مُسکِنی به نام نرخ بهره

به گزارش بورس امروز؛ نرخ بهره: نرخ بهره یا نرخ سود هزینه‌ای است که در ازای استقراض پول پرداخت می‌کنید. نرخ بهـره به‌عنوان درصدی از کل مبلغ وام‌ گرفته‌شده بیان می‌شود. اگر شما برای خرید خانه، ماشین یا امور شخصی خود وام بگیرید، ملزم به پرداخت بهره آن نیز هستید. اگر مبلغی را در بانک قرار داد‌ه باشید، مانند قرض داد‌ن به بانک است، بنابراین، بهره دریافت خواهید کرد. نرخ بهـره تعیین‌‌شده بوسیله بانک، میزان بهره‌ پرداختی شما به بانک یا بانک به شما را مشخص می‌کند. بستـه به حوزه تعریف، نرخ سود می‌تواند انواع مختلفی اعم از ساده، مرکب، اسمی، حقیقی، موثر و… را داشتـه باشد. هرچه نرخ بهره بالاتر باشد هزینه استقراض پول برای وام گیرنده بیشتر خواهد شد، به بیان ساده تر پول نقد ارزشمند شده و بانک‌ها یا افرادی که به پول نقد احتیاج دارند حاضرند تا برای بدست آوردن این وجوه نقد هزینه بیشتری را بپردازند.

بازار پول: بازار پول یک بازار سازمان یافته نیست. به عبارت دیگر، محل جغرافیایی خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نمی‌شود و به طور کلی بانک‌ها، مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر مکان‌هایی که دادوستد ابزارهای مالی بازار پول در آن انجام می‌شود، تشکیل دهنده بازار پول هستند. بازار پول (Money Market) بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یکسال دارند. همچنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.

تاثیر نرخ بهره بر بازار سرمایه: بازار پول همیشه تاثیرات بسیاری روی بازار مالی داشته و تغییر سیاست‌های دولت مثل افزایش یا کاهش نرخ بهره در بازار پول، به سرعت روی بازارهای مالی تاثیر گذاشته و به نوعی میتوان گفت چشم سرمایه گذاران در بازارهای مالی همواره به بازار پول است تا با کوچکترین اتفاقی در بازار پول،جهت سرمایه گذاری های مالی خود را تغییر دهند.

بررسی آمارهای ۱۰ سال گذشته نیز مهر تاییدی بر رفتارهای بازار پول و بازار سرمایه در ایران خواهد بود. در ایران نیز نرخ بهره همواره جز پارامترهای اثرگذار بر بازار سرمایه شناخته می‌شود، با بررسی آمارها از سال ۹۴، میانگین نرخ بهره بدون ریسک همواره در کانال ۳۰ الی ۱۵ درصد در نوسان بوده است، به عنوان مثال در انتهای سال ۹۶ این نرخ به کمتر از ۱۵ درصد رسیده بود و همین کاهش زمینه ساز رشد شاخص بورس تا مهر ماه سال ۹۷ شد، مجددا در اواسط سال ۹۷ نرخ بهره با افزایش ۱۰۰ درصدی به بیش از ۳۰ درصد رسید و شاید یکی از دلایل رشد خیره کننده سال ۹۹،کاهش نرخ بهره از همین محدوده ۳۰ درصد به ۱۵ درصد باشد. اما در دو سال گذشته با توجه به سیاست‌های انقیاضی شدید و ناموفق دولت و بانک مرکزی نرخ بهره بدون ریسک وارد کانال جدیدی شد و از سقف ۳۰ درصدی خود با قدرت عبور کرد و تا محدوده ۳۷ درصد نیز رشد کرد و همین اتفاق باعث رکود شدید در بازار سرمایه و اکثر بازارهای سرمایه گذاری مثل خودرو،مسکن و طلا شد.

نتیجه گیری: با بررسی نظریه‌های اقتصادی و داده‌های مالی در واقعیت، تاثیر نرخ بهره بر بازارهای مالی بر کسی پوشیده نیست و اهمیت بالایی نه تنها برای بازار بورس بلکه برای تمام بازارهای سرمایه گذاری دیگر دارد و یکی از ابزارهای سنتی دولت‌ها برای جلوگیری از تورم، افزایش نرخ بهره خواهد بود. اما بنظر می رسد این ابزار در کوتاه مدت مانند یک مسکن برای کاهش درد تورم به کار خواهد آمد و علاج این بیمار با مسکن میسر نیست. همانطور که ترکیه با نرخ بهره بیش از ۵۰ درصدی نیز نتوانست سدی مقابل تورم بیش از ۶۰ درصدی خود بسازد، تغییر در  بهره وری درآمدها، افزایش هزینه‌های دولت و کمبود بودجه، کاهش سرمایه گذاری خارجی، سیاست خارجی و دیگر پارامترها از جمله مواردی هستند که در کشورهایی مثل ایران، ترکیه و آرژانتین تاثیر بیشتری بر کاهش تورم خواهند داشت نه صرفا تغییر در میزان مصرف مسکنی به نام نرخ بهره.

نویسنده: علی پور رمضان – تحلیلگر سبدگردان ایساتیس پویا

منیع: شماره ۹۶ نشریه بورس امروز-تیرماه ۱۴۰۳