گره گشایی از کم رمقی بازار سرمایه/ علم در اقتصاد ایران جایی ندارد

به گزارش بورس امروز،لازمه رشد بورس وجود بستر مناسب اقتصادی است اما اقتصاد در ایران مخصوصا طی یک دهه اخیر با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود. به‌طوری‌که چنانچه رشدی هم در بازار سرمایه اتفاق بیفتد ناشی از تورم و نوسانات دلاری است.

امیر حسین بیطرفان کارشناس تحلیل صورت‌های مالی و ارزشگذاری اوراق بهادار در گفت‌وگو با خبرنگار بورس امروز وجود سایه دولت بر بازار را یکی از عوامل اصلی بازار سهام در ایران دانست و گفت: در بورس ایران دولت همواره در حال دخالت و تاثیرگذاری بر آن است،  از این رو سازوکار بازار روند نرمال خود را نمی‌تواند پیش ببرد.

وی افزود: دخالت‌های گاه و بیگاه دولت، مجلس و سایر نهاد های حاکمیتی در جریان بازار بخصوص از طریق، وضع قوانین و مقررات خارج از قواعد قابل پیش بینی، مصاحبه های افراد غیر ذیصلاح در زمینه های غیر مرتبط، و از همه مهمتر قیمت‌گذاری های  دستوری برای محصولات و یا مواد اولیه شرکتهای بورسی، ماهیت اصلی بازار را زیر سوال برده است مراد از ماهیت اصلی بازار همان جریان اطلاعات و آزادی نرخ بر اساس عرضه و تقاضا است که زیر سوال رفته است.

بیطرفان ادامه داد:برخی چهره های حاضر در نهاد های تصمیم ساز که به صورت علنی با آزادی بازار مخالفت میکنند، شاید کمتر به این نکته توجه داشته باشند که فعالان بازار سرمایه، سرمایه گذاران و صاحبان سرمایه نافی نقش رگولاتوری دولت و حاکمیت در بدنه بازار نیستند و نخواهند بود لیکن به نظر میرسد این حد حدود رگولاتوری در بازار سرمایه ما دچار نقصان گردیده تاا جاییکه قانونگذاری و دخالت های تاثیرگذار که دو مقوله کاملا از هم جدا هستند را در یک دسته بندی قرار میدهند که اکثریت فعالاین بازار که از وضعیت کنونی بازار نیز گلایه مندند با اولی موافق و با دومی سخت مخالفند.

وی افزود: نمونه و مثال دخالتهای تاثیر گذار بر بازار سرمایه اعمال سلیقه های گاه و بیگاه در نحوه عرضه و فروش محصولات صنعت خودرو بود که نه تنهعا به یکی از معضلات بزرگترین معضلات فعالین بازار سرمایه تبدیل شده بود بلکه مصرف کنندگان و متقاضیان واقعی خودرو که از تمامی اقشار جامعه نیز بودند را مدتها دچار سردرگمی کرده بود. آخر چطور میشود که چندین نهاد تصمیم ساز مثل شورای رقابت، وزرات متبوع، هیأت دولت ، مجلس، کمیسیون های حاضر در مجلس به صورت موازی و بدون هماهنگی با یکدیگر هر یک اظهارنظر های بعضاً تا ۱۸۰ درجه مخالف یکدیگر به بازار مخابره کنند و جالبتر آنکه اعضای بسیاری از این کمیته های تصمیم گیر مشترک بوده و دارای ارتباط نزدیک با هم در محل کار خود بوده و هستند. فرصت باز کردن کرده نقصان اعمال و نقض گفتار در این جا نخواهد گنجید که امیدوارم در اولین  فرصت بهتر این موضوع را بتوانیم کاملا باز کنیم.

بیطرفان با اشاره به وضعیت کنونی بورس و کم رمقی اخیر بازار سرمایه تصریح کرد: در حال حاضر تعداد زیادی از  شرکتهای حاضر در بازار به ارزش‌ ذاتی خود نزدیک‌تر شده اند، که این این روزها بهترین فرصت برای شناسایی سهام با قیمتهای مناسب است؛ در بازار دارایی های مالی و اوراق بهادار سهام خوب و بد وجود ندارد و لیکن قیمتهای ارزان به معنی ارزنده و گران به معنی بالاتر بودن ارزش واقعی وجود دارند؛ در این مقاطع که قیمت ها در تمام  بازار سرمایه هم زمان با هم افت میکنند بهترین فرصت برای غربال کردن سهامی است که با قیمتهای ارزنده درحال معامله شدن هستند و بعضا حتی خریداری هم برای آنها وجود ندارد و یا خریداران بالقوه نیز به طمع پایینتر آمدن قیمتها منتظر کاهش بیشتر قیمتها مینشنند. فلذا لزوما پایینتر آمدن قیمت از محل شناسایی خرید نبایستی برای کسانی که با دلیل و منطق مبادرت به خرید نموده اند نا امیدی و ترس ایجاد کند، همانطور که در روند های صعودی بازار بعد از رسید قیمت سهام به مرز حباب فروش و جایگزین سهام منطقی ترین کار است، کما اینکه ممکن است از همان محدوده قیمت فروش سهام به دلیل استقبال بازار قیمتهای چندیدین درصد بالاتر نیز دیده شود.

وی ادامه داد: اما اینکه قیمت های فعلی قرار است تا کجا افت داشته باشد را کسی نمی داند؛ این زمان همان ‌زمانی  است که نقش بازار ساز تاثیر بسزایی می تواند داشته باشد و با عرضه های خود می تواند قیمت را به زیر ارزش ذاتی نیز برساند.

بازار فعلی به قمیت ذاتی خود رسیده است

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد:  بازار فعلی از آنجا که به قمیت ذاتی خود رسیده به شدت ارزنده است و در مسیر خوبی بسر می‌برد؛ اما دخالت‌های دولت و بازارساز اصلی مانع از رشد قیمت ها و بازار می شود.

وی گفت: دخالت های دولت در نرخ خوراک پتروشیمی ها، قیمت‌های دارویی و محصولات خودرو بازار را به تنگناهای عمیقی برد و فلسفه وجودی آن را از بین برد.

وی افزود: برای مثلا در صنایع دارویی تفکر اشتباهی که وجود دارد این است که اگر دولت دخالت نکند ممکن است قیمت دارو بالا رود و النهاییه به زیان مصرف کننده نهایی شود، ولیکن سمت دیگر این ترازو تولید کنندگان قرار دارندکه با دخالت در زنجیره قیمت گذاری تایمن آنها و ایجاد موانع متعدد برای ایشان در راه تولید  و نتیجتا با کاهش تولید تمام بازار مصرف با کاهش عرضه روبرو و همان افزایش قیمت و لیکن اینبار از جنس کمیابی را بازار و مصرف کننده تجربه خواهد کرد، فلذا نهاد های حاکمیتی که وظیفه حمایت از تمام اقشار جامعه را دارندبا حمایت از تولید میتوئانند سوبسید های ارائه شده به صنایع را ابزاری برای کنترل قیمتها کنند تا اینک رأساً اقدام به قیمت گذاری نمایند. در اینمقطع زمانی،  نگاهی غیر علمی و  ناپخته به قیمت گذاری وجود دارد و متاسفانه یا خوشبختانه علم اقتصاد در طول دوران و در بازارهای دیگر جهان ثابت کرده این نوع نگاه به قیمت گذاری دیدگاهی اشتباه است.

وی افزود: بازار ایران بازار خوبی است . اما اقتصاد ما اقتصاد خوبی نیست و علم اقتصاد در ایران راه خود را گم کرده است؛ آنچه مبرهن است این است که اقتصاد خود راه خود را پیدا خواهد کرد و دولت با تصمیمات تحمیلی مانعی بر سر راه اقتصاد ایجاد کرده که دیر یا زود سمت و سوی بازار به سمت آنجایی که باید حرکت کند روانه خواهد شد،  چرا که اقتصاد اکوسیستمی پویاست که بالاخره راه خود را از میان موانع موجود پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد: اوایل دهه ۹۰ نیز به بازار سرمایه به صورت دستوری نگاه شد اما چند سال بعد شاهد حرکت بازار به سمت رشید شدن بودیم.

نیمه دوم سال نیمه خوبی خواهد بود

بیطرفان با اشاره به ادامه روند بازار در سال جاری تاکید کرد: نیمه دوم سال نیمه خوبی خواهد بود و همچنین بازار در نیمه دوم دهه اول قرن جدید به نتایج خوبی خواهد رسد.

وی در خصوص نقش شورای عالی بورس تصریح کرد: این شورا در اصل باید نقش روشنگری داشته باشد نه تعیین کننده قیمت سهام! شورا باید پلی میان سهامداران و نهاد تصمیم ساز باشد؛ ولی شورای عالی در اتفاق اخیر رانت اطلاعات بورسی چنین نقشی را ایفا نکرد؛ شورا میتوانست به عنوان حامی ظاهر شده و عاملین رانت را سریعتر شناسایی و برای اجرای عدالت معرفی می نمود. به هر حال این نهاد که متشکل از عصاره فضائل و خبره ترین افراد حاضر در صنعت سرمایه گذاری کشور هستند با روشنگری افراد حاضر بازار سرمایه در خصوص اتفاقات بایستی نقش حمایتی خود را در بازار به شکل تصمیم سازی منطقی، معقول و به شکل  پیش بینی پذیر ایفا نمایند، که مع الاسف تا امروز این نگاه از سوی شورای محترم عالی بورس به بازار وجود نداشته و تصمیمات ایشان نه تنها کمکی برای تصمیم گیری فعالیت بازار نبوده بلکه بعضا شاهد بودیم جلسات شورا باعث سردرگمی بیشتر اهالی بازار نیز گردیده است.

اضافه شدن ابزارها را باید به فال نیک بگیریم؛ اما…

بیطرفان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تاثیر صندوق‌های سرمایه گذاری بر روند بازار اظهار داشت: باید با دید کلان به ابزارهای نوین بازار نگاه کرد؛ اضافه شدن ابزارها را باید به فال نیک بگیریم؛ چرا که این ابزار و  صندوق ها سال‌های سال است در دنیا وجود دارند و امتحان خود را پس داده‌اند؛ هرچند آن‌ها به تازگی وارد جریان بازار ما شده اند.

وی ادامه داد: آنچه در خصوص بازگردان‌ها و صندوق‌های بازارگردانی مهم است، گردانندگان این صندوق ها  هستند؛ گردانندگان ممکن است آفتی باشند بر بدنه بازار به همین دلیل در وحله اول استقلال این صندوق ها از نهاد های تصمیم ساز و در درجه دوم تعیین افرادی لایق در پست هایی تصمیم گیر در این صندوق ها بسیار ضروری است.