از برجام تا امروز؛ بررسی روند نرخ اوراق اخزا در دهه اخیر

به گزارش بورس امروز؛ یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها و سنجه‌های هر اقتصاد، نرخ بهره بدون ریسک است که در ایران عموماً از طریق نرخ اسناد خزانه دولتی یا اوراق اخزا نمود پیدا می‌کند. کاهش این نرخ می‌تواند به افزایش تمایل و احتمال سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف منجر شود، هرچند عوامل متعددی بر این فرآیند تأثیرگذار هستند.

در هفته‌های اخیر، همزمان با پیشرفت مثبت مذاکرات میان ایران و آمریکا، نرخ اوراق اخزا اندکی کاهش یافته و از سطح ۳۶ درصد به حدود ۳۴ درصد رسیده است.  در صورت قطعی شدن توافق و تضمین استمرار و تقویت فروش نفت ایران، انتظار می‌رود شاهد کاهش انتظارات تورمی، کاهش تمایل دولت به عرضه بیشتر اوراق اخزا و یا مرابحه عام، و ادامه روند نزولی نرخ اوراق درآمد ثابت باشیم. دستیابی به نرخ‌های زیر ۳۰ درصد برای اوراق اخزا کاملاً محتمل خواهد بود. همچنین، کاهش معنادار نرخ بازده تا سررسید اوراق اخزا می‌تواند روند مثبت بازار سرمایه را تداوم بخشد.

در سال ۱۴۰۳، به دلیل کسری بودجه شدید دولت و نیاز فراوان به تأمین مالی، حجم انتشار اوراق دولتی به سطح بی‌سابقه ۶۰۳ هزار میلیارد تومان رسید که این رقم حدود ۲.۳ برابر اوراق منتشر شده در سال ۱۴۰۲ است. علاوه بر این، شهرداری‌ها نیز با انتشار حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در سال ۱۴۰۳، رشد ۲.۴ برابری نسبت به سال پیش از آن در تأمین مالی از بازار سرمایه را تجربه کردند.

بررسی روند متوسط نرخ اوراق اخزا در دهه اخیر نشان می‌دهد که در صورت توافق و رفع تحریم‌ها، سطوح نرخ بهره کاهش خواهد یافت. به عنوان نمونه، در سال‌های اجرای برجام (۱۳۹۵ و ۱۳۹۶)، نرخ اوراق اخزا کمتر از ۲۰ درصد بود، در حالی که طی دو سال اخیر در سطوح بالای ۳۰ درصد قرار داشته است.

• از حباب‌های قیمتی تا ضریب اهرم؛ استراتژی‌های صندوق‌های اهرمی

صندوق‌های اهرمی به‌عنوان یکی از ابزارهای کارآمد سرمایه‌گذاری برای افرادی که تمایل بیشتری به پذیرش ریسک دارند، طی سال‌های اخیر در اختیار فعالان بازار قرار گرفته‌اند. با این وجود، شرایط نامساعد بازار در سه سال گذشته نتوانست بستر مناسبی برای این صندوق‌ها فراهم کند. اما در ماه‌های اخیر، این ابزارها با استقبال قابل‌توجهی از سوی سرمایه‌گذاران روبه‌رو شده‌اند.

ضریب اهرمی در صندوق‌های اهرمی نشان‌دهنده میزان استفاده از اهرم توسط دارندگان واحدهای ممتاز است. این ضریب از نسبت خالص ارزش دارایی واحدهای عادی به واحدهای ممتاز به دست می‌آید. هرچه این نسبت بالاتر باشد، ضریب اهرمی صندوق نیز افزایش یافته و در دوره‌های صعودی بازده بیشتری را نصیب سرمایه‌گذاران ممتاز خواهد کرد.

یکی از مسائل مهم در این نوع صندوق‌ها، پراکندگی بالای حباب سرمایه‌گذاری است. به‌گونه‌ای که برخی صندوق‌ها که در دوره‌های گذشته بازده مطلوبی داشته‌اند، اکنون با حباب‌های قیمتی بالا روبه‌رو هستند. در مقابل، تعدادی دیگر از صندوق‌ها با حباب‌های منفی، فرصت‌های جذابی برای خرید ایجاد کرده‌اند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود سرمایه‌گذارانی که تمایل به پذیرش ریسک دارند، مقایسه حباب در این صندوق‌ها را به‌عنوان یک فاکتور مهم در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ کنند.

از سوی دیگر، با توجه به توسعه ابزارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در دو سال اخیر، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند صندوق‌های طلا، صندوق‌های اهرمی و صندوق‌های سهامی کلاسیک، به نظر می‌رسد که زمینه مناسبی برای گسترش فراصندوق‌ها یا صندوق در صندوق‌ها فراهم شده باشد. این ابزارها با هدف مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، می‌توانند نقش مؤثری در جلب توجه سرمایه‌گذاران ایفا کنند.

تویسنده: مجتبی نقدی – مدیر تامین منابع مالی و بازار سرمایه هلدینگ مس سرچشمه

منبع: شماره ۱۰۶ نشریه بورس امروز – اردیبهشت ۱۴۰۴