پیش بینی ها از کاهش قیمت سیمان

به گزارش بورس امروز، در شرایطی که این روزها سازندگان از افزایش تا دوبرابری بهای سیمان در بازار نسبت به یکماه قبل خبر می دهند، داده های موجود معاملات سیمان در بورس کالا حاکی از آنست که عملا تغییر مثبتی در بهای سیمان معامله شده در بورس کالا مشاهده نمی شود. در بازار هم اکنون به طور متوسط به ازای هر کیسه ۵۰کیلوگرمی به بیش از ۱۵۰هزار تومان رسیده است؛ در حالی که قیمت یک کیسه ۵۰کیلوگرمی سیمان در یکماه گذشته در بازار برای مصرف کننده نهایی حدود ۸۰هزار تومان بوده است. کاهش عرضه سیمان در فصل اوج تقاضا (تابستان) برای مصرف این محصول اصلی ساختمانی به دلیل قطعی برق سبب این افزایش نرخ شده است.

• چالش های صنعت سیمان:

کمبود نقدینگی و صادرات: آغاز محدودیت در تولید و قطعی برق در فصل گرما موجب تعطیلی یا کاهش ساعت کاری واحدهای تولیدی سیمان می شود. با توجه به این موضوع و طبق روال سالهای گذشته، فعالان این صنعت در ماه های ابتدایی سال با تمام ظرفیت خود، سیمان تولید می کنند. به طور نسبی میزان عرضه در بورس کالا و بازار آزاد در ماه پایانی سال گذشته و همچنین دوماه ابتدایی سال جدید نسبت به سایر فصل ها بیشتر است. موضوع کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش صادرات از دیگر چالشهای اساسی این صنعت به حساب می آیند؛ در حالی ظرفیت اسمی تولید سیمان سالانه ۹۰میلیون تن برآورد شده که نیاز داخلی با ۶۰میلیون تن سیمان تامین می شود و ۳۰میلیون تن مازاد باید از طریق صادرات به صورت کلینکر به فروش رسد. در این میان با محدودیت کشورهای مقصد برای فروش مواجه ایم؛  در واقع صنعتگران ایران، بازارهای قدیمی عراق و افغانستان را به دلیل مسافت و مسائل سیاسی از دست داده اند و فقط کشورهای حوزه CIS از مقاصد مهم و اصلی برای صادرات کلینکر ایران محسوب می شوند. در نتیجه با وجود محدودیت صادرات، همچنان در کشور مازاد کلینکر وجود دارد. از این میزان مازاد برای جبران تولید در فصل زمستان و تابستان با وجود محدودیتهای برق و گاز استفاده می شود.

یکی دیگر از معضلات صنعت سیمان، تفاوت قیمت این محصول در بازار آزاد و بورس کالاست؛ تولیدکنندگان، محصول خود را در بازار آزاد باید با قیمت پایه عرضه کنند که نسبت به قیمت عرضه در بورس کالا رقمی پایین تر است. با این حال قیمت پایه رقم منطقی به نظر می رسد. زمانی تولید صرفه اقتصادی خواهد داشت که با تعادل در فروش داخلی و صادراتی و انبار کردن کلینکر، چرخ صنعت سیمان  همواره در حرکت باشد.

صنعت سیمان این روزها با چند مساله دست و پنجه نرم می کند. مساله اول به موضوع افزایش چشمگیر هزینه ها باز می گردد؛ بهای آب، برق، سوخت و… به شدت افزایش یافته است و شرکتها به ویژه آنهایی که در مراکز تقاضا قرار ندارند، با توجه به افزایش بسیار محدود نرخ پایه سیمان در بورس کالا دچار مشکلات عدیده ای شده اند.

علاوه بر این به روال هرساله، از خردادماه محدودیت های برق آغاز می شود و از آنجا که برق برخلاف گاز، انرژی بدون جایگزین است، تولید شرکتها صرفا باید با برنامه های وزارت نیرو صورت گیرد. این در حالی است که به روال معمول هر ساله، تابستان با افزایش محسوس تقاضای سیمان همراه است. آمارها از رشد تقاضای ۱۰درصدی سیمان در سالجاری حکایت دارد. کمااینکه سال گذشته نیز نسبت به سال ۱۴۰۱ میزان مصرف ۱۰درصد رشد یافته بود. البته وزارت نیرو با افزایش تخصیص برق شرکتهای سیمانی اطراف تهران، افزایش عرضه را در بورس کالا برای آرامش فضای روانی بازار با هماهنگی شرکتها در پیش گرفته است.

از سال گذشته تاکنون هزینه های صنعت سیمان، به ویژه در بخش خدمات دولتی، به شدت افزایش یافته است. از جمله این موارد می توان به رشد ۱۰۰درصدی بهای سوخت و افزایش ۸۴ درصدی تعرفه برق اشاره کرد. ضمن آنکه افزایش ۳۵درصدی دستمزدها در سال جدید و رشد ۳۰درصدی نرخ حمل و نقل در تمامی صنایع اتفاق افتاده است. این در حالی است که هیچگاه رشد قیمت سیمان متناسب با هزینه ها نبوده است. امسال هم نرخ پایه سیمان در بورس کالا برخلاف برخی اظهارنظرهای غیرکارشناسی فقط ۲۵درصد رشد یافته است. همانطور که هزینه های تولید سیمان افزایش می یابد، هزینه های نگهداری و تعمیرات هم با توجه به تورم و رشد چشمگیر نرخ ارز روند صعودی را با شیب تند طی می کند. متاسفانه شرایط به گونه ای است که کارخانه ها به سختی خرید قطعات و اورهال خطوط تولید را انجام می دهند.

با توج به رشد ۱۰ درصدی میزان مصرف در سال گذشته، سالجاری هم پیش بینی ها از رشد ۱۰درصدی مصرف حکایت دارد.  در این صورت باید گفت مصرف داخلی سیمان به ۷۰میلیون تن می رسد. بر همین اساس شرایط تامین انرژی در طول سال باید در جهت تامین نیاز بازار از سوی صنعت سیمان باشد.

• رمزگشایی از دو بهای متفاوت

متوسط قیمت سیمان در معاملات انجام شده در بورس کالا نه تنها رشد نداشته، بلکه با کاهش ۳.۵ درصدی نیز روبه رو شده است. «فشار تقاضا» و «ضعف عرضه» در بازار سیمان تحت تاثیر تشدید بی برقی واحدهای تولیدی، بر بازار مصرف تحمیل شده است.

در این میان ابطال معاملات تالار سیمان در رینگ صنعتی بورس کالا به عنوان مثال معاملاتی که در آن بهای هر تن سیمان بیش از ۲میلیون تومان اعلام شده بود، برای مدیریت تقاضا و کنترل قیمت  صورت می گیرد. این موضوع در حالی صورت می گیرد که بهای سیمان با افزایش قابل توجهی به دست مصرف کننده نهایی می رسد، اما این افزایش عملا خود را در داده های بورس کالا منعکس نمی سازد. هرچند این اختلاف بها در مناطق مختلف، بسته به حجم تقاضا و میزان فعالیتهای ساختمانی متفاوت است.

بررســـــــی های داده های مربوط به معاملات سیمان در رینگ صنعتی بورس کالای ایران نشان می دهد، اثر کاهش محدودیتهای ناشی از قطعی برق کارخانه ها و همچنین چشم انداز کاهش فعالیت های ساختمانی به دلیل تعطیلات پیش رو در شهریورماه و نزدیک شدن به فصل پاییز، در شکل کاهش تقاضا، کاهش معاملات و همچنین کاهش بهای سیمان در رینگ داخلی بورس کالا به نمایش می گذارد.  انتظار معامله گران و مصرف کنندگان سیمان نسبت به افزایش عرضه به دلیل کاهش و رفع محدودیت های ناشی از قطعی برق با کاهش دمای هوا در روزها و هفته های پیشرو، بر افت بهای سیمان اثر گذاشته است. بااین حال این امیدواری وجود دارد که با امکان فعالیت بیشتر کارخانه ها و واحدهای تولیدکننده سیمان در هفته های پیشرو به دلیل کاهش محدودیتهای دسترسی به برق(کاهش قطعی ها)، عرضه نیز افزایش یابد و با افزایش عرضه، بهای سیمان نیز تعدیل شود.

به نظر می رسد سیمان در حال عبور از شرایط سخت قیمتی میانه تابستان و ورود به فاز تعدیل قیمت است.

• شرایط متفاوت عرضه در بورس کالا

بررسی ها درباره تازه ترین تحولات معاملات سیمان در رینگ صنعتی بورس کالای ایران حاکی از  افت محسوس حجم تقاضا، میزان معاملات و متوسط قیمت سیمان است. به عبارت دیگر نه تنها ردپای افزایش عرضه در این افت قیمتی و معاملاتی بازار سیمان مشاهده نمی شود، بلکه اتفاقا کاهش قیمتها و افت محسوس حجم تقاضا و میزان معاملات در شرایطی رخ داده که روند عرضه نیز کاهشی بوده است. این موضوع می تواند فرضیه افت بیشتر قیمت سیمان را در هفته های پیشرو با توجه به عبور بازار ساخت وساز از فصل اوج فعالیتها و در نتیجه کاهش تقاضای خرید سیمان، تقویت کند. ضمن آنکه انتظار می رود با کاهش ساعات قطعی برق کارخانه ها، واحدهای تولیدکننده سیمان با توان بیشتر نسبت به تولید و افزایش عرضه این ماده اولیه ساختمانی به بازار اقدام کنند.

از سال گذشته تاکنون هزینه های صنعت سیمان، به ویژه در بخش خدمات دولتی، به شدت افزایش یافته است که از جمله این موارد می توان به رشد ۱۰۰درصدی بهای سوخت و افزایش ۸۴درصدی تعرفه برق اشاره کرد.

ضمن اینکه در کنار این موارد افزایش ۳۵درصدی دستمزدها در سال جدید و رشد ۳۰درصدی نرخ حمل ونقل در تمامی صنایع اتفاق افتاده و این در حالی است که هیچگاه رشد قیمت سیمان متناسب با هزینه ها نبوده است. امسال هم نرخ پایه سیمان در بورس کالا برخلاف برخی اظهارنظرهای غیرکارشناسی فقط ۲۵درصد رشد یافته است. همانطور که هزینه های تولید سیمان افزایش می یابد، هزینه های نگهداری و تعمیرات هم با توجه به تورم و رشد چشمگیر نرخ ارز روند صعودی را با شیب تند طی می کند. متاسفانه شرایط به گونه ای است که کارخانه ها به سختی خرید قطعات و اورهال خطوط تولید را انجام می دهند.

• میزان تولید و مصرف ایران

در سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تولیدکنندگان سیمان در ایران به دلیل مشکلات قطعی برق و افت تقاضا با کاهش محسوس تولید همراه بودند، اما در سال ۱۴۰۲ تولیدکنندگان صنعت سیمان با مدیریت صحیح در انرژی توانستند با رشد ۱۱ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۷۲ میلیون تن سیمان تولید کنند. در واقع از سال ۱۳۹۲ که تولید سیمان حدود ۷۰ میلیون تن در سال بود، تاسال ۱۴۰۲، تولیدات سیمان به دلیل مشکلات انرژی و کاهش تقاضا با کاهش محسوسی همراه شد، اما در سال ۱۴۰۲ این کشور مجدد توانست تولیدات خود را به بیش از ۷۱ میلیون تن برساند.

از تولیدات ۷۲ میلیون تنی در سال ۱۴۰۲، ۶۶.۲ میلیون تن در داخل کشور به مصارف داخلی اختصاص یافت و باقی صادر شد. میزان مصرف سیمان نیز در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد حدود ۱۱ درصدی داشت.

• نحوه نرخ گذاری در صنعت سیمان ایران

تا پیش از سال ۱۳۸۴ قیمت سیمان در ایران به صورت دستوری اعلام می شد. رشد هزینه ها و ناترازی آن با رشد قیمت فروش به واسطه سیاستهای دستوری، صنعت سیمان را در آن سالها با چالش های بسیاری همراه کرد. با ورود سیمان به بورس کالا، از خرداد ماه ۱۴۰۰ نرخ سیمان براساس مکانیزم عرضه و تقاضا و براساس قیمت پایه تعیین شد. قیمت پایه توسط انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان به بورس کالا اعلام و پس از تایید کمیته معاملات بورس کالا به عنوان کف قیمت سیمان مشخص می شود. براساس جدیدترین ابلاغیه در اوایل دی ماه ۱۴۰۲، در صورت عدم معامله سیمان براساس قیمت پایه تعیین شده، قیمت پایه محاسبه شده ۳ درصد کاهش خواهد یافت؛ همچنین چنانچه مقدار معامله شده کمتر از ۳۰ درصدِ میزان عرضه شده سیمان باشد، قیمت پایه محاسبه شده یک درصد کاهش خواهد یافت.

قیمت گذاری محصولات صادراتی در صنعت سیمان ایران از طریق کمیسیون فروش شرکتهای صادرکننده با توجه به کشش بازارهای صادراتی و پس از تصویب هیات مدیره آنان تعیین می شود.

یکی از نکات حائز اهمیت در تحلیل بنیادی صنعت سیمان؛ تعیین نرخ گذاری سیمان در مقیاس جهانی است که عمدتا به نسبت یک به ۷ قیمت سیمان به میلگرد تعیین می شود. در حال حاضر در تمام دنیا قیمت سیمان نسبتی از قیمت سیمان به میلگرد است. این امر ناشی از ارزش جایگزینی ۷ برابری صنعت فولاد نسبت به ارزش جایگزینی صنعت سیمان است. به همین منظور تولیدکنندگان صنعت سیمان طی چند سال گذشته و پیش از ورود سیمان به بورس کالا درخواست داده بودند که شیوه نرخ گذاری سیمان در ایران نیز نسبتی از قیمت فولاد یا ضریبی از نرخ پایه صادراتی باشد که مورد موافقت قرار نگرفته بود.

• بازدهی صنعت سیمان

پس از دوره نزول چند ساله صنعت سیمان ۲۴ شرکت این حوزه در سال گذشته روند صعودی پیش گرفت و سود مطلوبی را تقسیم کردند. صنعت سیمان در سال جاری و ۱۴۰۲ توانست سود قابل توجهی را برای سهامدارانش ایجاد کند و روند صعودی خود را آغاز کرده است. سیمان تهران و سیمان شمال جزو چهار شرکت اول بورس ایران به شمار می روند که نشان از قدمت صنعت سیمان در بازار سرمایه دارد. از سویی دیگر سیمانی ها که چند سال گذشته نتوانستند سود مطلوب را برای سهامداران خود ایجاد کنند اما در باز زمانی ۵ ماهه ابتدایی سال جاری، شرایط بهتری را رقم زده و در پایان مرداد ماه ۱۳۸ همت از بازار را در اختیار گرفتند. همچنین شاخص صنعت سیمان بازار سهام در سال ۱۴۰۲ بازدهی بالایی را در میان شاخص صنایع بورسی با افزایش ۴۱۰۹ درصدی به ثبت رساند که نشان می دهد حذف برخی محدودیت ها برای فروش و صادرات توانسته در ایجاد سود و رشد سیمانی ها اثرگذار باشد. البته حضور سهامداران نیز در مجامع این شرکتها شکلی دیگر به خود گرفت؛ به طوری که تاثیرگذاری بیشتری در برخی تصمیمات برای اجرای طرح های توسعه ای و سیاست های مالی داشتند.

• شرکتهای سیمانی در سال ۱۴۰۳چقدر سود میسازند؟

براساس محاسبات و پیش بینی های صورت گرفته و تحلیل بنیادی صنعت سیمان بر روی ۳۶ نماد سیمانی، حدود ۸۰ درصد از این نمادها در سال مالی ۱۴۰۳، P/E کمتر از ۷ خواهند داشت. با توجه به اینکه نسبت P/E در صنعت سیمان ایران در حال حاضر در حوالی عدد ۷ است، به نظر انتظار رشد قیمتی برای عمده نمادها برای سال ۱۴۰۳ دور از ذهن نخواهد بود. البته بررسی ارزندگی قیمت سهام براساس این نسبت به تنهایی کافی نیست و فاکتورهای دیگری نیز باید مد نظر باشد. چه بسا سهامی که P/E بیش از این اعداد را دارند، در مسیر توسعه قرار گرفته و رشد بیشتری را رقم زنند.

نویسنذه: محمد مهاجر- تحلیلگر کارگزاری پیشرو

منبع: شماره ۹۸ نشریه بورس امروز- شهریورماه ۱۴۰۳