بازگشایی بورس پس از جنگ؛ نوسانات، ریزش و تلاش برای احیای اعتماد

به گزارش بورس امروز؛ بازار سرمایه ایران پس از ۱۳ روز توقف فعالیت به دلیل آغاز جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران، در تاریخ ۷ تیرماه ۱۴۰۴ بازگشایی شد. این بازگشایی با فشار فروش گسترده و ریزش قابل توجه ارزش معاملات همراه بود، اما تخصیص ۶۰ همت از سوی بانک مرکزی و تلاش‌های سازمان بورس و اوراق بهادار، در حال ایجاد ثبات نسبی در بازار است.

توقف بازار برای حفظ حقوق سهامداران و تدابیر اولیه

سازمان بورس و شورای عالی بورس در طول ۱۲ روز جنگ، با توقف فعالیت بورس تلاش کردند تا از خروج سرمایه و آسیب به حقوق سهامداران جلوگیری کنند. این اقدام با هدف حفظ ارزش سرمایه‌گذاری‌ها در شرایط جنگی و نوسانات شدید بازار انجام شد. در این مدت، تنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و تالار بازارهای فیزیکی بورس‌های کالا و انرژی فعال بودند تا صاحبان واحدهای تولیدی بتوانند مواد اولیه خود را تهیه کنند. تصمیم به بازگشایی معاملات صندوق‌های با درآمد ثابت یک هفته زودتر از بورس، گامی مثبت در جهت کاهش فشار فروش و تامین بخشی از نیاز سرمایه‌گذاران به نقدینگی بود.

بازگشایی بازار با ریزش و فشار فروش

با بازگشایی بورس، شاهد فشار فروش سنگین از سوی سهامداران حقیقی و حقوقی بودیم. ارزش معاملات در دو روز معاملاتی نخست (۷ و ۸ تیر) به شدت کاهش یافت. در روز ۷ تیرماه ۱۴۰۴؛ شاخص کل بورس ۶۲ هزار واحد ( بیش از ۲ درصد)ریزش داشت و شاخص‌ هم‌وزن هم ۱.۶۸ درصد افت کرد.

در این بین بیش از ۹۹ درصد نمادهای بورسی منفی معامله شدند و ارزش صف‌های فروش حتی از مرز ۳۰ هزار میلیارد تومان هم عبور کرد. بیش از ۲۴۵۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد تا شدت خروج پول به بیش از ۶۰ درصد برسد و از این نظر رکوردی تاریخی در معاملات بازار سهام به ثبت برسد.

این تجربه، اولین مواجهه بازار سرمایه ایران با شرایط جنگی در دهه‌های اخیر بود و نکات مثبت و منفی متعددی را برای بازار به همراه داشت.

با وجود حمایت‌های سنگین، بازار شاهد خروج سنگین پول حقیقی به میزان ۱۳.۱ هزار میلیارد تومان بود که این نیز یک رکورد تاریخی به شمار می‌رود. سرانه فروش حقیقی‌ها ۷۴.۸ میلیون تومان و سرانه خرید ۴۶.۴ میلیون تومان بود که همچنان قدرت فروشنده ها را نشان می دهد.

در ابتدا، حمایت‌های انجام شده از تابلوی معاملات نتوانست از حجم بالای معاملات پشتیبانی کند، اما با نزدیک شدن به انتهای هفته معاملاتی، حجم عرضه‌ها کاهش یافت و در روز ۱۰ تیرماه، ارزش معاملات به مرز ۱۲ همت رسید که نشان‌دهنده تلاش برای مدیریت هیجانات و جلوگیری از سقوط بیشتر بازار است.

 عوامل مؤثر بر ریزش پس از جنگ

کارشناسان و فعالان بازار، عوامل متعددی را در ریزش بازار پس از بازگشایی دخیل می‌دانند:

بی‌اعتمادی و افزایش ریسک سیستماتیک: نگرانی از ثبات اقتصادی و سیاسی پس از جنگ و همچنین احتمال نقض آتش بس، باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران شده است.

آسیب به زیرساخت‌ها: نگرانی از آسیب به زیرساخت‌های اقتصادی و صنایع کلیدی، واکنش منفی بازار را برانگیخته است.

فشار فروش برای پیشگیری از زیان: سهامداران حقیقی و حقوقی برای جلوگیری از زیان‌ و دسترسی به نقدینگی، اقدام به فروش سهام کرده‌اند.

تحلیلگران معتقدند که ریزش بازار سرمایه ترکیبی از عوامل روانی و بنیادی است. فضای روانی ناشی از بحران و هراس از آینده، بخش مهمی از ریزش را تشکیل می‌دهد، اما عوامل بنیادی مانند کاهش نقدینگی، افت ارزش پول ملی و شوک تورمی نیز در تضعیف شرایط بازار نقش دارند.

تخصیص ۶۰ همت و حمایت بانک مرکزی

در پی جلسات متعدد و فشرده میان بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار، مقرر شد در اولین گام ۶۰ همت برای ثبات بازار سرمایه تخصیص یابد. این اقدام با هدف کاهش فشار فروش و بازگرداندن اعتماد به بازار انجام شده است. کارشناسان معتقدند که حضور فعال‌تر و به هنگام‌تر بانک مرکزی با ورود زودتر برای حمایت از بازار می‌توانست به کاهش صف‌های فروش و تسریع روند بازگشت به تعادل کمک کند.

بازار در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته اگرچه در سطح شاخص‌ها منفی بود، اما به لحاظ ارزش معاملات و جمع شدن صف‌های فروش، نشانه‌هایی جدی از ورود به مرحله تعادل نسبی را بروز داد. ارزش معاملات خرد، نشان می‌دهد که وعده حمایت عملیاتی شده، ولی عبور از بحران اعتماد و بازگرداندن پول حقیقی به بازار، همچنان چالشی جدی برای سیاست‌گذاران است.

چشم‌انداز نیمه دوم سال و راهکارهای احیای اعتماد

بر اساس تاریخچه بورس تهران، پس از هر بحران، بازار پس از یک دوره ریزش و تثبیت، وارد مسیر رشد تدریجی می‌شود. این روند به‌ویژه در صورت اصلاح سیاست‌های اقتصادی و بهبود فضای بین‌المللی تقویت می‌شود. کارشناسان معتقدند که اگر دولت از فرصت بازسازی پساجنگ به درستی استفاده کند، با بازگشت سرمایه‌گذاران حقوقی و تغییر انتظارات، می‌توان شاهد صعود تدریجی بازار در نیمه دوم سال بود. با این حال، انتظار نمی‌رود این رشد هیجانی باشد، بلکه یک رشد آهسته و پیوسته محتمل‌تر است.

راهکارهای پیشنهادی فعالان بازار برای خروج از شرایط بحرانی

محدودیت‌های معاملاتی: اعمال محدودیت‌های مقطعی در معاملات آبشاری برای جلوگیری از صف‌نشینی فروش.

فعالیت بازارگردان‌ها و صندوق‌های حمایت دولتی: افزایش فعالیت بازارگردان‌ها و ورود صندوق‌های حمایت دولتی برای کاهش سرعت ریزش.

توصیه‌هایی به سهامداران

کارشناسان توصیه می‌کنند که سهامداران وضعیت گزارش‌های مالی شرکت‌ها را رصد کرده و در صورت امکان، صبوری پیشه کنند و از فروش هیجانی پرهیز کنند. همچنین، سهامدارانی که اهلیت ریسک‌پذیری پایینی دارند، باید پرتفوی خود را مدیریت کرده و دارایی‌های خود را متنوع کنند.