توسعه صنعت پتروشیمی کشور در سایه تحریم‌ها
صنعت پتروشیمی ایران با توجه به تنوع بالا در محصولات، انعطاف‌پذیری خوب و محصولات منحصربه‌فرد در شرایط تحریمی در حال اجرای طرح‌های توسعه‌ای است.
به گزارش روند بورس امروز، صنعت پتروشیمی بیش از ۶ دهه است که در اقتصاد ایران تأثیرات مثبتی را رقم زده است. با توجه به شرایط اقتصادی کشور بیش‌ازپیش در خصوص رشد و توسعه این صنعت احساس نیاز می‌شود. ایران با در اختیار داشتن بیش از ۳۳ تریلیون مترمکعب ذخایر متعارف گاز طبیعی و ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخایر قابل برداشت نفت خام، از پتانسیل و مزیت نسبی مناسبی برای توسعه صنعت پتروشیمی با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز برخوردار است.
در اقتصاد ایران کمتر صنعتی یافت می‌شود که به صنایع پتروشیمی و زنجیره‌های پایین‌دستی آن وابسته نباشد. با وجود شرایط تحریمی حاکم بر صنعت پتروشیمی که از خرداد ماه امسال بر این صنعت تحمیل شد و خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد که بزرگ‌ترین شرکت هلدینگ پتروشیمی ایران و شبکه گسترده‌ای از شرکت‌های زیرمجموعه و عوامل فروش آن در خارج از کشور را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است، براساس این اطلاعیه، هلدینگ خلیج فارس که بزرگ‌ترین هلدینگ صنعت پتروشیمی ایران به شمار می‌رود به همراه ۳۹ شرکت زیر مجموعه و نمایندگی فروش خارج از کشور آن مشمول تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفته‌اند.
در شرایط فعلی بخش خصوصی می‌تواند نجات‌بخش قسمت‌های مغفول مانده در صنعت پتروشیمی کشور باشد. از سویی با حمایت نهاده‌ای بالادستی مطمئناً صنعت پتروشیمی ایران توان مقابله با تحریم‌ها را خواهد داشت.
گسترش طرح‌های توسعه‌ای هلدینگ خلیج‌فارس در سایه تحریم‌ها
شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با وجود تحریم‌ها در چند ماه گذشته توانسته، طرح‌های توسعه‌ای خود را گسترش دهد و تحریم‌ها را شکست دهد. با بهره‌برداری از سه طرح پالایشگاه بید بلند خلیج‌فارس، الفین پتروشیمی ایلام و پتروشیمی لردگان تا پایان امسال، حدود ۶ میلیون تن معادل ۲۷ تا ۲۸ درصد ظرفیت نصب شده هلدینگ خلیج‌فارس افزایش می‌یابد. هلدینگ خلیج‌فارس افزایش سرمایه از مبلغ ۹۱.۵ به ۱۵۰ هزار میلیارد ریال از محل سود انباشته را در برنامه دارد. مدیران هلدینگ خلیج فارس با شناسایی مشکلات تحریم‌ها در صنعت پتروشیمی اعم از حمل‌ونقل دریایی و انتقال ارز و… برای هرکدام راه‌حل‌هایی پیدا و از مشکلات عبور کرده‌اند.
روند خوب گروه پتروشیمی در بازار سرمایه ایران
بر خلاف سال گذشته، پس از برداشته شدن سقف رقابت و آزاد شدن قیمت‌ها در بورس کالا، شاهد آرامش بازار بودیم، اکنون بازار محصولات پتروشیمی در داخل کشور در شرایطی قرار دارد که عرضه بیش از تقاضا بوده و بازار در شرایط آرامی قرار دارد.
فعال شدن کارگروه تحریم‌ها در صنعت پتروشیمی
۵۶ مجتمع فعال پتروشیمیایی در حال حاضر در کشور فعال هستند که این تعداد با توجه به چشم‌انداز ۱۴۰۴ به ۸۳ مجتمع خواهند رسید. پتروشیمی حداقل ۳۵۰ نوع محصول با صدها خریدار به ده‌ها مقصد صادراتی دارد و به همین دلیل انعطاف‌پذیری‌اش بالاست. به عبارتی صنعت پتروشیمی شرایط مختلفی در حمل زمینی و دریایی دارد و تنوع محصول و مشتری نمی‌گذارد، این صنعت تحریم‌پذیر باشد.
با همکاری هلدینگ‌های صادراتی کارگروه تحریم تشکیل شده است. از ۳۱ میلیون تن تولیدات قابل فروش ۲۲ میلیون تن آن با ارزش ۱۲ میلیارد دلار به ۳۰ کشور مقصد صادر می‌شود. ۶۴ واحد پتروشیمی با پیشرفت ۲۰ تا ۹۹ درصد هم در کشور در دست احداث است. این پروژه‌ها تا سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری می‌رسد و ظرفیت تولیدات پتروشیمی کشور با افزایش ۹۰ تا ۹۵ درصدی به ۱۳۰ میلیون تن در سال می‌رسد.
حمایت قرارگاه خاتم از صنایع پتروشیمی کشور
بعد از اعمال تحریم‌ها علیه صنایع پتروشیمی کشور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حمایت‌های خود را از شرکت‌های پتروشیمی افزایش داد و در تازه‌ترین خبرها فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) از اعلام آمادگی این مجموعه برای تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی و احداث ۱۰ پتروپالایشگاه در کشور خبر داد. پیش از این نیز برنامه‌هایی مبتنی بر همکاری دوجانبه وزارت نفت و قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها در دستور کار بوده است. این همکاری با توسعه فعالیت پتروپالایشگاهی در کشور توسط قرارگاه خاتم آغاز شد. همچنین برنامه‌هایی از سوی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) در زمینه با ساخت پارک‌های پتروشیمی، تکمیل ظرفیت تولید پالایشگاه میعانات گازی و دیگر پروژه‌های صنعت نفت با وزارت نفت اجرایی شد.
چالش صنعت پتروشیمی با وجود تحریم‌ها
با توجه به تنوع زیاد محصولات پتروشیمی، تحریم این میزان محصول پتروشیمی با چالش‌های خاص خود همراه خواهد بود. ایران در مقابله با تحریم‌ها می‌تواند با فروش محصولات پتروشیمی در بازار خاکستری سهم خود را در بازار پتروشیمی حفظ می‌کند، ولی باید محصولات پتروشیمی را با قیمت کمتر به فروش برساند. نحوه دریافت پول محصولات فروخته شده، مشکل اصلی صنایع پتروشیمی کشور است.
بی اثری تحریم‌های آمریکا علیه پتروشیمی ایران
در این باره سه تحلیل‌گر و یک مقام سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا اظهار کردند که جدیدترین تحریم‌ها احتمالاً تأثیر چندانی نخواهد گذاشت، زیرا شرکت‌های غیر آمریکایی پیش‌ازاین به دلیل تحریم‌های موجود برای همکاری با بخش پتروشیمی ایران با محدودیت مواجه شده‌اند. شرکت‌های خارجی به‌ویژه شرکت‌های آسیایی با در نظر داشتن شرایط و مزیت‌های صنعت پتروشیمی ایران، همچنان مایل به همکاری هستند. به طوری که مذاکره برای حضور دوباره یک کنسرسیوم سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران انجام شده است.
هیچ‌کدام از کشورهای تولیدکننده و صاحب صنعت پتروشیمی، امکان تولید و جایگزینی حدود ۲۵ میلیون تن محصولات صادراتی پتروشیمی تهران را ندارند و همان‌طور که در صنعت نفت مدعی شده بودند، کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی می‌توانند جایگزین شوند، در اینجا حتی ادعایی وجود نخواهد داشت.
در نهایت لازم به ذکر است که سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی با توجه به جایگاه ششم این بخش در میان ۷۱ بخش اقتصادی کشور فضای تحرک بخشی سایر بخش‌های اقتصادی را فراهم می‌کند، همچنین افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت با رعایت تکمیل زنجیره ارزش و توسعه متناسب و تولید محصولات موردنیاز صنایع نهایی توصیه می‌شود.
