فرار مالیاتی آفت اقتصاد ایران
به گزارش روند بورس امروز، در اقتصاد کشورها مالیات یک منبع درآمدی است که در قوانین ایران نیز مالیات جایگاه خاصی دارد. برنامه سوم توسعه سیاست‌گذاران برای رشد و توسعه نظام مالیاتی، مفادی را به تصویب رسانده است و در سال ۹۴ نیز قانون مالیات‌های مستقیم با اهداف بلند مدت به منظور ارتقا درآمدهای مالیاتی و جدا شدن بودجه از نفت مبتنی بر نرم‌افزارهای هوشمند و الکترونیکی پایه‌ریزی شد اما با وجود تدوین […]
به گزارش روند بورس امروز، در اقتصاد کشورها مالیات یک منبع درآمدی است که در قوانین ایران نیز مالیات جایگاه خاصی دارد. برنامه سوم توسعه سیاست‌گذاران برای رشد و توسعه نظام مالیاتی، مفادی را به تصویب رسانده است و در سال ۹۴ نیز قانون مالیات‌های مستقیم با اهداف بلند مدت به منظور ارتقا درآمدهای مالیاتی و جدا شدن بودجه از نفت مبتنی بر نرم‌افزارهای هوشمند و الکترونیکی پایه‌ریزی شد اما با وجود تدوین قوانین، در تمامی جوامع فرار از قانون مشاهده می‌شود.
تأثیر فرار مالیاتی بر اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه
فرار مالیاتی هزینه‌های زیادی را برای اقتصاد کشورها ایجاد می‌کند و مطمئناً این هزینه‌ها برای کشورهای درحال‌توسعه بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته خواهد بود. بر اساس برآوردهای مؤسسه جهانی تحقیقات توسعه اقتصادی سازمان ملل متحد، زیان ناشی از فرار مالیاتی در فرانسه، عددی معادل بیش از ۱۹ میلیارد دلار برآورد شده است. فرار مالیاتی به هر میزان در کشورهای درحال‌توسعه کاهش پیدا کند، باز برای اقتصاد زیان‌بار است. به این دلیل که فرار مالیاتی در کشورهای درحال‌توسعه، به معنای از دست دادن بخش بیشتری از منابع است. هزینه فرار مالیاتی ۹۵۰ میلیون دلاری در کشور آفریقایی چاد، برابر با هفت درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است. پس آثار منفی فرار مالیاتی در کشورهای درحال‌توسعه و کمتر توسعه یافته و نیز در کشورهایی که در طبقه‌بندی کشورهای کم‌درآمد قرار می‌گیرند، به‌مراتب بیشتر است
اعداد ارقام فرار مالیاتی در ایران
گزارش‌ها نشان می‌دهد که از ۱۱۳ هزار میلیارد تومان مالیات پیش‌بینی شده، در بودجه امسال، در یازده ماه گذشته فقط ۸۳٫۵ درصد معادل ۸۶ هزار میلیارد تومان محقق شده است. همچنین سالیانه حداکثر ۳۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور پیش‌بینی شده که بخشی از آن به دلیل نبود شفافیت در اقتصاد و ضعف فرهنگ مالیاتی است.
فرار مالیاتی در مشاغل پر درآمد
بیشترین آمار فرار مالیاتی در مشاغل پر درآمد شکل‌گرفته است. فرار مالیاتی گسترده در میان پزشکان چند ماهی است که در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است. مسئولان دلیل عمده این موضوع را عدم استفاده پزشکان از خودپرداز و نبود شفافیت مالی آنها ذکر می‌کنند. قانون الزام استفاده از دستگاه کارت‌خوان در این صنف تدوین شده است اما تا به امروز به صورت کامل و گسترده اجرایی نشده است. براساس آمارهای سازمان امور مالیاتی پزشکان صرفاً ۱۵۰ میلیارد تومان مالیات می‌پردازند، مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی در دی‌ماه پارسال، میزان مالیات واقعی آنها را حداقل حدود ۶۷۰۰ میلیارد تومان تخمین زد.
رصد اخبار افزایش درآمدهای مالیاتی
اخبار منتشر شده در خصوص قوانین جدید در راستای افزایش درآمدهای مالیاتی در رسانه‌ها منتشر شده است که در این رابطه می‌توان به صحبت درباره ثبت دستگاه کارت‌خوان پزشکان در ‘نظام سامانه فروش’ اشاره کرد. همچنین با افزایش نجومی قیمت مسکن و اجاره‌بها در ایران، بحث مالیات بر عایدی مسکن شامل خانه‌های خالی و خانه‌های چندم هم بر سر زبان‌ها افتاده است. همزمان با نابسامانی در بازار حدود ۴ ماه پیش سازمان امور مالیاتی ایران در بخشنامه‌ای خریداران بیش از ۲۰ سکه طلا را ملزم به پرداخت مالیات کرد؛ این بخشنامه شامل خریداران سکه از بانک مرکزی می‌شد که سکه‌های خود را دریافت کرده بودند. بر اساس این بخشنامه فقط خریداران زیر ۲۰ سکه مشمول پرداخت مالیات نشدند. در تازه‌ترین اخبار با بحث مالیات در میان وکلا مواجه هستیم که مشکل وکلا نپرداختن مالیات نیست بلکه کم اظهاری مالیاتی است که موجب شده سازمان امور مالیاتی با این جامعه همواره چالش داشته باشد. چندی پیش نیز یکی از نمایندگان مجلس اظهار کرده بود که فرار مالیاتی در میان وکلا، شش هزار میلیارد است.
رقم فرارهای مالیاتی در اقتصاد ایران نجومی است
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، حجم درآمدهای مالیاتی دولت باید از ۱۵۳ هزار میلیارد تومان که در حال حاضر است، به ۳۰۶ هزار میلیارد تومان برسد. در ابتدای گزارش ذکر شده است که سالانه در اقتصاد ایران حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی داریم که شکل‌گیری این عدد نجومی در اقتصاد چهار دلیل دارد.
موضوع اول بحث اتکا به درآمدهای نفتی است که وجود منابع عظیم نفتی در ایران انگیزه دولت برای سازماندهی نظام مالیاتی و اخذ مالیات از مشاغل پردرآمد را کاهش داده است. موضوع دوم قوانین نادرست معافیت مالیاتی است که بر اساس مواد ۱۳۲ تا ۱۴۶ قانون مالیات‌های مستقیم، بخش عظیمی از اقتصاد ایران از مالیات معاف شده‌اند. برای مثال طبق ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی از مالیات معاف هستند. موضوع سوم بحث سازوکار سنتی اخذ مالیات است که در حال حاضر اخذ مالیات از مشاغل و شرکت‌ها به صورت غیر سیستماتیک و ممیزمحور انجام می‌شود. در این فرآیند اخذ مالیات همراه با خود اظهاری و حتی زدوبند با ممیزها شکل می‌گیرد. موضوع مهم و نهایی در این بحث فقدان فرهنگی عمومی مالیات دهی است. اقتصاد کشور از این موضوع رنج می‌برد و این موضوع باعث باز توزیع ناعادلانه ثروت در کشور شده است.
مجازات تعریف‌شده برای فرار مالیاتی
بر اساس قوانین موجود در ایران مجرمین مرتبط با قوانین مالیاتی از ۳ ماه تا یک سال حبس تعزیری را باید سپری کنند. کشف جرم موضوع این ماده از طریق سازمان امور مالیاتی کشور و دستگاه‌های اجرایی نظارتی امکان‌پذیر خواهد بود.
با توجه به اقتصاد کشور که با شرایط تحریمی مواجه است، باید قوانین موجود در اقتصاد داخل بررسی شود و با تدوین قوانین لازم و الزام به عملی شدن قوانین موجود در راه توسعه اقتصاد در داخل حرکت کنیم. اقتصاد ایران که متکی به درآمدهای نفتی است با آفت‌های خارجی و داخلی بسیاری مواجه است که مطمئناً فرار مالیاتی نیز یکی از این آفت‌ها به شمار می‌رود. گسترش فرهنگ مالیاتی نکته مهم است که این مهم در میان مردم و مسئولین باید به درستی شکل گیرد.
