توسعه صنعت پتروشیمی در خاورمیانه و آمریکای شمالی

عزت اله طیبی مدیرعامل شرکت سبدگردان کاریزما و دانشجوی دکترای اقتصاد نفت دانشگاه علامه طباطبایی در گفت و گو با روند بورس امروز می‌گوید: صنعت پتروشیمی از مشتقات مواد نفتی و گاز بوده و به صورت مستقیم تابع قیمت نفت می باشد هر چند خود قیمت نفت نیز می تواند تابعی از میزان تولید محصولات پتروشیمی نیز باشد.

کاهش قیمت نفت منجر به کاهش بهای تمام شده مواد مصرفی شده و همین امر منجر به کاهش قیمت محصولات به واسطه دو عامل کاهش قیمت مواد اولیه و افزایش عرضه انتظاری رخ می دهد. در مورد افزایش قیمت نفت نیز بهای تمام شده محصولات پتروشیمی افزایش یافته و منجر به افزایش قیمت محصولات به واسطه دو عامل کاهش عرضه انتظاری و رشد قیمت مواد مصرفی میگردد.

تاثیر قیمت نفت بر صنعت پتروشیمی

بنابراین در وهله اول برای اینکه آینده محصولات پتروشیمی را بتوان ترسیم نمود بایستی روند و چشم انداز قیمت نفت را بررسی نمود و در وهله دوم به رشد اقتصاد جهانی و میزان عرضه و تقاضای این محصولات در دنیا را بررسی نمود:

قیمت نفت در حال حاضر تابعی از تولید نفت شیل شده و تولید این نوع نفت توانسته تاثیر بسیار زیادی بر قیمت نفت داشته باشد. بهای تمام شده نفت شیل طی یک دهه اخیر از ۱۲۰ دلار به محدوده ۶۰ دلار رسیده و بهای تمام شده نفت شیل به عنوان یک تثبیت کننده خودکار عمل می نماید این بدان معنی است که با تکنولوژی استخراج فعلی نفت شیل با افزایش قیمت نفت به محدوده بالای ۶۰ دلار تولید این نفت افزایش یافته و قیمت را به سمت ۶۰ دلار هدایت می کند و در صورت کاهش قیمت نفت به کمتر از ۶۰ دلار عرضه این نوع نفت کاهش و قیمت را به سمت باز ۶۰ دلار می کشاند.

در صورتیکه بهای تمام شده نفت شیل به دلیل افت فشار و عدم توانایی تکنولوژیکی در استخراج نفت باقیمانده افزایش یابد قیمت نفت به همان سمت هدایت خواهد شد و اگر بهای تمام شده نفت شیل با توسعه تکنولوژی کاهش یابد قیمت نفت کاهش خواهد یافت.

توسعه پتروشیمی در خاورمیانه و آمریکای شمالی

در مورد عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی نیز ابتدا سمت عرضه و ظرفیت بالقوه این صنعت را بررسی می کنیم. عرضه و توسعه ظرفیت صنعت پتروشیمی در حال حاضر در دو منطقه به شدت دنبال می شود یکی در منطقه خاورمیانه و دیگری در آمریکای شمالی.

در منطقه خاورمیانه کشورها به دنبال تنوع بخشیدن به درآمدهای خود بوده و به دنبال خلاص شدن از نوسانات قیمت خام می باشند و لذا به جد دنبال توسعه طرح های پتروشمی و راه اندازی سریع آنها می باشند. در منطقه آمریکای شمالی نیز کشف نفت وگاز شیل( shale oil&gas) و استخراج آن باعث گردیده که بهای تمام شده محصولات پتروشیمی در این ناحیه به شدت کاهش یابد و بر همین اساس طرح های توسعه ای به شدت رشد یابد.

پیش‌بینی از دست دادن مزیت رقابتی در اروپا و چین

در همین حال که در این دو منطقه طرح های بلندپروازنه پتروشیمی دنبال می شود در برخی از مناطق مانند اروپا به دلیل بهای تمام شده بالا صنعت پتروشیمی در حال از دست دادن مزیت رقابتی خود بوده و شرکت های پتروشیمی در حال تعطیلی می باشند. همچنین در کشور چین نیز تولید محصولات پتروشیمی پایه الفین و متانول از زغال سنگ به شدت دنبال می شود ولی با تکنولوژی تبدیل فعلی و قیمت های فعلی نفت قابل رقابت با خاورمیانه نیست.

بنابراین سمت عرضه صنعت پتروشیمی در حال گسترش بوده و در کل با کاهش قیمت نفت و گاز برایند توسعه این صنعت مثبت می باشد و کشورها را برای راه اندازی صنعت پتروشیمی تشویق می نماید. هر چند که در برخی از مناطق مزیت رقابتی در حال از بین رفتن می باشد.

در مورد تقاضا نیز رشد اقتصاد جهانی روند با ثباتی را با ظهور اقتصاد های نوظهور مثل هند دنبال خواهد نمود که رشد اقتصاد هند عقب ماندگی شتاب رشد اقتصاد چین را جبران خواهد نمود. پیش بینی می شود در سمت تقاضا روند باثباتی به دلیل رشد تقاضا برای محصولات پتروشیمی به خصوص محصولات پلاستیکی در اقتصادهای نوظهور وجود داشته باشد.

پیش بینی کاهش مصرف متانول

بنابراین نتیجه گیری ما این است که با بررسی بازار نفت و ورود نفت و گاز شیل و نقش تثبیت کننده خودکار این نوع نفت و گاز احتمال نوسانات شدید در قیمت نفت کاهش می یابد و همین امر کشورهای تولید کننده نفت و گاز را به سمت توسعه طرح های پتروشیمی هدایت خواهد کرد. در این بین برخی از کشورها مانند کشورهای اروپایی مزیت رقابتی را از دست خواهند داد و برخی مانند آمریکا به دلیل وفور منابع نفتی و گازی شیل مزیت رقابتی بدست خواهند آورد. با این اوصاف و با توجه به بازار محصول و طرح ها توسعه ای حاشیه سود برخی از محصولات مثل متانول ( بیشترین مصرف و بیشترین طرح های توسعه ای تولید از زغال سنگ در چین می باشد)کاهش خواهد یافت.