سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر امین سبدگردان ها است

به گزارش روند بورس امروز، سازمان بورس برای تاسیس یک سبدگردان هزینه های زیادی را از جمله به کارگیری نرم افزارهای به کارگیری یک حسابرس مجزا به عنوان امین، حضور اشخاص مجزایی به عنوان بایگان و حسابدار و داشتن فضای بزرگ اداری به موسسین تحمیل می کند که موجب می شود افرادی که حتی توان مدیریت سرمایه برای دیگران دارند نیز نسبت به تاسیس شرکت سبدگردانی با شک و تردید اقدام کنند و ترجیح بدهند همان فعالیت را در قالب های دیگری انجام دهند. البته این هزینه ها تا حدی ریسک سمت سرمایه گذار را کاهش می دهد، اما به شدت بر هزینه انجام فعالیت سبدگردانی می افزاید. موارد مذکور بخشی از دیدگاه های یکی از مدیران جوان و فعال بازار سرمایه است

آرش آقاقلی زاده، مدیرعامل و عضو هیأت مدیره سبد گردان الگوریتم با تشریح چالش های پیش روی سبدگردانها گفت: از جمله مشکلاتی که در رابطه با قوانین و دستورالعمل ها وجود دارد این است که فرآیند صدور کد سبدگردانی در قیاس با کد سهامداری بسیار زمانبر بوده و در نتیجه سرمایه گذارانی که قصد دارند در شروع روند صعودی وارد بازار شوند، ترجیح می دهند که شخصا معاملات خود را انجام دهند یا از طرق دیگری وارد بازار شوند.

آقاقلی زاده اظهار داشت: سازمان بورس برای کاهش ریسک مشتریان شرکت سبدگردان، محدودیت ها و حداقل هایی را برای فعالیت سبدگردان ها در نظر گرفته است که موجب تحمیل هزینه هایی به این شرکتها میشود. همچنین در نهایت این هزینه ها به سرمایه گذار منتقل خواهد شد و هزینه سبدگردانی را بالا می برد. البته، این هزینه ها ریسک مشتری را به نسبت هزینه انجام شده، کاهش چندانی نمی دهد.

وی افزود: برای مشکل زمان زیاد مورد نیاز برای صدور کد سبدگردانی، مذاکراتی با سازمان در حال انجام است که اگر به نتیجه برسد، در زمان کوتاهتری شرکت سبدگردان می تواند کد سبدگردانی مشتری را اخذ کند. برای مشکل دیگر نیز بهتر است که سازمان تا حد ممکن محدودیتهای سبدگردان ها را کاهش دهد. به عبارت دیگر سازمان باید تلاش کند تا اطلاعات عملکرد سبدگردانها روشن و شفاف در اختیار سرمایه گذاران قرار گیرد تا سرمایه گذار با تشخیص خود، بازدهی و ریسک شرکتهای مختلف سبدگردان را ارزیابی کند.

عمده سبد گردان ها اطلاعات عملکرد را افشا نمی کنند

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم در خصوص معیار انتخاب سبدگردان توسط سرمایه گذاران اظهار داشت: عملا مشتری هیچ معیاری برای انتخاب سبدگردان ندارد چرا که عملکرد سبدگردانها چندان شفاف نیست و سرمایه گذار نمی تواند عملکرد سبدگردان ها را با هم مقایسه کند. زمانی که سرمایه گذار به یک شرکت سبدگردان مراجعه می کند و شرکت سبدگردان در خصوص عملکرد خود توضیح میدهد، سرمایه گذار راهی برای سنجش صحت گفته های سبدگردان در دست ندارد. البته سازمان بورس از سبدگردانها خواسته تا عملکرد خود را بر روی سایت خود افشاء کنند اما روی این افشاء هیچ گونه نظارتی وجود ندارد و در عمل عمده سبدگردانها این اطلاعات را افشا نمی کنند.همچنین پافشاری خاصی را نیز در این خصوص از سوی سازمان بورس شاهد نیستیم.

آقاقلی زاده بیان کرد: به طور کلی برای نشان دادن عملکرد سبد به سرمایه گذاران، می توان آنها را به صندوق های تحت مدیریت آن سبدگردان ارجاع داد چرا که تنها مورد شفافی که گزارش می شود عملکرد صندوق های سرمایه گذاری است

عضو هیأت مدیره سبد گردان الگوریتم با اشاره به ارزیابی میزان ریسک پذیری مشتریان در سبدگردان ها تاکید کرد: در این خصوص سبدگردان، ریسک هر سرمایه گذار را بر اساس پرسشنامه مدونی ارزیابی می کند که بر اساس پاسخهای سرمایه گذار و با برآوردی از ریسک پذیری وی در دو بعد میزان تمایل به ریسک و میزان توان او در تحمل ریسک به دست می آید. سپس بر اساس این ریسک پذیری سبدگردان یک سبد اختصاصی برای سرمایه گذار تشکیل می دهد. از طرف دیگر، سازمان بورس نیز به عنوان نهاد ناظر و از طریق ابزارهای نظارتی خود از جمله به کارگیری یک رکن ناظر به عنوان امین سبدگردان که خود یک شرکت حسابرسی معتمد است، بر تشکیل سبد سرمایه گذار نظارت می کند تا سبد بر اساس نیازها و شرایط ریسک پذیری سرمایه گذار تشکیل و مدیریت شود.

آقاقلی زاده در ادامه گفت: قراردادهای سبدگردانی به طور یقین برای مشتری جذابیت دارد. اخیرا نیز با اضافه شدن ابزارهای جدید بر این جذابیت افزوده شده است. در حال حاضر سبدگردان ها می توانند برای سبد مشتریان خود اوراق مبتنی بر طلا، اوراق درآمد ثابت، قراردادهای آتی کالا یا س بد سهام و اختیار معامله س هام یا کالا نیز خریداری کنند. با توجه به تخصصی بودن سرمایه گذاری در ابزارهای مشتقه و ریسک بالای این سرمایه گذاری، س بدگردانها به دلیل برخورداری از نیروی انسانی متخصص می توانند در مقایسه با افراد عادی عملکرد بهتری داشته باشند.

وی افزود: مهم ترین ویژگی تشکیل سبد برای سرمایه گذاران، ایجاد سبد و سرمایه گذاری بر اساس نیازها و ریسک پذیری هر مشتری به صورت جداگانه است. سبدگردان برای این منظور از تمامی اوراق بهادار در حال معامله در بازارهای بورس و فرابورس و کالا بهره می گیرد. اضافه شدن گواهی سپرده سکه طلا به عنوان یک طبقه دارایی جدید بر جذابیت قرارداد سبدگردانی اضافه کرده است. در صورتی که سرمایه گذار صرفا قصد سرمایه گذاری در بازار س هام را دارد، توصیه این است که در صندوق های سرمایه گذاری مشترک سهام که کارمزد کمتری دارند سرمایه گذاری داشته، البته برای شناسایی صندوق برتر، سرمایه گذاران می توانند از نظر مشاوران سرمایه گذاری استفاده کنند.

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم در خصوص مزیت عمده تشکیل سید اختصاصی نسبت به سرمایه گذاری در صندوق ها اظهار داشت: در شرایطی که شرایط و چشم انداز اقتصادی مبهم و پرریسک است، بد گردان با در نظر گرفتن عوامل مختلف و با در انظر گرفتن ویژگی های سرمایه گذاری می تواند وزن اوراق با درآمد ثابت و با طلا را در سبد سرمایه گذاری اختصاصی مشتری افزایش دهد. این در حالی است که صندوق های سرمایه گذاری در سهام نمی توانند به این صورت عمل کنند و محدودیتهایی دارند. برای مثال وزن اوراق سهامی در این صندوق ها نباید از ۷۰درصد کمتر بوده، در نتیجه در وضعیتی که دارایی های جایگزین سهام جذاب می شوند قرارداد سبد گردانی کاملا جذاب میشود. در واقع مزیت عمده ایجاد سید اختصاصی در
قیاس با سرمایه گذاری در صندوق ها در این است که در مسید اختصاصی می توان برای مشتری که ریسک گریز است اوراق درآمد ثابت با مبتنی بر طلا خرید و برای کسی که ریسک پذیر است، وزن بیشتری را به سهام اختصاص داد. سید اختصاصی محصولی ویژه برای مشتری ویژه است و صندوق سرمایه گذاری محصولی عمومی و مقرون به صرفه برای سرمایه گذاران در بازار اوراق سهام با بازار اوراق درآمد ثابت است.

آقا قلی زاده تاکید کرد: تعریف صندوق ها در ایران نیاز به اصلاح دارد یعنی نباید ۹۰ صندوق سرمایه گذاری مشترک داشته باشیم و امیدنامه همه آنها بر اساس سرمایه گذاری در همه انواع سهام باشد. در بازارهای مالی توسعه یافته، به این شکل است که برخی از صندوق های سرمایه گذاری برای فعالیت تخصصی در صنایع مختلف مانند دارو، پتروشیمی، نفت، فلزات، خودرو و با مجموعه ای از این صنایع تشکیل می شوند. همین طور صندوق هایی هستند که منابع خود را تنها به بخشی از بازار مثلا سهام شرکتهای بزرگ، سهام شرکت های کوچک، سهام شرکتهای رشدی با سهام شرکت های ارزشی اختصاص می دهند.

وی افزود:  در نتیجه در بازارهای توسعه یافته، سرمایه گذاران به کمک این ابزارها به راحتی می توانند استراتژی های سرمایه گذاری خود در صندوق ها را با توجه به شرایط اقتصادی تغییر دهند. در ایران اگر توسعه صندوق های سرمایه گذاری مدنظر باشد، لازم است که در سال های آینده صندوق های سرمایه گذاری متنوع تری به بازار معرفی شوند. البته لازمه این امر بخش بندی بازار و تعریف شاخصهای جدید بر اساس آن است، چرا که اکثر این صندوق های تخصصی در بازار در قالب صندوق های شاخصی فعالیت می کنند.

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم پیرامون اعتماد سازی سرمایه گذاران عنوان کرد: سابقه عملکرد سبدگردان است که می تواند اعتماد سازی کند. همانطور که گفته شد در حال حاضر اصلی ترین معیار برای بررسی عملکرد سبدگردان، بررسی صندوق های سرمایه گذاری مشترک تحت مدیریت سبدگردان است. همچنین امید است در آینده با افشای مرتب و استاندارد عملکرد سبد گردان ها، اعتماد سرمایه گذاران نیز جلب شود.

آقا قلی زاده در خصوص اعتماد سازی مشتریان خود عنوان کرد: عملکرد صندوق های تحت مدیریت شرکت از طریق سایت صندوق به صورت روزانه منتشر می شود. عملکرد شرکت نیز در مدیریت سبدهای اختصاصی در اختیار مشتریان قرار می گیرد.

وی افزود: سرمایه گذار می تواند از گردش معاملات سبد خود به صورت روزانه مطلع شود. این امر به این صورت است که  سازمان بورس و اوراق بهادار و هر یک از سرمایه گذاران در هر لحظه می توانند وارد صفحه شخصی خود در سامانه ای که از طریق شرکت سبدگردان در اختیار آنها قرار می گیرد شوند و اطلاعات متنوعی از جمله وضعیت و مانده سهام، بازده دارایی ها و گزارش صورت دارایی سید اختصاصی خود را ملاحظه کنند.

عضو هیأت مدیره سبد گردان الگوریتم بیان کرد: در قراردادهای سبدگردانی یک کارمزد ثابت و یک کارمزد متغیر تعریف می شود که معمولا به این صورت است که کارمزد متغیر برای دستیابی به بازدهی مازاد بر نرخ توافقی مشخصی تعیین می شود. البته در کل می توان گفت که همه مفاد قرارداد بین سرمایه گذار و سبدگردان به توافق طرفین بستگی دارد و مسلما میزان سرمایه گذاری قدرت چانه زنی سرمایه گذار را در اخذ نرخ جذابتر بالا می برد. به عنوان مثال برای یک سرمایه گذار با مبلغ س یصد میلیون تومان، کارمزد ثابت می تواند حدود یک و نیم درصد بوده و برای مبلغ ۱۰میلیارد تومان، این کارمزد حدود نیم درصد توافق شود.

آقاقلی زاده خاطرنشان کرد: در کل می توان گفت در آمد سبدگردان از ایجاد بازدهی مازاد برای مشتری ایجاد می شود یعنی سبدگردان تمام تلاش خود را می کند بازدهی بیشتری نصیب مشتریان خود کند تا به این ترتیب سود خودش نیز افزایش یابد. کارمزد ثابتی هم که تعیین می شود، برای پوشش بخشی از هزینه های ثابت شرکت سبدگردان است.

وی افزود: کارمزد متغیر بر اساس میزان بازدهی کسب شده است و طبیعتا عدد آن به شرایط بازار بستگی دارد. یعنی مقدار آن در شرایط رونق و رکود اقتصادی متفاوت می تواند باشد. اجازه بدهید برای روشن شدن نحوه محاسبه کارمزد سبدگردان مثالی بزنیم. فرض کنید کارمزد ثابت برابر یک درصد و کارمزد متغیر برای بازدهی مازاد بر ۲۰درصد برابر با ۲۵درصد لحاظ شود. در صورتی که در انتهای قرارداد بازدهی تحقق یافته توسط سبدگردان ۵۲درصد بوده، سهم سبدگردان یک درصد کارمزد ثابت به علاوه ۲۵ درصد از ۳۲درصد بازده مازاد می باشد و در نتیجه کارمزد متغیر درصد میشود. یعنی سهم سبد گردان برابر ۹درصد و سهم سرمایه گذار ۴۳درصد خواهد بود. به طور مشابه در صورتی که در انتهای قرارداد بازدهی تحقق یافته ۲۴درصد باشد، سهم سبدگردان ۲درصد و سهم سرمایه گذار ۲۲درصد خواهد بود.

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم در توضیح این موضوع که اگر بازدهی منفی بوده و مشتری متضرر شود، برای پوشش زبان چطور با مشتری توافق می شود، گفت:  در بازارهای مالی توسعه یافته، قرارداد سرمایه گذاران با مدیر سرمایه گذاری به این نحو است که مدیر سرمایه گذاری اما صرفا کارمزد ثانی می گیرد مشابه صندوق های سرمایه گذاری در ایران، با اینکه در بخشی از سود شریک می شود تا انگیزه یابد که سود بیشتری ایجاد کند، مشابه قراردادهای البدگردانی در ایران اسلا مدیر سرمایه گذاری اگر بخواهد در زمان با سرمایه گذاری شریک شود، این امر توان او را در جذب منابع جدید کاملا محدود می کند. مثلا فرض کنید بازار مازاد برای مشتری ایجاد می شود یعنی در یک سال ۱۰ درصد زیانده بوده و یک شرکت سبدگردان با سبدگردان تمام تلاش خود را می کند بازدهی سرمایه دو میلیارد تومان که صد میلیارد تومان سید اختصاصی بیشتری نصیب مشتریان خود کند تا به این برای مشتریان تشکیل داده است بخواهد نصف زبان مشتریان ترتیب سود خودش نیز افزایش یابد را پوشش دهد، مجبور است اعلام ورشکستگی کند. پس اصولا مدیران سرمایه گذاری که همان سبدگردان ها هستند نمی توانند در زمان شریک مشتری باشند.

آقاقلی زاده بیان کرد: سرمایه گذار هم این موضوع را می پذیرد. بزرگترین زیان بازدهی منفی برای یک شرکت سبدگردان، خدشه دار شدن اعتبار حرفهای آن است و در واقع عمده شرکت های سبدگردان به دنبال این هستند که نسبت بازدهی به ریسک قابل قبولی را به مشتریان خود ارائه دهند. از طرفی می شنویم که برخی اشخاص حقیقی که فعالیت سبدگردانی غیررسمی انجام میدهند، ادعا می کنند که روی زبان هم شریک می شوند و کارمزدهای بسیار بالایی درخواست می کنند که به نظر انجام فعالیت سرمایه گذاری با چنین اشخاصی، بیشتر شبیه شرط بندی است.

وی افزود: وجود سبدگردانی غیررسمی یکی دیگر از مشکلات اساسی سبدگردان هاست، که در قالب آنلاین تریدینگ و آنلاین های گروهی فعالیت داشته، این خدمات علاوه بر ضد فرهنگ سازی در حوزه غیر حرفه ای بازار سرمایه، منجر به توسعه سبدگردانی غیر رسمی می شود، این موضوع به هر حال افت حرفه سبدگردانی است و کاری که می توان انجام داد این است که تا جایی که می شود سرمایه گذاران را نسبت به ریسکهای آن آگاه ساخت شیوع چنین فعالینی از دو عامل نشأت می گیرد. از طرفی سازمان بورس برای تاسیس یک سبدگردان هزینه های زیادی را از جمله به کارگیری نرم افزارهای به کارگیری یک حسابرس مجزا به عنوان امین، حضور اشخاص مجزایی به عنوان بایگان و حسابدار و داشتن فضای بزرگ اداری به موسسین تحمیل می کند که موجب می شود افرادی که حتی توان مدیریت سرمایه برای دیگران دارند نیز نسبت به تأسیس شرکت سبدگردانی با شک و تردید اقدام کنند و ترجیح بدهند همان فعالیت را در قالب های دیگری انجام دهند.

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم در صحبت هاییش اشاره کرد که البته این هزینه ها تا حدی ریسک سمت سرمایه گذار را کاهش می دهد، اما به شدت بر هزینه انجام فعالیت سبدگردانی می افزاید، از طرف دیگر، روش هایی که اشاره کردید روش های انجام معاملات بدون نظارت سازمان است، افرادی که به این فعالیت غیررسمی می پردازند، می توانند پیشنهادهای اغوا کننده ای ارائه کنند و سرمایه گذاران را در قله بیندازند و در نهایت، در سود شریکند.  همچنین در صورت ضرر و زیان سرمایه گذار هم چیزی از دست نداده اند. همه اینها باعث رونق این بازار غیر رسمی می شود.

آقاقلی زاده  در خصوص شکایت از سبدگردان های فاقد مجوز گفت: در این مورد اطلاعی ندارم، اما سازمان بورس هم به دنبال این است افراد را از روش های مختلف شناسایی کند و مانع فعالیت آنها شود. ولی با توجه به جذابیتی که اشاره شد این افراد مجددا راهی برای ارتباط با سرمایه گذاران پیدا می کنند.

وی در رابطه با تشکیل سبد عنوان کرد: هر شرکت که فعالیت سبدگردانی انجام می دهد حداقل متفاوتی را برای تشکیل سبد اعلام می کند، این عدد از حداقل ۱۰ میلیون تومان تا اعداد بالاتری جون ۵۰۰ میلیون تومان متفاوت است.

مدیرعامل سبد گردان الگوریتم بیان کرد: برخی سبدگردان ها ارقام کمتر را برای تشکیل سبد نمی پذیرند زیرا به ازای هر قرارداد سبدگردانی بخشی از نیروی انسانی و همچنین سامانه های نظارتی درگیر می شود. بسته به دارایی تحت مدیریت و سرمایه در اختیار، هر شرکت سبدگردان تخمینی دارد از هزینه سربار ایجاد سبدهای اختصاصی و بر این اساس حداقلی برای میزان تشکیل سید تعیین می کند.

آقاقلی زاده در نهایت اظهار داشت: تصمیمات شتابزده قطعا حوزه فعالیت سبدگردان ها و سایر نهادهای مرتبط با بازار سهام را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اما تصمیمات یک شبه فقط توسط سازمان بورس اتخاذ نمی شود. بانک مرکزی، مجلس، دولت و شورای نگهبان نیز هر یک به نوبه خود تصمیماتی دور از انتظاری می گیرند که مستقیم یا غیرمستقیم بر بازار و شرکتها حاضر در بازار اثر می گذارد. به نظر این وضعیت، بخشی از ریسک سیستماتیک کشور است و ما به عنوان فعالان بازار نباید از چنین تصمیماتی متعجب شویم