رشد رمز ارز و اثر ثروت

به گزارش بورس امروز؛ فضای پیچیده بازارهای مالی و اقتصادی و ارتباط تنگاتنگ این بازارها با یکدیگر و همچنین نیاز حیاتی به پیش بینی سناریوهای مالی و اقتصادی آتی، پژوهشگران حوزه مالی را بر آن داشته است تا با کشف و تحلیل این ارتباطات میان بازاری بتوانند گامی مؤثر در جهت تحقق اهداف نظام مالی و اقتصادی بردارند. با توجه به ارتباط بازارهای مالی با یکدیگر، اطلاعات ایجاد شده در یک بازار می تواند سایر بازارها را متأثر سازد. در این میان، مدل سازی و بررسی نحوه ارتباط بازده در بازارهای مختلف و ارتباط این بازارها با یکدیگر از منظر پژوهشگران و نیز فعالان بازار، به لحاظ موارد استفاده آن در پیش بینی روند آتی بازار، موضوع با اهمیتی به شمار می رود. در سالهای اخیر، تجزیه و تحلیل رمز ارزها محبوبیت فزاینده ای هم در تحقیقات دانشگاهی و هم در کل سیستم مالی پیدا کرده است. رمز ارزها به عنوان پدیده ای نوظهور در سطح جهانی هستند که به طور مکرر و آشکارا توسط رسانه ها، سرمایه گذاران مخاطره پذیر، مؤسسات مالی و دولتی به صورت مشابه مورد توجه قرار می گیرند. دانستن روابط بازار رمز ارزها با بازار سهام یا بازار کالاها برای مدیریت پرتفوی سرمایه گذاران و اینکه چه مقدار از پول سرمایه گذاری آنها به منظور امنیت در سرمایه گذاری به رمز ارزها اختصاص می یابد، بسیار مفید خواهد بود. رمز ارزها را می توان به عنوان ابزارهای مالی نسبتاً جدید ارزیابی کرد. رمز ارزها به دلیل ساختار غیرمتمرکز، هزینه های پایین تراکنش و ماهیت یکتا به یکتا با دارایی های مالی سنتی متفاوت هستند. از این رو، رمز ارزها را می توان ابزارهای سرمایه گذاری متمایز و دارایی های مالی در نظر گرفت. وابستگی متقابل احتمالی بازارهای سهام و رمز ارزها به دلیل اهمیت فوق العاده آن برای سرمایه گذاران و مدیران پرتفوی، یک نگرانی اساسی در ادبیات بازار مالی است. اگرچه رمز ارزها یک پدیده اخیر هستند، اما با ظهور اولین رمز ارز بیت کوین، در ژانویه ۲۰۱۶، آنها به سرعت به یک پدیده جهانی تبدیل شدند که به طور گسترده در ادبیات مالی مورد بحث قرار گرفته است. بنابراین، همبستگی های رمز ارز در تعیین فرصتهای سرمایه گذاری متنوع، ارزیابی استراتژی های پوشش ریسک بهینه و جلوگیری از اثرات سرایت ضروری است. در این میان مطالعات علمی بررسی همبستگی ببین بازده رمز ارزها و بازده بازار سهام در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته و رو به افزایش است.

هر ابزار مالی مانند سهام و رمز ارزها که در بازارها معامله می شود ممکن است بر اساس عوامل متعددی در معرض نوسانات قیمتی باشد؛ عواملی مانند اخبار مثبت و منفی، وضعیت مالی شرکت های سهامی معامله شده در بازارهای بورس، حوادث سیاسی، تغییرات جهانی و شرایط محیطی (از جمله ریسک های بازار). با جهانی شدن استفاده از رمز ارزها، در کشور ایران نیز طی چند سال اخیر محبوبیت و استفاده از رمزارزها به طور پیوسته بیشتر می شود. در این شرایط جدید، سرمایه گذاران بیشتر به دنبال کاهش ریسک سرمایه گذاری خود و دستیابی به تنوع پرتفوی بهینه با مشارکت دارایی های مالی جدید (رمزارزها) هستند. همچنین با افزایش استفاده از رمز ارزها شاهد وضع مقررات بیشتر دولت و بانک مرکزی در خصوص کنترل استخراج این رمز ارزها برای کنترل شرایط حاکم بر دنیای رمز ارزها هستیم و از آنجا که رمز ارزها امکان تبادل منابع مالی خارج از سیستم مالی تنظیم شده را نیز فراهم می کنند، بر این اساس، با توجه به تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم اقتصاد ایران از بازارهای مالی جهانی و گسترش فعالیت مربوط به رمز ارزها در شرایط تحریم بین المللی این سؤال مطرح می شود که آیا رابطه ای بین بازده سهام و بازده رمزارزها وجود دارد؟ تشخیص نوع همبستگی در بازدهی های شاخص های بازارهای مالی اهمیت فراوانی برای سرمایه گذاران و سیاست گذاران مالی دارد.

از طرفی با توجه به اینکه سری های زمانی مالی دارای ویژگی های ابعادی فرکانسی نیز می باشند، سرمایه گذاران بین المللی که به دنبال پوشش ریسک قیمت خود در بازارهای سهام با استفاده از رمز ارزها هستند، باید به افق های متفاوت سرمایه گذاری توجه کنند. با توجه به ادبیات بالا، نقش ارزشمند رمز ارزها در تنوع پرتفوی برای شاخص های سهام، نبود یا ضعیف بودن ارتباط بین بازارها را برجسته می کند که مزایای متنوعی را برای سرمایه گذاران فراهم می کند. همچنین ادبیات مربوط به رمز ارزها و ادغام با بازارهای سهام را گسترش می دهد.

رشد ادبیات رمز ارزها

پیوندهای بین بازاری، همان طور که با سرریزهای بازده و نوسان سنجیده می شود، جنبه مهمی از امور مالی بین المللی را نشان می دهد و پیامدهای مهمی برای تصمیمات پرتفوی و پوشش ریسک دارد. این موضوع در ادبیات تجربی با شواهدی از افزایش یکپارچگی بازار که ناشی از باز بودن بازارها، جهانی شدن، مالی شدن و تحولات تکنولوژیکی است، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. با توجه به اهمیت دارایی های جایگزین در تنوع بخشیدن به ریسک های دارایی سنتی، هم سرمایه گذاران و هم محققان دانشگاهی به طور مستمر بررسی رمز ارزها را دنبال می کنند. اخیراً، ادبیات مربوط به رمز ارزها به طور قابل توجهی رشد کرده است تا دو جنبه مهم از رمز ارزها، یعنی اهمیت به عنوان یک دارایی سرمایه گذاری جایگزین و انتقال ریسک و بازده بین ارزهای دیجیتال و سایر دارایی های سنتی را پوشش دهد. رمز ارزها به سرعت سرمایه گذارانی را که در پی جایگزین های پولی جدید بین المللی هستند و همچنین معامله گران و تأمین کنندگانی که به دنبال فرصت های سرمایه گذاری بهتر هستند، جذب کرده اند. ویژگی های منحصر به فرد رمز ارزها نه تنها آنها را از همتایان سنتی خود متمایز می کند، بلکه آنها را برای تنوع پرتفوی با سایر دارایی ها مانند سهام جذاب می کند. مزایای تنوع بیشتر به این دلیل است که بازده رمز ارزها با سایر طبقات دارایی مرتبط نیست.

 سرمایه گذاری ها در رمز ارز می تواند به مزایای بزرگی برای پرتفوی های متنوع منجر شود. این مزایا برای محافظت از پرتفوی ها در برابر نوسانات بالا به دلیل داشتن سطح سودآوری بالا و سطح پایین همبستگی با دارایی های سنتی کافی است. استدلال نظری نشان می دهد که سه کانال وجود دارد که انگیزه گنجاندن بیت کوین و بازارهای سهام را فراهم می کند. در واقع بیت کوین از طریق سه کانال، یعنی مجموع های پولی، نرخ ارز خارجی و تورم بر سیستم پولی و کل بازارهای سهام تأثیر می گذارد. تقاضای پول، تورم و نرخ ارز سه کانالی هستند که بیت کوین از طریق آنها بر سیستم پولی و بازارهای مالی تأثیر می گذارد.

تاثیر رمز ارز بر تورم

رشد قیمت بیت کوین به طور قابل توجهی بر افزایش نرخ ارز، کاهش گردش پول و همچنین افزایش تورم تأثیر می گذارد. مطابق مطالعات، هنگامی که بیت کوین جایگزین پول می شود، عملکرد پول را تغییر می دهد. این پدیده منجر به کاهش گردش پول و در نتیجه از بین رفتن نظریه مقداری پول می شود. پژوهشگران این اثر مهم را به اثر ثروت ناشی از رشد قیمت بیت کوین نسبت دادند. کاهش تقاضا برای پول از طریق کاهش هزینه های نهایی ارزش دارایی سهام را تحت تأثیر قرار می دهد. بیت کوین می تواند بر هزینه نهایی و تورم تأثیر گذارد، زیرا بیت کوین نه تنها به عنوان یک دارایی سرمایه گذاری استفاده می شود، بلکه به عنوان ذخیره ارزش نیز تلقی می شود. بنابراین، با افزایش ارزش بیت کوین ممکن است تقاضا برای کالاها و خدمات افزایش یابد و فشار صعودی بر قیمت این کالاها و خدمات وارد کند. در نتیجه ارزش پولی سهام شرکت را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار دهد.

سومین کانال اثر گذاری بیت کوین بر بازار سهام از طریق نرخ ارز خارجی است. نرخ ارز خارجی بر تحولات کلان اقتصادی و مالی تاثیر می گذارد که به نوبه خود بر کاربران سرمایه گذاران بیت کوین برای تجارت و مبادله تاثیر می گذارد. نرخ ارز خارجی تجارت بیت کوین را تقویت می کند و از این رو باعث افزایش قیمت می شود. با افزایش قیمت داخلی بیت کوین به دنبال افزایش نوسانات قیمت ارز خارجی، منجر به افزایش ارزش داخلی این دارایی در سبد دارایی سرمایه گذار می شود و با توجه به اعتبار بین المللی این دارایی در شرایط نوسانات شدید ارزی، تمایل به خرید دارایی های داخلی، از جمله سهام را کاهش و قیمت سهام را تحت تاثیر قرار می دهد. علاوه بر این، افزایش محوبیت بیت کوین در میان سبد سرمایه گذاران، همراه با افزایش ارزش بازار، بیت کوین را مستعد تاثیرگذاری بر کل فعالیت های اقتصادی کرده است.

از نظریه های رفتاری نیز می توان برای بحث در مورد ارتباط بین رمز ارزها و سهام استفاده کرد. فرضیه انتشار تدریجی اطلاعات و محافظه کاری سرمایه گذار هر دو تغییرات قیمت را در یک دارایی به دلیل نوسان قیمت دیگری توضییح می دهند. طبق این دو نظریه، رمز ارزها ممکن است رفتار متفاوتی با سهام سنتی داشته باشند. سرمایه گذاران در بازارهای سنتی محافظه کارتر هستند و بر اساس محافظه کاری سرمایه گذاران، واکنش های کم یا بیش از حد به شوک های وارده به سایر دارایی ها نشان می دهند. بنابراین، پیش بینی می شود که این پدیده در بین سرمایه گذاران رمز ارزها متفاوت باشد و این دو دارایی را برای تنوع سبد مناسب کند.

رمز ارزها در اقتصاد ایران

تعامل میان بازارهای مالی و تأثیر پذیری هریک از آنها از دیگری باعث می شود تا سرمایه گذاران در این بازارها نسبت به تغییرات بازارهای دیگر حساسیت خاصی داشته باشند. این پدیده به ویژه در اقتصاد ایران که در دهه های اخیر چندین موج تورمی شدید را تجربه کرده است، اهمیت بسیاری دارد. افزایش روز افزون تورم و تحریم ها باعث کاهش ارزش پول ملی و قدرت خرید افراد می شود. به همین خاطر بسیاری از افراد به دنبال بهترین راه برای سرمایه گذاری می باشند که ضمن حفظ ارزش پول، بازده بالا داشته باشد. یکی از دلایلی که رمز ارزها به مبادلات جذابی برای سرمایه گذاران تبدیل شده اند، اینست که نرخ رشد آنها فزاینده است. با استفاده از روش های زمان – فرکانس برای ارائه تصویری کلی از رابطه پویا بین رمز ارزها و بازار سهام، سرمایه گذاران و سیاست گذاران در افق های متفاوت سرمایه گذاری می توانند ارزیابی بهتری در مورد این ساختار وابستگی و مدیریت پرتفوی داشته باشند.

نویسنده: رقیه محسنی نیا- دانشجوی دکتری علوم اقتصادی

منبع: شماره ۱۰۱ نشریه بورس امروز- آذرماه ۱۴۰۳