بهره‌وری انرژی در مسیر توسعه؛ آیا ایران به مدل‌های موفق جهانی نزدیک می‌شود؟
سازمان بهینه‌سازی مصرف انرژی با هدف ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌های تولید و بهبود صادرات طراحی شده است. این نهاد با الگوگیری از مدل‌های موفق جهانی، قصد دارد مصرف صنایع بزرگ را بهینه کند و با اعمال مشوق‌ها و الزامات نظارتی، اقتصاد کم‌کربن را تقویت کند. تأمین منابع مالی و تعیین دامنه اختیارات از چالش‌های اصلی آن خواهد بود.
فرهاد شهرکی عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت و گو ویژه با خبرنگار بورس امروز؛ با اشاره به تشکیل سازمان بهینه‌سازی مصرف انرژی بر ضرورت اجتناب ناپذیر ایجاد ساختار نهادی موثر برای مدیریت تقاضای انرژی به واسطه شدت مصرف ناکارآمد انرژی در کشور به میزانی بیش از دو برابر میانگین جهانی تاکید کرد.
شهرکی هدف از تشکیل «سازمان بهینه‌سازی مصرف انرژی» را گامی مؤثر در مسیر اصلاح ساختار انرژی کشور و تحقق اهداف کلان اقتصادی، زیست‌محیطی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران ذکر کرد.
وی ضمن اشاره به هدف محوری این سازمان در ارتقای بهره‌وری انرژی در کلیه بخش‌های مصرف (صنعت، حمل‌ونقل، ساختمان و کشاورزی)، بر حفظ سطح خدمات و رفاه عمومی و کاهش مصرف نهایی انرژی به واسطه شکل گیری این نهاد و در نهایت کاهش یارانه‌های انرژی تاکید کرد.
به گفته این عضو کمیسیون انرژی مجلس؛ این سازمان نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید در صنایع انرژی‌بر، بهبود تراز صادرات انرژی و همچنین افزایش منابع ارزی و ارتقاء تاب‌آوری اقتصاد ملی در برابر نوسانات بازار جهانی انرژی دارد.
وی تشکیل چنین سازمانی را در چارچوب اسناد بالادستی از جمله قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی (مصوب ۱۳۸۹)، ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، بند «ح» ماده ۳۶ قانون برنامه ششم توسعه، برنانه هفتم پیشرفت و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی قابل توجیه و اجرایی ذکر کرد.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به تجارب بین‌المللی در ضرورت بهره‌گیری از الگوهای موفق از جمله آلمان، ژاپن، چین و کره جنوبی، اذعان داشت: بررسی تجربه کشورهای موفق مانند آلمان، ژاپن، چین و کره جنوبی نشان می‌دهد که ساختارهای مستقل و متمرکز برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، نقش مؤثری در کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری داشته‌اند.
وی از جمله ویژگی‌های مشترک این کشورها را وجود سند ملی راهبرد انرژی با رویکرد بهره‌وری، تدوین استانداردهای مصرف و ممیزی انرژی برای صنایع و ساختمان‌ها عنوان کرد و از ارائه مشوق‌های مالیاتی، یارانه‌های هدفمند و خط اعتباری به پروژه‌های بهره‌وری و همچنین الزامی‌سازی گزارش‌دهی مصرف انرژی و ارتقاء فناوری صنایع از جمله کاردکرهای موثر این سازمان نام برد.
شهرکی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران میتواند با بهره‌گیری از این تجارب و بومی‌سازی مدل‌های کارآمد، از طریق ایجاد یک سازمان تخصصی با اختیارات کافی، زمینه‌ساز حرکت به‌سوی اقتصاد کم‌کربن، پربازده و دانش‌بنیان شود.ضمن آنکه این سازمان میتواند تاثیرات مثبت فراوانی هم بر صنایع فولاد وسیمان داشته باشد.
وی که از صنایع بزرگ انرژی‌بر به عنوان از مهمترین مخاطبان سیاست‌های بهره‌وری انرژی نام می برد، تصریح کرد: این سازمان میتواند با تعیین شاخص‌های مصرف ویژه انرژی، الزام صنایع به انجام ممیزی انرژی، ارائه تسهیلات برای ارتقاء فناوری و اعمال مشوق‌ها و جرائم متناسب، نقش کلیدی در بهینه‌سازی عملکرد این صنایع ایفا کند.
وی نتیجه این اقدامات را کاهش مصرف انرژی، کاهش هزینه‌های تولید، افزایش رقابت‌پذیری بین‌المللی و صادرات‌محوری صنایع کشور ذکر کرد.
وی در این میان نقش مجلس در این حوزه را تصویب قوانین بالادستی، الزام دولت به ارائه گزارش عملکرد بهره‌وری و تخصیص منابع مالی لازم در بودجه سنواتی عنوان کرد که در این میان کمیسیون انرژی میتواند با ابزارهای نظارتی خود، اجرای دقیق برنامه‌های بهره‌وری را پیگیری کند.
شهرکی همچنین نقش دولت را نیز مورد اشاره قرار داد که باید سیاست‌های تدوینی مجلس را اجرایی کرده و زیرساخت‌های فنی، اطلاعاتی و مالی برای تحقق این سیاست‌ها را فراهم سازد.
وی مهمترین چالش‌های ایجاد این سازمان را اختلاف در تعیین دامنه اختیارات سازمان جدید نسبت به نهادهای موجود (نظیر ساتبا، شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت)، مقاومت صنایع در برابر الزامات بهره‌وری بدون ارائه مشوق‌های کافی و همچنین چالش در تأمین منابع مالی لازم برای اجرای برنامه‌ها ذکر کرد.
شهرکی ضمن امیدواری در موثر بودن این سازمان برای گذار به سوی انرژی‌های پاک، افزایش بهره‌وری انرژی را یکی از پیش‌شرط‌های اساسی برای کاهش وابستگی به منابع فسیلی عنوان کرد که این سازمان با کاهش تقاضای غیرضروری انرژی، قادر به فراهم ساختن زمینه برای رشد سهم انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود.
وی ادامه داد: همچنین، این سازمان با ترویج فناوری‌های نوین و فرهنگ‌سازی عمومی، قادر به تسهیل مصرف انرژی پاک در بخش ساختمان، صنعت و حمل‌ونقل خواهد بود.
شهرکی تاکید کرد: تشکیل سازمان بهینه‌سازی مصرف انرژی، اقدامی راهبردی در مسیر اصلاح ساختار انرژی کشور و مقابله با بحران‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و انرژی است.
وی با تاکید بر ضرورت برخورداری این سازمان از اختیارات قانونی کافی، منابع مالی پایدار، ساختار چابک، و پیوند مؤثر با بخش خصوصی و نهادهای علمی، بر آمادگی مجلس شورای اسلامی به‌ویژه کمیسیون انرژی بر همکاری دولت جهت تحقق این هدف ملی مورد اشاره قرار داد.
