پالایشی که پالایشی ها را رشد نداد

به گزارش بورس امروز، یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت پتروشیمی و طبیعتاً حتی بازارسرمایه مشخص شدن تکلیف نرخ خوراک پتروشیمی و محاسبه آن توسط وزارت  نفت برای پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها بود. به گونه‌ای که سرانجام در ۲۳ دیماه امسال وزارت نفت طی نامه‌ای با ابلاغ فرمول جدید سعی کرد تا این چالش را کنترل نماید. اگرچه عنوان شده است که این دستورالعمل با توجه به شرایط تحریم‌ها، نوسان قیمت‌ها و روش‌های غیرمتعارف فروش صادراتی نفت و فرآورده‌های نفتی و رعایت انصاف دو منافع دو طرف یعنی دولت و شرکت‌های و تابعه وزارت نفت به عنوان فروشنده خوراک و خریدار فرآورده‌های نفتی و  پالایشگاه‌ها و شرکت‌های پتروشیمی به عنوان خریدار خوراک تهیه شده است؛ اما اولین نکته مورد توجه بازار طبیعتا تاثیر نرخ‌گذاری جدید بر سود حسابداری شرکت‌هاست. در این میان مهم‌ترین تغییر مربوط به نرخ بنزین دریافتی از شرکت‌هاست.

محاسبات نشان می‌دهد، این کاهش نرخ انواع بنزین، در یک طیف از ۴ دلار تا ۱۱.۵ دلار قرار دارد؛ بگونه‌ای که بنزین اکتان ۸۷ معمولی حدودا ۱۱.۵ دلار و بنزین اکتان ۹۵ یورو ۵ حدودا ۴ دلار نسبت به قبل کاهش می‌یابد. طبیعی است شرکت‌های مختلف باتوجه به نوع بنزین تولیدی در یک نقطه از طیف قرار می‌گیرند. نتیجتا دولت بنزین را  با نرخی ارزانتر از قبل از پالایشگاه‌ها خریداری خواهد کرد. هرچه بنزین تولیدی بی‌کیفیت‌تر باشد، نرخ جدید آن پالایشگاه هم بیشتر کاهش می یابد.
از نگاه دیگر، باتوجه به افزایش مصرف بنزین و ناترازی بوجود آمده، شرکت ملی پالایش و پخش خواستار تولید بنزین بیشتری از سوی پالایشگاه‌ها حتی با اکتان پایین و خودداری از تولید محصولات دیگر مانند نفتا است. مساله‌ای که باعث شد تا شرکت‌هایی مانند ستاره خلیج‌فارس و پالایشگاه لاوان از تولید نفتای خود کاسته و تولید بنزین را افزایش دهند. در مجموع، این تغییر نرخ بنزین، حدود ۲۵ همت از کل سود صنعت پالایشگاهی در سال ۱۴۰۲ خواهد کاست که معادل افت بیش از ۱۲۰ همت از ارزش بازار پنج شرکت بورسی است. بعلاوه، سهامدار بورسی پالایشگاه ستاره خلیج فارس بصورت مستقیم تاپیکو و غیرمستقیم شستا نیز از کاهش سود این زیرمجموعه پالایشی خود متضرر شده‌اند؛ بگونه‌ای که بعد از افشای تغییرات جدید سود ستاره خلیج فارس، چیزی حدود ۳۰ همت از ارزش بازار این سرمایه‌گذاری‌ها کاسته شده است. در نتیجه این دستورالعمل منجر به کاهش بیش از ۱۵۰ همت از ارزش بازار بورس شده است. باتوجه به ترکیب سهامداری شرکت‌ها، سازمان تامین اجتماعی، سهام عدالت و سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح بیشترین عدم انتقاع را از این دستورالعمل می‌برند.
همچنین، در دستورالعمل قبلی بندی بود مبنی بر محاسبه مابه التفاوت ارزش محصوات تحویلی پالایشگاه‌ها با نرخ محصولات صادراتی مندرج در نشریه پلتس. این بند بسیار بر شرکت‌های صادراتی مانند شاوان و شبندر تاثیرگذار است. در دستورالعمل جدید این بند حذف شده است. با در نظر گرفتن این بند، تاثیر دستور العمل جدید از اعداد مذکور فراتر خواهد رفت. اگر زوایه دید خود را به این دستورالعمل از سطح شرکت‌ها به سطح کلان‌تر ببریم، به نظر نگارنده این ریسک تغییر در دستورالعمل این شرکت‌ها ادامه‌دار خواهد بود. ضمن آنکه در صنعت پالایشگاهی، علاوه بر کاهش سودآوری، مطالبات این شرکت‌ها از دولت نیز بدون پاسخ مانده است و احتمالا هم این مطالبات با نقدینگی وصول نخواهد شد. در این میان به نظر می‌رسد که با زیانده‌شدن این شرکت‌ها، مطالبات انباشته تهاتر خواهند شد.

کیوان فرجیان ـ کارشناس ارشد سبدگردان امید نهایت‌نگر

ماهنامه بورس امروز شماره ۹۲_ اسفند ۱۴۰۲