برجام سوم؛ روبروی بازار

به گزارش بورس امروز؛ توافقات برجام و نتایج حاصل از آن سال‌هاست بر بازار ایرانی طنین خود را حاکم کرده و  برخی کار به جایی رسیده که برخی معتقدند بدون برجام، اقتصاد ایران فلج خواهد ماند.

البته که جمیع کارشناسان معتقدند توافقات مثبت می‌تواند گشایش خوبی برای وضعیت اقتصادی به ارمغان بیاورد و از این طریق نه ‌تنها مرزها به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز می‌شود بلکه مراودات بین‌المللی بهبود می‌یابد و منابع بلوکه شده به کشور بازمی‌گردد که نتیجه‌ای جز بهبود اوضاع نخواهد داشت.

اما در صندلی روبروی این کارشناسان عده‌ای حضور دارند که معتقدند برجام در بهترین وضعیت، یک مُسکن است و اقتصاد ایران بهبود عمقی را تجربه نخواهد کرد.

بازار سرمایه ایران بارها به اخبار برجام واکنش نشان داده و تجربه نشان می‌دهد رفتار سرمایه‌گذاران، ارتباط مستقیمی با اخبار و اتفاقات سیاسی از جمله برجام داشته است.

اینکه برخی از صنایع بورسی، دلارمحور هستند و با کاهش قیمت دلار متضرر می‌شوند یا افزایش صادرات و آزادسازی منابع مالی بلوکه شده کشور، ازجمله دلایلی است که کارشناسان برای تاثیرپذیری بورس از برجام مطرح می‌کنند.

اما گروهی معتقدند با آزاد شدن ارتباطات بین‌المللی، و ورود ارز بیشتر در نتیجه صادرات یا دارایی‌های بلوکه شده، منجر به کاهش نرخ دلار می‌شود؛ بنابراین شرکت‌های ریال‌محور و آن دسته از شرکت‌ها که براساس دلار یا کامودیتی‌ها فعالیت نمی‌کنند، منتفع خواهند شد.

حال کمی به عقب‌تر برگردیم. طی ۱۰ سال گذشته ۶۰ میلیارد دلار از منابع ارزی دولت «اوباما» وارد کشور شد؛ در آن زمان دلار در محدوده ۲۵۰۰ تومان بود و اکنون به محدوده ۴۰ هزار تومان است.

نرخ تورم در این سال‌ها فزاینده بود و ضریب تشکیل سرمایه همچنان بسیار کم.

اما سایر متغیرهای اقتصادی از جمله حجم نقدینگی که به بیش از پنج هزار همت رسیده، به گونه‌ای بوده است که نشان می‌دهد صرفاً با آزادسازی منابع ارزی ناشی از توافق، در کوتاه‌مدت ممکن است شاهد اثر جزئی باشیم اما در بلندمدت نتیجه عمقی و مطلوبی را نداشته است؛ چرا که دوباره بازار به روند کم رونقی شدید رسیده است.

البته که با توافقات برجام ریسک‌ها و هزینه‌های زیادی که به حوزه‌های اقتصادی و صنایع مختلف تحمیل شده کاسته می‌شود.

برهمین اساس انتظار می‌رود در صورتی که شاهد تحقق برجام باشیم، به واسطه کاهش این ریسک‌ها، فضای سرمایه‌گذاری و اقتصادی کشور بهبود و هزینه‌های مواد اولیه، دسترسی به تکنولوژی‌های جدیدتر و کاراتر و جابه‌جایی پول کاهش یابد.

اما قبل از هرچیز باید بدانیم ابعاد اقتصادی رفع تحریم‌ها چگونه است. با ارزپاشی در اقتصاد کشوری که رشد تولید ناخالص ملی و حجم نقدینگی آن با یکدیگر تطابقی ندارد، نمی‌توان انتظار داشت نرخ ارز کاهش یابد.

چنین شرایطی منجر به فرار سرمایه می‌شود، همانطور که بخش زیادی از سرمایه‌های پیشین که به کشور بازگشت نیز از کشور خارج شد. نباید چشم به روی مشکلات ساختاری عرضه و تقاضا و سرمایه‌گذاری در ایران ببندیم.

حتی اگر توافقی به بهترین شکل اتفاق افتد مشکلات ساختاری ایران در زمینه بروکراسی اداری، رانت و خصوصی سازی که اساس اولیه رشد و توسعه در هر کشوری هستند از بین نمی‌رود.

آوار مشکلات را بر سر سیاست خارجه خالی نکنیم و بهتر است مسئولیت کامل نواقص را برعهده گرفته و برای رفع آن‌ها پاشنه‌ها را بالا بکشیم.