نقش حقوقی‌ها در بازار اختیار معاملات
نقش حقوقی‌ها در بازار اختیار معاملات بسیار حیاتی است. آن‌ها با ایجاد نقدشوندگی، تسهیل معاملات و ارائه استراتژی‌های مختلف می‌توانند به رشد و توسعه این بازار کمک کنند. همچنین، با ایجاد بسترهای مناسب و افزایش تحرکات در بازار، می‌توانند منجر به جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش اعتماد در بازار شوند.
به گزارش بورس امروز؛ در پایان مهرماه، بازار اختیار معاملات سهام بورس تهران با افزایش ارزش معاملات و اقبال گسترده معامله‌گران مواجه گردید، در حالی که بازار در بدترین دوره خود قرار داشت و ارزش معاملات خرد به پایین‌ترین سطح خود رسیده بود. این وضعیت نویدبخش رشد و ارتقای این بازار است.
با مرور کاربردهای اختیار معاملات، مهم‌ترین کاربرد آن به عنوان ابزار پوشش ریسک به چشم می‌خورد که ساده‌ترین آن استراتژی مرید پوت (Put Option) است که به آن بیمه دارایی پایه نیز گفته می‌شود. در این استراتژی، با خرید اختیار فروش با فاصله مناسب، ریسک زیان در صورت کاهش قیمت دارایی پایه کنترل می‌شود.
از دیگر استراتژی‌ها می‌توان به استراتژی کاوردکال (Covered Call) اشاره کرد که در آن دارنده دارایی پایه با فروش مستمر اختیار خرید، قیمت تمام‌شده دارایی را کاهش می‌دهد. برای اجرای استراتژی خرید پوت، با نگاهی به ارزش معاملات اختیار فروش‌ها در روز جاری، در بین پرمعامله‌ترین نمادها، پس از چندین قرارداد اختیار فروش اهرم، خودرو و شستا که با ارزش معاملاتی از چندصد میلیون تومان تا چند میلیارد تومان قرار دارند، به نمادهای طبید۸۰۰۳ و طران۹۰۰۷ با ارزش معاملات ۶۸ و ۴۰ میلیون تومان می‌رسیم که به نسبت بسیار کوچک است و جای رشد بسیار بیشتری دارد. علاوه بر این، نمادهایی مانند فولاد، ذوب، وبملت و وتجارت که از بهترین سهم‌های بازار هستند، معمولاً هیچ اختیار فروش فعالی در سررسیدهای مختلف ندارند و سهامداران امکان بیمه کردن در این نمادها را ندارند.
نکته جالب این است که نمادهای خودرو و خساپا از گروه خودرویی که به صورت سنتی با اقبال برای معاملات اختیار مواجه شده‌اند، به علت زیان انباشته بسیار زیاد و گزارش‌های نه چندان مطلوب فصلی و سالانه، در معرض ریسک بسته شدن برای مدت طولانی و حتی انتقال به بازار پایه قرار دارند که این ریسک برای معامله‌گران آپشن بسیار زیاد بوده و می‌تواند تاثیرات جبران ناپذیری را در پی داشته باشد. در نتیجه، حجم بالای آپشن‌های صندوق‌هایی مانند اهرم که ریسک بسته شدن دارایی پایه را ندارند، مورد توجه معامله‌گران قرار می‌گیرد. با این حال، نباید انتظار داشت که معامله‌گران خرد بازار به سرعت به سمت اختیارهای کم‌معامله که ریسک نقدشوندگی دارند، حرکت کنند. بنابراین، بازیگران حقوقی و بازارگردان اختیار معامله هر نماد باید با افزایش تحرکات روی تابلو و فراهم کردن نقدشوندگی مناسب، زمینه فعالیت سایرین را نیز فراهم آورند.
نمونه ناموفق دیگری در بازار مشتقات، قراردادهای آتی سهام است که بیش از یک سال است که در بورس تهران آغاز به کار کرده است. این قراردادها در ابتدا روی چند قرارداد مختلف عرضه و معامله شدند که حجم و ارزش قابل قبولی داشتند، اما به تدریج به ابزاری فاقد ارزش و جذابیت تبدیل شدند، چرا که در عمده این نمادها بازارگردان هیچ سفارشی در دو سمت تابلو ندارد و یا به علت وجود اسپرد بسیار زیاد، خریدار و فروشنده هیچ کدام تمایلی به انجام معامله ندارند. توجه به قرارداد آتی می‌تواند امکان ایجاد استراتژی‌های جذابی بین دارایی پایه، آتی و آپشن را فراهم کند. از آنجایی که استراتژی کاوردکال یکی از استراتژی‌های محبوب است و به دلیل سادگی و کارایی‌اش، مورد توجه عموم قرار دارد، ایجاد نرخ‌های جذاب بر روی اختیار خریدها می‌تواند به افزایش حجم معاملات کمک کند.
در حال حاضر، برخی از صندوق‌های اهرمی با ایجاد گروه‌های مجازی، بستر مناسبی برای تبادل نظر و معاملات بیشتر بین فعالان آپشن فراهم کرده‌اند. همچنین، برخی از بازارگردانان صندوق‌های اهرمی با قرار دادن سفارشات جذاب در تابلوی آپشن‌ها، معامله‌گران را به استفاده از استراتژی‌های کاوردکال و کولار تشویق می‌کنند.
در این بین، علاوه بر سهم‌های پرپتانسیل مذکور، جای خالی آپشن‌های صندوق هموزن نیز به شدت احساس می‌شود. برخلاف بازار بورس برخی از کشورها، در بورس تهران امکان معامله بر روی شاخص‌ها (شاخص کل و هموزن) وجود ندارد. با توجه به اینکه صندوق هموزن تا حدود خوبی شاخص هموزن را دنبال می‌کند، به ویژه در دوره‌هایی که بازار سهام وارد رکود می‌شود و سهام شاخص‌ساز عملکرد ضعیف‌تری دارد، امکان معامله آپشن‌های هموزن می‌تواند جذابیت دوچندانی برای معامله‌گران در دو سمت خرید و فروش فراهم آورد و از ریسک تمرکز بازار آپشن بر صندوق‌های اهرمی بکاهد.
انتظاری که از بازارگردانان آپشن میرود آن است که با فعالیت مداوم در خرید و فروش قراردادهای اختیار، به بهبود نقدشوندگی بازار کمک نموده و این اطمینان را فراهم آورده که معامله‌گران می‌توانند به راحتی دارایی‌های خود را نقد کنند. آن‌ها با مدیریت عرضه و تقاضا، از تشکیل صف‌های خرید و فروش جلوگیری کرده و ثبات قیمتی را در بازار برقرار سازند. همچنین، در زمان‌های بحرانی با ورود به بازار، نوسانات شدید قیمت‌ها را کاهش داده و فضایی روان برای معاملات ایجاد کنند که موجب افزایش حجم و سرعت آن‌ها شود. علاوه بر این، با کاهش اسپرد (فاصله بین قیمت خرید و فروش)، هزینه‌های معاملاتی سرمایه‌گذاران را پایین آورده و حضور فعالشان به سرمایه‌گذاران اطمینان دهد که در هر زمان قادر به خرید یا فروش دارایی‌های خود هستند.
نتیجه گیری آنکه نقش حقوقی‌ها در بازار اختیار معاملات بسیار حیاتی است. آن‌ها با ایجاد نقدشوندگی، تسهیل معاملات و ارائه استراتژی‌های مختلف می‌توانند به رشد و توسعه این بازار کمک کنند. همچنین، با ایجاد بسترهای مناسب و افزایش تحرکات در بازار، می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش اعتماد در بازار کمک کنند. در نهایت، با توجه به پتانسیل‌های موجود، به ویژه در زمینه آپشن‌های هموزن، فرصت‌های زیادی برای توسعه و بهبود این بازار وجود دارد که می‌تواند به نفع تمامی ذینفعان بازار باشد.
نویسنده: رحیم غلامی، مدیر سرمایه گذاری سبدگردان اوانگارد
منبع: ماهنامه شماره ۱۰۰ بورس امروز
