بازی با آتش:
آیا عدم بازارگردانی اوراق بدهی، آینده سرمایه‌گذاری در ایران را به خطر می‌اندازد؟
فقدان معامله گران اولیه با توجه به نقش مهمی که آنها در پذیره نویسی و بازارگردانی اوراق به عهده دارند باعث شده تا تأمین مالی دولت از طریق اوراق که ابزاری غیرتورمی محسوب شده با مشکلاتی مواجه گردد.
به گزارش بورس امروز؛ بازارگردانی در اوراق بدهی در ایران به‌طور مناسب انجام نمی‌شود؛ باتوجه به این که وجود بازارگردان در بازار اولیه و تعهد پذیره نویسی در این بازار مزایای مهمی به لحاظ تضمین نقدشوندگی و کشف قیمت اوراق به دنبال دارد بر اساس تجارب بین المللی بازارگردان علاوه بر نقش آفرینی در بازار اولیه نقش کلیدی در عملیات بازار باز دارد. در واقع بانک‌های مرکزی به طور مستقیم وارد فرآیند معامله اوراق در عملیات بازار باز نشده و این امر به واسطه مجموعه ای از معامله گران اولیه انجام می پذیرد و طرف معامله بانک‌های مرکزی برای عملیات بازار باز این معامله گران اولیه هستند. معامله گران اولیه متشکل از نهادهای مالی از جمله بانک‌ها، صندوق‌ها و شرکت‌های تأمین سرمایه هستند که به منظور شرکت در بازار اولیه و ثانویه اوراق باید حائز شرایط ویژه ای باشند.
به رغم آنکه در آیین نامه اجرایی بندم تبصره ۵ ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور بانک مرکزی سازمان بورس و وزارت اقتصاد موظف بودند مشترکاً شرایط معامله گران اولیه را ظرف یک ماه از تصویب این آئین نامه تعیین نمایند اما این مهم هنوز محقق نشده است. فقدان معامله گران اولیه با توجه به نقش مهمی که آنها در پذیره نویسی و بازارگردانی اوراق به عهده دارند باعث شده تا تأمین مالی دولت از طریق اوراق که ابزاری غیرتورمی محسوب شده با مشکلاتی مواجه گردد. از سویی دیگر این معامله گران می‌توانند نقش کلیدی در اجرای عملیات بازار باز ایفا کنند. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، معامله گران اولیه بر اساس قراردادهای مشخصی هم در بازار اولیه و هم در بازار ثانویه طرف معامله بانک‌ها در عملیات بازار باز نقش مهمی بر عهده دارند. اما متاسفانه در کشور ما از ظرفیت این بازیگران کلیدی در هیچ یک از بازارهای اولیه و ثانویه استفاده نمی‌شود.
یکی از پیش شرط های اساسی برای ایجاد انتخاب و همچنین استقرار سیستم نرخ آزادسازی بر اساس مکانیزم عرضه و پیشنهادی واقعی در بازار اولیه و ثانویه به منظور تضمین کشف قیمت است. دولت متعهد به نقطه نظر بازار باشد به این معناست که دولت نباید به پول‌سازان به فرصتی برای فروش خود بنگرد، بلکه باید به نیروهای عملیاتی بازار اجازه دهد تا نقش ایفای خود را در سطح ویژه ارتقاء سطح شفافیت و نقدینگی بازار در مقابل کشف قیمت و تخصیص نشان دهد. همچنین مقامات باید از مداخله مستقیم در بازار خودداری کنند.
دیگر موضوع برای داشتن یک استراتژی و برنامه دقیق برای انتشار توسط دولت بر میگردد. این استراتژی در افق میان مدت امکان سرمایه گذاری در بازار اولیه و ثانویه را برای کارگزاران بازار عرضه می‌کند. تنوع بخشی سر رسید پیشنهاد و ارائه انواع مختلفی از نمونه‌های مختلف ایندکس شده با تورم علاوه بر افزایش جذابیت اعتبار می‌تواند برای سرمایه گذاران در سبد گردانی و مدیریت ریسک کمک شایانی داشته باشد.
در انتها باید بر این موضوع تاکید کرد که ناشران قانوناً در قبال تعهدات مندرج در اوراق صادر شده و گزارش وضعیت مالی، تحولات مادی و سایر فعالیتهای عملیاتی مطابق مقررات حوزه قضایی خود مسئول هستند.
نویسنده: یدالله شیرازی، مدیر معاملات کارگزاری گنجینه سپهر پارت
منبع: شماره ۱۰۱ نشریه بورس امروز- آذرماه ۱۴۰۳
