ابزارهای مالی نوین؛ از امید تا فرسایش
صندوق‌های اهرمی با کاهش اعتماد عمومی و چالش‌هایی چون ابهامات سیاسی، بی‌ثباتی مقررات و حباب منفی در NAV، دچار رکود شده‌اند. برای احیای عملکرد این ابزارها، اصلاح ساختار دارایی‌ها، ارتقای شفافیت، و تقویت نقش نهادهای مالی در مدیریت ریسک و آموزش سرمایه‌گذاران ضروری است. تداوم وضعیت فعلی ممکن است به فرسایش تدریجی نقش آن‌ها در بازار منجر شود.
محمد رضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با خبرنگار بورس امروز، ضمن اشاره به فراز و نشیب‌های صندوق‌های اهرمی در چند سال اخیر، اظهار داشت: “صندوق‌های اهرمی به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی نوین در بازار سرمایه ایران معرفی شدند تا با استفاده از ساختار خاص خود، امکان افزایش بازدهی برای سرمایه‌گذاران فراهم گردد.”
وی افزود: “این صندوق‌ها در ابتدا با استقبال نسبی مواجه شدند اما به مرور و با شدت گرفتن بی‌ثباتی‌های کلان، جایگاه خود را در سبد سرمایه‌گذاران از دست داده‌اند.”
اعلمی ابهامات سیاسی، بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری اقتصادی و بی‌اعتمادی نسبت به فضای کلی بازار سرمایه را از جمله عوامل موثر در این زمینه دانست و تاکید کرد که این عوامل ریسک‌گریزی را در میان فعالان بازار افزایش داده است. در چنین شرایطی، ابزارهای پرنوسان مانند صندوق‌های اهرمی که نیازمند نقدشوندگی بالا و مشارکت فعال بازار هستند، بیشتر از سایر ابزارها آسیب دیده‌اند.
این کارشناس بازار سرمایه، افزایش فاصله بین قیمت بازار و ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) را عاملی برای شکل‌گیری پدیده‌ای موسوم به «حباب منفی» دانست که کارکرد صندوق‌ها را مختل کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش داده است.
وی محافظه‌کاری تصمیم‌گیران سازمان بورس را یکی دیگر از موانع احیای نقش صندوق‌های اهرمی دانست و تصریح کرد: “ناتوانی در اتخاذ تصمیمات قاطع، تعلل در اصلاح مقررات و فقدان شفافیت در سیاست‌گذاری، باعث شده این ابزار مالی با رکود مواجه شود.”
وی تاکید کرد که عبور از وضعیت فعلی نیازمند اصلاحات ساختاری در حوزه مدیریت ریسک، شفافیت اطلاعاتی و ارتقای کارآمدی ابزارهای بازارگردانی است.
اعلمی پیشنهاد کرد که صندوق‌های اهرمی باید با تغییر ترکیب دارایی‌ها به سمت سهام کم‌ریسک‌تر، کاهش وزن دارایی‌های پرنوسان و بهره‌گیری از ابزارهای پوشش ریسک حرکت کنند تا توان مقاومت خود در روزهای منفی بازار را افزایش دهند.
اعلمی همچنین خواستار ایفای نقش فعال‌تر نهادهای مالی در ترمیم اعتماد عمومی شد و تاکید کرد که این امر مستلزم ارائه تحلیل‌های علمی و شفاف، افزایش ظرفیت بازارگردانی حرفه‌ای، پیشنهاد سیاست‌های اصلاحی به سازمان بورس و آموزش سرمایه‌گذاران برای ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری بلندمدت است.
وی در پایان، چشم‌انداز آینده صندوق‌های اهرمی را به تحولات سیاسی، ثبات اقتصادی و اصلاح درون‌ساختاری بازار سرمایه گره زد.
وی با ابراز نگرانی گفت: در صورت تداوم شرایط فعلی، احتمالاً شاهد فرسایش بیشتر این ابزارها و کاهش تدریجی نقش آن‌ها در بازار خواهیم بود.
