مقایسه‌ای ناتراز اما حاکم بر بازار

به گزارش بورس امروز، بارها مشاهده شده است که برخی کارشناسان با جمع آوری اعداد و قیمتها در دوره‌ها و سالهای مختلف و مقایسه آنها با یکدیگر نتیجه گیری نموده اند که مثلاً بازار سهام از بازار خودرو یا مسکن عقب مانده یا در یک دوره ای بازدهی بالاتری کسب نموده است.

این مقایسه و نسبتها را ملاک تصمیم گیری در مورد رشد بیشتر و توجیه توقف افزایش روند در یک بازار دانسته اند؛ بنظر می رسد چنین رویه ای جهت استنتاج، ناکامل باشد. هرچند محاسبه نمودن اعداد و قیمتها در بازارهای مختلف جهت تببین بازدهی بازارها امری معمول و ساده می باشد. اما صحبت از بازدهی کسب شده (یا زیان تحمل شده) بدون لحاظ نمودن ریسک و خطر تحمل شده مقایسه ناترازی است.

در متون مدیریت مالی و سرمایه گذاری بیان بازدهی بدون لحاظ نمودن ریسک تحمل شده و خطر پذیرش شده را نمی توان استنباط علمی کاملی دانست و به همین دلیل است که نسبت خطر به بازده (Risk/Reward  ) یا بعبارتی برآورد ریسک و خطر احتمالی در ازای بازدهی تخمینی، جهت ارزیابی ورود یا عدم ورود به یک موضوع سرمایه گذاری (که می تواند ورود به سهام و انواع اوراق بدهی باشد یا دیگر بازارهای موازی) به دانشجویان مدیریت مالی آموزش داده می شود. البته قابل درک است که با توجه به اقتصاد شبه دولتی موجود و نتیجتاً نبود برخی اطلاعات و داده های به روز که مانعی در محاسبه دقیق تر روندهای آتی است حذف موضوع ریسک در محاسبات و مقایسات انواع بازارها حادث گردد، لکن در این موارد نتیجه گیری نهایی منجر به اتخاذ تصمیم کامل نخواهد شد.

موضوع این است که نمی توان ریسک تحمل شده یا خطرات برآوردی انواع بازارها را یکسان فرض نمود و تنها با بیان عدد بازدهی کسب شده در ادوار زمانی و سالهای مختلف حکم به برتری یک بازار و دارایی در مقابل دیگری داد.

بطور نمونه بازار املاک و مستغلات از جمله بازارهای بسیار کم ریسک در کشورمان می باشد و از طرف دیگر بازار سهام علاوه بر ذات پر ریسک اش (بویژه در حوزه ورود مستقیم سرمایه گذار و نه ابزارهایی مانند انواع صندوق های سرمایه گذاری و یا سبدگردانی اختصاصی) به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد کشور (دولتی و شبه دولتی بودن، اقتصاد دستوری، مداخلات نهادهای مختلف در روند تصمیم گیری اقتصادی-که نمونه بارز آن موضوع ورود خودرو در بورس کالا است- عدم تعاملات خارجی بالا به دلیل تحریمهای ظالمانه و موضوع عدم ورود به سازمان تجارت جهانی و پذیرش FATF) ریسک بالاتری را نیز به سرمایه گذاران تحمیل می نماید.

در نتیجه به دلیل تحمل ریسک بسیار بالاتر در بازار سهام انتظار می رود در میان مدت و بلندمدت نیز بازدهی این بازار بالاتر از بازار املاک و مستغلات باشد. همچنین، چون ریسک این بازار از دیگر بازارها بیشتر است انتظار بر این است که در دوره های زمانی بزرگتر نرخ بازدهی حاصل شده از تمام بازارهای موازی بالاتر نیز باشد.

در نهایت اینکه لازم است در گزارشاتی که کارشناسان سرمایه گذاری در بازارهای مختلف تهیه و منتشر می کنند موضوع تناسب ریسک و بازدهی مورد توجه قرار گیرد و نیز توجه گردد که قرار نیست بازدهی انواع بازارها در مثلا یک دوره ده ساله لزوماً با یکدیگر برابر باشند که البته در دنیای واقعی نیز برابر نیستند. نمونه دیگر اینکه بازدهی و ریسک بازار رمز ارزها نیز بسیار متفاوت تر از بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار سهام می باشد. اگر در میانه های اردیبهشت ماه اخیر شاخص کل بورس در چند روز کاری در حدود ۱۳% ریزش داشت اتفاق مشابهی لکن تنها در چند ساعت در بازار رمز ارزها در اردیبهشت ۱۴۰۰ روی داد در حالیکه چنین امری در بازارهای موازی مسکن، خودرو و سکه طلا سابقه ندارد که نشاندهنده اختلاف میزان ریسک انواع بازارها می باشد. می دانیم که بازدهی اسمی و بازدهی حقیقی (بازدهی منهای تورم) متفاوت هستند.