نقطه آغاز نرخ تسعیر ارز
در صورتی که نوسانات ارز بسیار بالا باشد، مدت زمان توافق نرخ تسعیر کوتاه‌تر می‌شود. اما اگر ثبات اقتصادی و آرامش در بازار وجود داشته باشد، نرخ تسعیر ارز را می‌توان برای مدت زمان بیشتری توافق کرد.
به گزارش بورس امروز؛ قبل از اینکه بخواهیم بدانیم “تسعیر نرخ ارز چیست؟”، باید معنی ارز را بفهمیم. ارز، همان پول پذیرفته شده برای مبادله کالا و خدمات است. هر کشوری ارز مخصوص به خود را دارد که برای مبادلات داخل کشور استفاده می‌شود. برای تبادلات بین کشورها هم از ارز توافقی و ارز جهانی استفاده می‌شود. مثلاً ایران و هند می‌توانند بر اساس توافق از ریال یا روپیه برای مبادلات تجاری استفاده کنند. در غیر این صورت، دلار به عنوان ارز جهانی وارد معاملات می‌شود. اما اگر در تبادلات مالی از ارز توافقی و جهانی استفاده می‌شود، پس چرا تسعیر ارز به وجود آمده است؟
تسعیر در لغت به معنای قیمت‌گذاری است. نرخ تسعیر ارز یعنی برای ارز مبادله‌ای یک عدد واحد و ثابت در نظر گرفته شود. این کار برای آن است که بتوان دو واحد پولی را به یکدیگر تبدیل کرد. نوسانات قیمت لحظه‌ای ارز باعث می‌شود که نتوان عدد مشخصی را تعیین کرد. به همین دلیل نرخ تسعیر ارز وارد تبادلات تجاری می‌شود. در صورتی که نوسانات ارز بسیار بالا باشد، مدت زمان توافق نرخ تسعیر کوتاه‌تر می‌شود. اما اگر ثبات اقتصادی و آرامش در بازار وجود داشته باشد، نرخ تسعیر ارز را می‌توان برای مدت زمان بیشتری توافق کرد.
بانک مرکزی به عنوان مرجع سیاست‌گذاری‌های مالی و پولی، هر سال نرخ تسعیر را اعلام می‌کند و همه شرکت‌هایی که تمام یا بخشی از مبادلات مالی خود را با ارز خارجی انجام می‌دهند، مخاطب بانک مرکزی هستند. شرکتها به کمک تسعیر ارز می‌توانند میزان فروش و سود واقعی خود را شناسایی کنند. شرکت‌های پذیرفته شده در بورس عمدتاً به دنبال نرخ بالاتر تسعیر ارز هستند تا بدهی‌های ریالی خود را با کمترین هزینه دلاری پرداخت کنند. هر دوی این اتفاقات می‌تواند صورت‌ها و عملکرد مالی شرکتها را دچار تغییر کند. در صورتی که بانک مرکزی نرخ تسعیر ارز را به نرخ آزاد نزدیک کند، سود بیشتری نصیب شرکت‌های دولتی و خصوصی می‌شود.
به طور کلی برای محاسبه نرخ تسعیر ارز ۴ روش اصلی وجود دارد. حسابداران باید با استفاده از این ۴ روش، رسیدگی به امور مالی شرکت‌های صادرات و واردات بورسی و غیر بورسی را انجام دهند:
تسعیر روزانه ارز: در مواقعی که به دقت بالا نیاز است است از تسعیر روزانه ارز استفاده می‌شود. به این ترتیب که نوسانات روزانه قیمت در عملیات‌های حسابداری لحاظ می‌شود.
تسعیر ماهانه ارز: به دست آوردن نرخ تسعیر ارز ماهانه با استفاده از میانگین قیمت ارز انجام می‌شود. اگرچه این کار حسابداران را مجبور به محاسبه بیشتر می‌کند، اما دقت خوبی دارد.
تسعیر ارز دوره مالی: شرکت‌های بازرگانی و تجاری می‌توانند تاریخ پایان دوره مالی را به عنوان زمان بررسی و محاسبه نرخ تسعیر ارز مشخص کنند.
تسعیر سالانه ارز: در روش تسعیر ارز دارایی ثابت سالانه، یک نرخ مشخص برای تبادلات مالی شرکت در نظر گرفته می‌شود. در پایان سال هم سود و زیان حاصل از تسعیر ارز با همین عدد مشخص می‌شود. این روش عمدتاً باید در کشورهایی اجرایی شود که ثبات اقتصادی بالایی دارند. نوسانات زیاد قیمت ارز در ایران باعث می‌شود که تسعیر سالانه ارز دقت کمی داشته باشد.
نرخ تسعیر ارز در سال ۱۴۰۰، ۱۱۵۰۰ تومان اعلام شد. اما پس از حدود شش ماه بانک مرکزی در شهریور ۱۴۰۰ نرخ تسعیر ارز را ۱۵۹۰۰ تومان اعلام کرد. بر این اساس شرکتها ملزم شدند تا در پایان سال مالی خود، از این عدد استفاده کنند. اما این عدد هم تفاوت زیادی با نرخ بازار دارد. افزایش نرخ تسعیر ارز به زبان ساده و خیلی راحت می‌تواند سود شرکتها را از درآمد ارزی بیشتر کند. به همین دلیل است که برای تسعیر ارز در بورس و تسعیر ارز بانکها، همه به دنبال نرخ بیشتر هستند. هر چه که تفاوت دلار و ریال افزایش یابد، پرداخت بدهی‌ها و هزینه‌ها به ریال و با ارز دلار کم خرج‌تر خواهد بود.
نرخ ارز در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ که یکی از منابع تعیین آن، محاسبات ریالی درآمدهای نفتی ایران است، بر عدد ۲۳ هزار تومان بسته شده بود. یعنی بودجه ارزی شرکت‌های دولتی و خصوصی باید با دلار ۲۳۰۰۰ تومانی محاسبه شود. این نرخ نسبت به عدد ابتدای سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰۰ درصدی داشت. در سال ۱۴۰۱ نیز با حدود ۲۰ درصد رشد به ۲۶۵۰۰ تومان رسید. این عدد برای بانکها در سال ۱۴۰۲ حدود ۴۰ هزار تومان اعلام شده است که همچنان با نرخ بازار آزاد فاصله بسیاری دارد.
نویسنده: علی پوررمضان- تحلیلگر سبدگردان ایساتیس پویا
منبع خبر: شماره ۹۴ نشریه بورس امروز
