سرمایه‌گذاران محافظه‌کار در حال کوچ
خروج سرمایه از صندوق‌های درآمد ثابت، نشان می‌دهد حتی پناهگاه‌های کم‌ریسک بازار دیگر امن تلقی نمی‌شوند؛ روندی که می‌تواند ساختار تأمین مالی دولت و تعادل نرخ بهره را با چالش جدی مواجه کند.
امیرحسین بیطرفان، کارشناس تحلیل صورت‌های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار در گفت و گو با خبرنگار بورس امروز؛ اظهار داشت: در منظومه بازار مالی ایران، صندوق‌های درآمد ثابت همچون قلعه‌ای امن در دل طوفان‌های اقتصادی شناخته می‌شوند. این ابزارها با بازدهی معقول و نوسان اندک، نقش پناهگاهی برای برخی از سرمایه‌گذاران محافظه‌کار را ایفا می‌کردند.
طبق گفته وی، در هفته‌های اخیر، سیگنال‌های نگران‌کننده‌ای وارد بازار شده است، خروج مستمر و معنادار نقدینگی از این صندوق‌ها؛ سیگنالی که نباید صرفاً به عنوان یک رقم ساده تلقی شود.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزش گذاری اوراق بهادار با تکیه بر داده‌های رسمی، خروج نگران کننده نقدینگی از صندوق های درآمد ثابت را مورد اشاره قرار داد و افزود: این روند حتی در روزهایی که بازارهای اهرمی و سهامی با ورودی‌های محدودی مواجه بودند نیز ادامه یافت و نشان داد که زخمی عمیق‌تر در زیر پوست بازار درآمد ثابت نهفته است.
بیطرفان اظهار داشت: چنین خروج بزرگی نوعی تابوشکنی محسوب می‌شود؛ گویی حتی سرمایه‌گذاران خوش‌نیت نیز اعتماد خود را به این پناهگاه از دست داده‌اند.
وی در خصوص ریشه های نگرانی با اشاره به نااطمینانی نسبت به نرخ واقعی سود بانکی، گفت: بانک مرکزی با اتخاذ سیاست‌های غیرشفاف و نرخ‌گذاری دستوری، موجب کاهش اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت به واقعیت نرخ بهره شده است.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزش گذاری اوراق بهادار تشریح کرد: هنگامی که نرخ اسمی جذاب اما فاقد پشتوانه واقعی باشد، عملکرد صندوق‌ها نیز بر پایه اعتماد شکل می‌گیرد.
بیطرفان انتظارات تورمی و تقابل آن با نرخ‌های ثابت را عامل دیگر نااطمینانی سرمایه گذاران به صندوق های بادرآمد ثابت عنوان کرد و گفت: درصد ثابتی که امروز چشم‌نواز به نظر می‌رسد، در شرایط تورمی آینده، ممکن است بی‌ارزش گردد. خروج نقدینگی از صندوق‌ها نشان‌دهنده آن است که سپرده‌گذاران، نرخ‌های ثابت را کم‌اثر یا حتی زیان‌بار تلقی می‌کنند.
طبق گفته وی، رقابت نامتوازن صندوق‌ها برای جذب منابع عامل دیگری از نااطمینانی سرمایه گذاران است به طوری که رقابت ناسالم میان صندوق‌های درآمد ثابت، بانک‌ها و صندوق‌های اهرمی باعث شده است که برخی صندوق‌ها برای حفظ سرمایه، نرخ‌هایی نزدیک به ۳۰ درصد پیشنهاد دهند؛ اما این نرخ‌ها از پشتوانه کافی در قالب اوراق بدهی دولتی برخوردار نیستند.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار در ادامه بیان کرد: سرمایه‌گذارانی که چشم به بازدهی بالا دارند، با نخستین نشانه‌های لرزش، اقدام به خروج می‌کنند.
از جمله پیامدهای خروج نقدینگی از صندوق‌های درآمد ثابت طبق گفته بیطرفان، افزایش هزینه تأمین مالی دولت است. وی در این خصوص افزود: با خروج منابع از صندوق‌ها، عرضه اوراق بدهی کاهش می‌یابد و این امر منجر به افزایش نرخ بازده می‌شود؛ روندی که فشار مضاعفی بر بدهی عمومی و کسری بودجه وارد می‌سازد.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار با اشاره به افزایش نرخ سود بانکی و فشار بر شبکه بانکی، گفت: بانک‌ها برای جذب سپرده‌ها وارد رقابت شده و نرخ سود را افزایش می‌دهند؛ اقدامی که هزینه اعتباردهی را افزایش داده و در نهایت به کاهش سرمایه‌گذاری و تشدید رکود اقتصادی منجر می‌شود.
طبق گفته بیطرفان، بی‌اعتمادی عمومی و روانی منفی بازار یکی از پیامدهای خروج نقدینگی از صندوق های با درآمد ثابت است، وی در این خصوص بیان کرد: با خروج سرمایه‌گذاران محافظه‌کار، نهادهای بزرگ و کوچک پیام بی‌ثباتی بازار را دریافت می‌کنند. این وضعیت موجب تضعیف روحیه روانی بازار و آغاز چرخه نوسان می‌شود.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار در خصوص واکنش سیاستی به خروج نقدینگی از صندوق های با درآمد ثابت گفت: در واکنش اولیه، تصمیم‌گیرندگان با افزایش سقف سپرده‌گذاری صندوق‌ها تا ۵۰ درصد تلاش کردند روند خروج نقدینگی را مدیریت کنند. وی افزود: این واکنش، واکنشی محافظه‌کارانه است که بدون اصلاحات ساختاری در نرخ‌ها، شفاف‌سازی نرخ بهره یا هماهنگی نهادی صورت گرفت.
بیطرفان تصریح کرد: اگر اعتماد بازسازی نشود، تعیین سقف نمی‌تواند به‌طور بلندمدت نقش آبگیر در برابر بن‌بست ایفا کند.
وی طی پیشنهادی اظهار داشت: نرخ بهره باید واقعی، شفاف و عاری از هرگونه دخالت باشد تا سرمایه‌گذار بار دیگر احساس امنیت کند.
کارشناس تحلیل صورت های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار با اشاره به لزوم ارتباط متقابل نهادها از جمله بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان بورس، گفت: این نهادها باید در پیام‌رسانی، سیاست‌گذاری و اخذ آمار، هماهنگ عمل کنند تا دیوار سردرگمی فرو ریزد.
بیطرفان در خصوص آموزش بازار برای جذب نقدینگی گفت: ارائه اطلاعات درباره مزایا، ریسک‌ها و مفهوم واقعی نرخ بهره به سرمایه‌گذاران خرد، از بروز سردرگمی جلوگیری خواهد کرد.
وی در پایان با اشاره به لزوم تنوع‌بخشی به دارایی صندوق‌ها، گفت: افزایش پایداری صندوق‌ها از طریق سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی‌ها در اوراق با عمر و نقدشوندگی متفاوت، ضرورتی راهبردی است.
