زوال زمانی در آپشن‌ها

به گزارش بورس امروز، بازار آپشن این روز‌ها با نقد شوندگی بالاتر از گذشته در حال رشد و تمایل برای ورود به این ابزار بین فعالین در حال گسترش است، ارزش معاملات آپشن در روز‌هایی نزدیک به ۲۰۰ میلیارد تومان در حال معامله بود که با سقف اردیبهشت ماه خود یعنی سقف تاریخی تنها ۵۰% فاصله داشت.

در حال حاضر نزدیک به ۵۴ میلیون قرارداد باز داریم که ارزش اعمال آن‌ها بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان است و بیش از ۴۰ درصد این قرارداد‌ها هم اکنون در سود هستند و ارزش اعمال دارند. همچنین بازار آپشن در بخش پوت آپشن‌ها نیز به رشد خود ادامه می‌دهد و جذابیت این بخش در حال گسترش جدی هست به نحوی که به لحاظ حجمی ۲۲% از معاملات روزانه را به خود اختصاص می‌دهند.

در اردیبهشت ماه که بازاری تماماً صعودی را شاهد بودیم با آپشن‌هایی مواجه می‌شدیم که نزدیک به ۴ برابر قیمت خود در حال معامله بودند، این ارزشگذاری اشتباه و گران قیمت توسط خریداران باعث می‌شود تا جذابیت برای فروشندگان فراهم شود. می‌دانیم که فروشندگان برای مدیریت فروش خود الزام به خرید سهم یا سایر آپشن‌ها دارند در غیر این صورت امکان زیان‌های نامحدود برای آن‌ها وجود دارد.

این چرخه در سیکل‌های صعودی و گاوی بازار همواره وجود دارد که انتظارات تورمی و رشدی در بازار سهام باعث می‌شود تا قیمت‌گذاری آپشن‌ها بالاتر از نرخ‌های منصفانه صورت گیرد و در نتیجه باعث افزایش نرخ بازده نزدیک به بدون ریسک برای فروشندگان که به همین دلیل مبادرت به فروش آپشن می‌کنند جذاب باشد. در نتیجه‌ایشان نیز در زمره خریدار همان سهم پایه قرار بگیرند خواه آنکه اعتقاد به قیمت سهم اصلی داشته باشند یا خیر. عموماً فروشندگان آپشن به این دلیل مبادرت به خرید سهم و فروش آپشن می‌کنند که امکان مدیریت ریسک و برخورداری از سود بالاتر از نرخ اوراق بدون ریسک برای آن‌ها با این ابزار فراهم است، حال اینکه در برخی از استراتژی‌ها بدون خرید سهم و با خرید آپشن در ازای فروش آپشن نیز می‌توانند ریسک‌های خود را مدیریت کنند.

در چرخه‌های نزولی و خنثی با توجه به اینکه انتظارات تورمی کاهش می‌یابد بازده برای فروشندگان آپشن نیز کاهشی می‌شود و رقابت در کسب سود باعث می‌شود تا نرخ بازده تا حد نرخ بازده اوراق بدون ریسک در بازار کاهش یافته و قیمت‌های آپشن بسیار مناسب یا در مواردی حتی پایین‌تر از قیمت‌های منصفانه باشد. اینکه فعالین در سمت خرید آپشن در کدام چرخه بازار (صعودی، نزولی، خنثی) وارد آن شوند می‌تواند نتایج کاملاً متفاوتی را در عملکرد آن‌ها داشته باشد بویژه که اگر تغییر روند در هر یک از سیکل‌ها در زمان خرید‌ ایشان اتفاق افتد. به عنوان مثال زمانی که بازار به اوج هیجان خود در صعود می‌رسد و امکان تغییر روند وجود دارد عموماً آپشن‌ها در اوج قیمتی در دسترس هستند و برای خریداران بسیار پر ریسک محسوب می‌شوند؛ در این حالت خرید آپشن، احتمالاً زیان بالایی در بر دارد و اگر مدیریت سرمایه را فردی رعایت نکند امکان از دست دادن تمام دارایی خود در این بخش را دارد. چرا که قیمت‌ها در این مقطع به شدت ناپایدار بوده و امکان اصلاح‌های قیمتی سنگین در مدت کوتاه فراوان است.

در سیکل‌های نزولی نیز با توجه به اهرم آپشن‌ها عموماً شدت کاهش ارزش به مراتب بیش از درصد کاهش در سهام است، بخشی از ارزش آپشن که به دلیل ارزش زمانی آنست در سیکل‌های نزولی باعث زیان بیشتر به خریداران می‌شود و در این مقاطع نیز خریداران باید با دقت مدیریت سرمایه را رعایت نمایند.

در مقاطعی که بازار خنثی هست عموماً باز هم ارزش زمانی از اهمیت بالایی برخوردارست چرا که قیمت سهام ثابت و رنج است ولی آپشن‌ها با گذشت زمان دچار زوال زمانی می‌شوند؛ این مورد به خصوص برای آپشن‌هایی که قیمت اعمال بالایی دارند با شدت بیشتری رخ می‌دهد و خریداران باید به آن دقت کنند که در بازار‌های خنثی مبادرت به خرید آپشن‌های در سود (ITM) اگر نمایند، ریسک آن‌ها کاهش می‌یابد.

پس باید سؤال کرد چرا یک فرد باید چنین ریسکی را بپذیرد که در سمت خرید آپشن قرار بگیرد؟

یک فعال حرفه‌ای آپشن عموماً از پیش چرخه کنونی بازار را تشخیص می‌دهد که بازار در چه سیکلی قرار دارد و استراتژی‌های ترکیبی مخصوص آن بازار را انتخاب می‌کند و برای کاهش ریسک لزوماً به صورت تک جهت وارد بازار نمی‌شود و در ازای خرید حتماً فروش یا فروش‌هایی را در سایر آپشن‌ها در نظر دارد و به صورت روزانه یا هفتگی سعی در رصد و بالانس کردن استراتژی‌های خود دارد.

یک فعال حرفه‌ای اگر قصد کند که در یک سمت بازار قرار گیرد به عنوان مثال سمت خرید، لزوماً آخرین قیمت اعمال (بالاترین) را انتخاب نمی‌کند، چرا که درصدی خطا در کار خود همواره منظور می‌کند و تلاش می‌کند تا فرصت برای جبران خطا را در نظر گیرد به این صورت که استراتژی خرید را بتواند با سایر استراتژی‌ها ترکیب کند و از زیان جلوگیری کند.

در زیر بازده یک سبد اختصاصی آپشن را می‌توانید با بقیه بازار و صندوق‌ها مقایسه نمایید، همان طور که در تصویر پیداست استفاده صحیح از استراتژی‌های مربوط به هر نوع بازار باعث شده تا این سبد همواره از یک سیکل پایدار نسبتاً صعودی برخوردار باشد.

نویسنده: میثم مقدم – مدیر امور اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری پویا – مدیر سابق کارگروه ابزارهای نوین کانون کارگزاران

منبع: ماهنامه بورس امروز شماره ۹۱، بهمن ماه ۱۴۰۲