترتیب از ۱۵ درصد، ۲۵ درصد و ۵۰ درصد مجموع ارزش دارایی ها تجاوز نماید. همانطور که می دانیم بازار مالی متشکل از بازار پول و سرمایه است و عملا باتوجه به درهم تنیدگی این دو بازار، امکان جدا کردن آنها وجود ندارد، درصورتی که نرخ سود سپرده های بانکی کاهش یابد، توجه سرمایه گذاران به ابزارهایی که نرخ های بالاتر بازدهی را نصیب آنان نماید، جلب می شود.

صباغیان ادامه داد:وضعیت فعلی کشور مانیز از این قضیه مستثنی نیست و با درنظر گرفتن روند افزایش ارزش صندوق های سرمایه گذاری و حجم رو به رشد درخواست صدور واحدهای سرمایه گذاری این شائبه تقویت شده است که صندوق های سرمایه گذاری به ابزاری جهت دور زدن مقررات بانک مرکزی تبدیل شده اند. این در حالی است که ماهیت صندوق های سرمایه گذاری متفاوت از ماهیت سپرده های بانکی است و باتوجه به اینکه بازدهی صندوق های سرمایه گذاری تابعی از بازدهی اوراق بهادار موجود در پرتفوی صندوق است، تعیین سقف نرخ بازدهی برای صندوق های سرمایه گذاری فاقد توجیه بوده و درصورتی که صندوق دارای پرداخت دوره ای باشد، ملزم است پس از کسر هزینه ها از جمله کارمزد ارکان، بازدهی کسب شده را متناسب با میزان سرمایه گذاری هر سرمایه گذار، میان سرمایه گذاران تقسیم نماید.

وی افزود:لازم به ذکر است، در آن دسته از صندوق هایی که پرداخت سود دوره ای ندارند، ارزش خالص دارایی های صندوق نشان دهندۀ ارزش اوراق بهادار موجود درپرتفوی و سودهای کسب شده است. بر این اساس لازم است در زمان ابطال واحدهای سرمایه گذاری به سرمایه گذار پرداخت شود. درحال حاضر حجم عمده ای از سرمایه گذاری صندوق ها به سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت، شامل انواع صکوک، اوراق مشارکت و حتی سپرده های بانکی )با تاریخ افتتاح حساب قبل از تاریخ کاهش سود سپرده های بانکی یعنی قبل از تاریخ یازدهم شهریورماه ۱۳۹۶ و انواع اوراق مشارکت طرح های دولتی )سخاب( و … اختصاص یافته است.

رییس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت:بنابراین بدیهی است که حداقل بازدهی که عمدتا بالاتر از سقف نرخ های سود تعیین شده توسط بانک مرکزی است را نصیب سرمایه گذاران کند. از طرفی در صورتی که صندوق اقدام به سرمایه گذاری در سهام کند و در انتخاب سهام موجود در پرتفوی صندوق بررسی های لازم و دقت کافی صورت پذیرفته باشد، انتظار کسب بازدهی به مراتب بیشتری وجود خواهد داشتکه قابل مقایسه با نرخ های تعیین شده در بازار پول نیست و لذا از این لحاظ این ابزار سرمایه گذاری را نمی توان با سپرده های بانکی مقایسه کرد. باتوجه به ساختار شفاف اطلاعاتی در صندوق های سرمایه گذاری از جمله لزوم افشای صورت های مالی در مقاطع سه ماهه و نیز مقررات اخیر درخصوص الزام افشای اطلاعات پرتفوی و جزئیات درآمدی صندوق در مقاطع ماهانه، فرآیند سرمایه گذاری و نحوۀ کسب درآمد در صندوق های سرمایه گذاری براحتی و بصورت شفاف در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد.

وی ادامه داد:این امر در مقایسه با سپرده های بانکی که نحوۀ مصارف وجوه حاصل از سپرده گذاری سرمایه گذاران و نحوۀ کسب درآمد بانکها از محل این وجوه براحتی مشخص نیست، ازجمله نقاط مثبت در صندوق های سرمایه گذاری محسوب می گردد؛ مخصوصا برای آن دسته از سرمایه گذارانی که نحوۀ کسب درآمد نهاد سرمایه پذیر از دغدغه های آنان محسوب می شود، نکتۀ بسیار حائز اهمیتی است. لازم به ذکر است، سازمان بورس طی هفته های اخیر به منظور نظارت بیشتر بر نحوۀ صدور واحدهای سرمایه گذاری در صندوق ها، اقدام به صدور ابلاغیه ای کرد که براساس آن صدور واحدهای سرمایه گذاری صندوق ها از طریق شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری ممنوع شد.

صباغیان اشاره کرد:با صدور این ابلاغیه و در صورت نظارت بر رعایت آن توسط سیستم بانکی، احتمال سوءاستفاده از ظرفیت صندوق های سرمایه گذاری بمنظور دور زدن مقررات بانک مرکزی از بین می رود.
از طرفی باتوجه به اینکه امکان صدور واحدهای سرمایه گذاری ازطریق مراجعه شعب غیربانکی -که عمدتا نهادهای مالی فعال و تحت نظارت سازمان بورس هستند- یا استفاده از بسترهای اینترنتی برای سرمایه گذاران فراهم است، سرمایه گذاران می توانند با درنظرگرفتن بازدهی صندوق متناسب با سطح ریسک پذیری خود، براحتی نسبت به سرمایه گذاری در صندوق ها اقدام کنند. درمورد آن دسته از صندوق های سرمایه گذاری که در یکی از بورس ها پذیرفته شده اند نیز سرمایه گذاران ازطریق مراجعه به شرکتهای کارگزاری، می توانند معاملات واحدهای صندوق های سرمایه گذاری را انجام دهند.

وی در انتها گفت:با مرور روند افزایشی ارزش صندوق های سرمایه گذاری در جهان و در نظر گرفتن استقبال چشمگیر سرمایه گذاران از این ابزار سرمایه گذاری، می توان آینده ای بسیار روشن را برای صندوق های سرمایه گذاری متصور بود. باتوجه به نیاز اقتصاد کشور به استفاده از ابزارهای جایگزین سیستم بانکی بمنظور تأمین مالی بنگاهها و پروژه ها، امید می رود که دست اندرکاران با طراحی و توسعه انواع ابزارها و نهادهای مالی ازجمله توسعه مفهوم صندوق های سرمایه گذاری باتوجه به ساختار منعطف آن، چه به لحاظ تنوع زمینۀ سرمایه گذاری و چه به لحاظ تعریف انواع طبقات برای واحدهای سرمایه گذاری و فراهم نمودن زمینۀدسترسی عموم، سرمایه گذاران به استفاده از این فرصت سرمایه گذاری و نحوۀ صحیح مدیریت دارایی ها بتوانند گام های لازم در جهت توسعه این مفهوم جدید سرمایه گذاری در کشور بردارند.