نامتقارن های بنیادین
هر رشدی که در این شرایط رخ دهد موقت خواهد بود و نمی‌تواند یک رشد طولانی مدت باشد. بازار سرمایه برای بهبود شرایط و تصحیح روند نیاز به ورود منبع مالی جدید دارد که تاکنون منبع چشمگیری که به طور مستمر از بازار حمایت کند دیده نشده و تا زمانی که پول جدید وارد بازار نشود ارزش معاملات پایین بوده و بازار توان رشد و صعود قوی را نخواهد داشت.
به گزارش بورس امروز؛ عوامل مختلفی در حال حاضر بر بازار اثرگذار هستند که به به دو دسته عوامل بنیادی-اقتصادی و عوامل سیاسی تقسیم می‌‌شوند. از جمله مهمترین عوامل بنیادی-اقتصادی می‌توان به ناترازی انرژی صنایع مختلف، فاصله نرخ ارز نیمایی و نرخ دلار بازار آزاد، نرخ بهره و قیمت‌گذاری دستوری اشاره کرد. عوامل سیاسی ریسک سیستماتیک بزرگی را به بازار سرمایه تحمیل کرده و فضا را برای تحلیل و پیش‌بینی آینده بازارها بسیار دشوار ساخته است. ریسک سیاسی بالا در شرایط کنونی و احتمال افزایش تنش میان ایران و اسرائیل و احتمال وقوع درگیری چند جانبه باعث شده است که بازار سرمایه با ریزش پی در پی همراه باشد و قیمت سهام به سطوح حمایتی جدیدی دست یابد. از طرف دیگر انتشار گزارش‌های میان دوره‌ای شرکت‌ها نشان داد که بحث ناترازی انرژی صنایع و قیمت‌گذاری دستوری بیش از قبل فشار بر وضعیت مالی شرکت‌ها آورده و تعدادی از شرکت‌های خوش‌نام بازار سرمایه را برای اولین بار بعد از سالیان طولانی زیان‌ده کرده است.
این عوامل در کنار یکدیگر و به طور همزمان باعث ناامیدی بیشتر سرمایه‌گذاران شده و افزایش عرضه و فشار فروش، قیمت سهام را به سطح حمایتی جدیدی رسانده است. کاهش سود تعدادی از شرکت‌های مهم بورسی نیز در کنار کاهش قیمت سهام کل بازار باعث کاهش نسبت P/E بازار شده است.
در اردیبهشت ماه سال جاری P/E بازار برابر ۸/۷ واحد بود که در حال حاضر به عدد ۶/۵ واحد کاهش یافته است. نسبت P/E بازار در سقف قبلی خود که مصادف با اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ بود برابر ۵/۱۱ واحد و در مدت مشابه سال قبل یعنی آبان ماه ۱۴۰۲ عدد P/E بازار ۹/۶ واحد بوده است. عدد P/E فعلی بازار برابر با کف آبان ماه سال ۱۴۰۱ می‌باشد. پایین‌ترین P/E بازار در بازه‌ی ۱۰ ساله معادل ۸/۴ واحد بوده است.
از طرفی تغییرات نرخ بهره در بازه زمانی یک‌سال گذشته اثرات جدی بر روند بازار سرمایه داشته است. میانگین نرخ بهره ۲۷% تا دی ماه سال ۱۴۰۲ تا اواخر اسفند به سقف ۷/۳۳% رسید و در این نرخ ثابت ماند تا مجدد با رشد در سال ۱۴۰۳ در اول خرداد ماه به سقف جدید ۷۹/۳۵% برسد تا اثرات زیان‌باری بر بازار سرمایه و کلیه سهامداران داشته باشد. نرخ بهره تا تیرماه با کاهش به سطح ۱۸/۲۹% رسید و بازار سرمایه نیز به این کاهش واکنش مثبت نشان داد و P/E بازار از ۶/۶ واحد تا ۱/۷ واحد افزایش پیدا کرد.
در حال حاضر در آبان ماه سال جاری نرخ بهره بدون ریسک بازار به میانگین ۶۱/۳۲% رسیده و میانگین ۹۰ روزه آن ۲۱/۳۴% است. یکی از عوامل بنیادی بسیار تاثیرگذار بر بازار سرمایه نرخ بهره بالا بوده که تقریبا از یک‌سال گذشته بر بازار تحمیل شده است و از جمله عوامل تاثیرگذار بر کاهش قیمت سهام و کاهش P/E بازار بوده است.
پارامترهای بنیادین نیاز به اصلاحات ریشه‌ای از سوی دولت و قانون‌گذار دارند و نمی‌توان انتظار بهبود با سرعت بالا از شرکت‌های فعال در صنایع تاثیرپذیر انتظار داشت. اما اگر اقدامی در این خصوص صورت نگیرد سال آینده شرایط ناترازی انرژی بسیار عمیق‌تر از سال جاری خواهد بود و تعداد بیشتری از شرکت‌ها زیان‌ده خواهند شد. در آخرین گزارش میان‌دوره‌ای، شرکت‌هایی همچون فولاد خوزستان و تجلی توسعه معادن که در دوره‌های قبل سودآور بودند در آخرین گزارش خود به زیان رسیده‌اند و این زنگ خطری جدی است که اگر تغییری ایجاد نشود گریبان‌گیر شرکت‌های بسیاری خواهد شد.
اما در حال حاضر شرایط سیاسی کشور ریسک بسیار بالایی را متحمل است که ریزش‌های پی‌درپی بازار را به دنبال دارد و تا زمانی‌که سایه این ریسک از کشور برداشته نشود، نمی‌توان انتظار رشد از بازار سهام را داشت و هر رشدی که در این شرایط رخ دهد موقت خواهد بود و نمی‌تواند یک رشد طولانی مدت باشد. بازار سرمایه برای بهبود شرایط و تصحیح روند نیاز به ورود منبع مالی جدید دارد که تاکنون منبع چشمگیری که به طور مستمر از بازار حمایت کند دیده نشده و تا زمانی که پول جدید وارد بازار نشود ارزش معاملات پایین بوده و بازار توان رشد و صعود قوی را نخواهد داشت.
سیاست‌های غلطی که در این برهه از زمان گرفته شده باعث زیان بیشتری به سهامداران شده است چرا که افزایش دامنه نوسان از +-۱ درصد به +-۳ درصد باعث افزایش بیشتر حجم معاملات و کامل شدن قیمت پایانی شده و سهام با شیب بیشتری نزول میکنند. کاهش حجم معاملات و یا ایجاد محدوده نوسان نامتقارن می‌تواند به بازار کمک کند هر چند که بسیار ضروری است که این تصمیمات در شرایط فعلی که مشخص است بازار از بیم ریسک‌های سیستماتیک سیاسی همچنان پرتنش خواهد بود و ریزش خواهد کرد، سریعا اتخاد شود تا از زیان روزانه سهامداران در شرایط فعلی و کم حجم بازار سرمایه جلوگیری به عمل آید.
نویسنده: نیما آهوان- رئیس اداره سرمایه گذاری گروه مالی دانایان
منبع: شماره ۱۰۰ نشریه بورس امروز- آبان ماه ۱۴۰۳
