گذار به بهینه سازی عملکرد صنعت دارو در ایران

به گزارش بورس امروز؛ صنعت دارو در ایران، با چالش‌های گوناگونی شامل تحریم‌ها، قاچاق دارو، و مشکلات تأمین منابع مالی روبروست که بر کیفیت و دسترسی به داروهای اصلی تأثیر می‌گذارد. در این شرایط، مدیریت کارآمد دوره گردش مالی که به فرآیند تولید و عرضه دارو مربوط می‌شود، به عنوان یک اهمیت کلیدی برای ارتقاء نقدینگی و رقابت‌پذیری شرکت‌های دارویی مطرح می‌باشد. با اتخاذ استراتژی‌های بهینه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، این صنعت می‌تواند به سمت حل مشکلات موجود و ارتقای کیفیت خدمات دارویی حرکت کند. خبرنگار بورس امروز در گفت و گویی با علی پازکی، معاون سرمایه گذاری تامین سرمایه امید به تشریح مسائل فوق پرداخته است که در ذیل آمده است.

روندهای رو به رشد در صنعت داروسازی

بورس امروز: عوامل و شرایط موثر بر افزایش تقاضا و رشد شرکت‌های دارویی در بازار چه هستند؟

علی پازکی: صنعت داروسازی با افزایش تقاضا و ورود سرمایه هوشمند به این بخش از بازار مواجه شده است. این افزایش ناشی از حذف ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی دارو در سال ۱۴۰۴ و در پی آن، افزایش قابل توجه نرخ محصولات دارویی می‌باشد. همچنین، رشد سود شرکت‌های صادرات محور در صنعت دارو که با افزایش دلار نیمایی (توافقی) نیز همراه است، از دیگر عوامل تاثیرگذار بر این وضعیت به شمار می‌رود.

شرکت‌های دارویی که دارای ضرایب P/E و P/S پایینی هستند و از لحاظ تکنیکال در موقعیت مناسب قرار دارند، بیشترین بهره را از این موج سودسازی خواهند برد. همچنین، شرکت‌هایی که صادرات قابل توجهی دارند، با توجه به افزایش نرخ دلار توافقی، می‌توانند توجه بازار را به خود جلب کنند.

عملکرد شرکت‌های دارویی به شدت متفاوت خواهد بود و این به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

– انحصاری بودن محصول، ترکیب فروش داخلی و خارجی، میزان ارز تخصیص‌یافته،  کیفیت محصولات

سهم فروش از بازار،  نوآوری، تجهیزات به‌روز، تخصصی بودن داروها

به طور کلی، رشد تقاضا برای محصولات دارویی و موقعیت‌های مناسب در بازار می‌تواند به فرصت‌های جدیدی برای شرکت‌های این صنعت منجر شود.

شرایط تحول صنعت دارو به سمت صنایع سنگین

بورس امروز: چه عواملی می‌توانند باعث تبدیل صنعت دارو از صنایع سبک به صنایع سنگین شوند و چه شرایط و زیرساخت‌هایی برای این تحول مورد نیاز است؟

معاون سرمایه گذاری تامین سرمایه امید: صنعت دارو به طور سنتی به عنوان بخشی از صنایع سبک شناخته می‌شود، به دلیل تمرکز بر تولید محصولاتی با ارزش افزوده بالا و حجم کم. اما تغییرات در مقیاس تولید، فناوری‌های مورد استفاده و توسعه زیرساخت‌ها می‌توانند زمینه‌ساز شکل‌گیری جنبه‌هایی از صنایع سنگین در این صنعت شوند. برای تحقق این امر، نیاز به سرمایه‌گذاری کلان و مدیریت مناسب اثرات زیست‌محیطی وجود دارد، چرا که داروسازی یک صنعت به شدت تنظیم‌شده است و گسترش زیرساخت‌ها باید مطابق با مقررات بین‌المللی صورت گیرد.

عوامل زیر می‌توانند به این تحول کمک کنند:

• تولید انبوه مواد اولیه دارویی: (API) تولید مواد اولیه دارویی نیازمند تجهیزات بزرگ‌مقیاس و تأسیسات پیچیده است. کشورهای پیشرو مانند چین و هند در این حوزه فعال هستند.
• بیوتکنولوژی و بیوفارما: تولید داروهای زیستی مانند واکسن‌ها و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال مستلزم زیرساخت‌های عظیم و تجهیزات پیچیده‌ای است که ماهیتی شبیه به صنایع سنگین دارند.
• همگرایی صنایع پتروشیمی و داروسازی: مواد شیمیایی پایه که در داروها استفاده می‌شوند، معمولاً از صنایع پتروشیمی نشأت می‌گیرند و همکاری میان این دو حوزه می‌تواند به شکل‌گیری بخش‌های سنگین‌تر در صنعت دارو سرعت بخشد.
• خودکارسازی و فناوری‌های پیشرفته: بهره‌مندی از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و رباتیک می‌تواند به راه‌اندازی کارخانه‌های بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر منجر شود که مقیاس تولید را افزایش دهند.
• صادرات و نیاز به رقابت جهانی: برای پاسخگویی به تقاضای جهانی، کارخانه‌های بزرگ‌تری با توان مقیاس‌پذیری بالا و هزینه‌های کمتر مورد نیاز است. رفع تحریم‌های بین‌المللی و تسهیل صادرات و واردات در این مسیر اهمیت زیادی دارد.

چالش‌های پیش روی صنعت دارو در ایران

بورس امروز: چه چالش‌هایی صنعت دارو در ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و چگونه این چالش‌ها بر فرآیند تولید و عرضه دارو تأثیر می‌گذارند؟

علی پازکی: صنعت دارو در ایران با چالش‌های متعددی روبرو است که به شدت بر فرآیند تولید و عرضه دارو تأثیر می‌گذارند:

۱) چالش‌های اقتصادی

نوسانات نرخ ارز: نوسانات شدید ارز هزینه‌های تولید را افزایش داده و بر قیمت نهایی دارو تأثیر منفی می‌گذارد.

مشکلات نقدینگی: تأخیر در پرداخت مطالبات شرکت‌های دارویی توسط دولت یا سازمان‌های بیمه‌گر، نقدینگی این شرکت‌ها را کاهش داده و موجب اختلال در روند تولید می‌شود.

قیمت‌گذاری دستوری: کنترل قیمت دارو به‌صورت دستوری توسط دولت، فشار بر سودآوری شرکت‌ها را افزایش می‌دهد و انگیزه سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد.

۲) چالش‌های تامین مواد اولیه

– وابستگی به واردات: بخش عمده‌ای از مواد اولیه دارویی از خارج تأمین می‌شود و تحریم‌ها و مشکلات ارزی موجب اختلال در این تامین می‌گردند.

– عدم تنوع در تأمین‌کنندگان: وابستگی به تعداد محدودی از تأمین‌کنندگان بین‌المللی، ریسک زنجیره تأمین را افزایش می‌دهد.

۳) تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی

– محدودیت در انتقال پول: تحریم‌ها موجب دشواری‌های مالی و مشکلات در انجام تراکنش‌های بین‌المللی می‌شوند.

– کاهش همکاری با شرکت‌های خارجی: شرکت‌های بین‌المللی به دلیل تحریم‌ها و ریسک‌های سیاسی، تمایل به همکاری با ایران را کاهش داده‌اند.

۴) مسائل مربوط به نظام سلامت و دولت

– تاخیر در پرداخت بدهی‌های بیمه‌ها: سازمان‌های بیمه‌گر دولتی معمولاً با تأخیر طولانی، مطالبات شرکت‌های دارویی را پرداخت می‌کنند که این موضوع مشکلات مالی بیشتری برای آنها ایجاد می‌کند.

– بوروکراسی سنگین: فرآیندهای طولانی برای صدور مجوزها و ثبت داروها، کارایی صنعت را کاهش می‌دهد.

۵) چالش‌های تحقیق و توسعه(R&D)

– کمبود بودجه تحقیقاتی: هزینه‌های بالای تحقیق و توسعه و نبود حمایت کافی از نوآوری، توسعه محصولات جدید را محدود می‌کند.

– فقدان تکنولوژی‌های پیشرفته: نبود زیرساخت‌های مناسب و فناوری‌های روز، توان رقابت شرکت‌های دارویی ایرانی را در سطح بین‌المللی کاهش می‌دهد.

۶) چالش‌های اجتماعی و بازار

– قاچاق دارو: ورود داروهای قاچاق و تقلبی به بازار، کیفیت خدمات دارویی را تهدید می‌کند.

– افزایش تقاضا برای داروهای خاص: بیماری‌های خاص و نیاز به داروهای پیشرفته فشار زیادی به صنعت دارو وارد کرده است.

– نارضایتی مصرف‌کنندگان: کمبود برخی داروها و افزایش قیمت‌ها نارضایتی عمومی را افزایش می‌دهد.

 اهمیت و عوامل مؤثر بر دوره گردش مالی در شرکت‌های دارویی

بورس امروز: چه عواملی بر دوره گردش مالی در شرکت‌های دارویی تأثیر می‌گذارند و چگونه می‌توان دوره گردش مالی را بهبود داد؟

معاون سرمایه گذاری تامین سرمایه امید: دوره گردش مالی در شرکت‌های دارویی یک معیار کلیدی است که نشان‌دهنده سرعت و کارایی در مدیریت منابع مالی و عملیات شرکت است. این دوره شامل سه بخش اصلی: دوره گردش موجودی، دوره وصول مطالبات، و دوره پرداخت بدهی‌ها می‌باشد و به تعداد روزهایی اشاره دارد که شرکت برای بازیابی منابع مالی خود از خرید مواد اولیه تا فروش محصول و دریافت وجه نیاز دارد.

عوامل مؤثری که بر دوره گردش مالی در شرکت‌های دارویی تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر است:

۱) ماهیت صنعت داروسازی: تولید داروهای خاص به دلیل فرآیندهای طولانی‌مدت و کنترل کیفیت، زمان‌بر است.

۲) وابستگی به واردات مواد اولیه: مشکلات ناشی از تأمین مواد اولیه و تحریم‌ها می‌تواند دوره گردش موجودی را افزایش دهد.

۳) فروش به سازمان‌های دولتی و بیمه‌ها: همکاری با بیمارستان‌های دولتی و بیمه‌ها غالباً با تأخیر در پرداخت مطالبات همراه است که موجب طولانی‌تر شدن دوره وصول مطالبات می‌شود.

۴) کنترل قیمت توسط دولت: قیمت‌گذاری دستوری تأثیر منفی بر سودآوری و قدرت نقدینگی شرکت‌ها دارد.

۵) سطح رقابت در بازار: شرکت‌ها ممکن است برای جذب مشتری شرایط پرداختی انعطاف‌پذیرتری ارائه دهند که این نیز ممکن است دوره وصول مطالبات را افزایش دهد.

مقدار بهینه دوره گردش مالی در صنعت داروسازی معمولاً بین ۱۲۰ تا ۱۸۰ روز است و این مقدار به نوع محصول، ساختار شرکت، و شرایط اقتصادی وابسته است. دوره گردش مالی طولانی می‌تواند به کاهش نقدینگی، افزایش هزینه‌های مالی به دلیل تأمین مالی از منابع خارجی، و ریسک‌های عملیاتی ناشی از مدیریت ناکارآمد موجودی یا وصول مطالبات منجر شود.

برای بهبود دوره گردش مالی در شرکت‌های دارویی، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:

۱) مدیریت موجودی کارآمد: کاهش زمان نگهداری موجودی با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های ERP

۲) کاهش دوره وصول مطالبات: اعمال سیاست‌های اعتباری دقیق‌تر و ارائه تخفیفات برای پرداخت‌های زودهنگام.

۳) بهینه‌سازی دوره پرداخت بدهی‌ها: مذاکره با تأمین‌کنندگان برای افزایش مدت زمان پرداخت.

۴) استفاده از ابزارهای مالی: کار با فاکتورینگ یا فروش مطالبات به بانک‌ها به منظور تأمین نقدینگی سریع‌تر.

۵) سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری: بهبود فرآیندهای تولید و کاهش زمان تولید دارو.

شماره ۱۰۳ نشریه بورس امروز- بهمن ماه ۱۴۰۳