ارز بر عرض فولاد

ایجاد اشتغال و پایین نگه داشتن تورم شاید از مهم‌ترین اقدامات در اقتصاد هر کشور باشد. البته در این خصوص دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد و بسیاری معتقد هستند که صرفا وظیفه دولت ایجاد اشتغال نیست و دولت باید زمینه را برای افرادی که اشتغال ایجاد می‌کنند فراهم کند. چرا که هزینه ایجاد شغل در هر کشوری بسیار بالا است و اصولا دولت نمی‌تواند و نباید فکرش را روی ایجاد شغل بگذارد.تجربه نشان داده که معمولا دولت‌ها در ایجاد شغل آن‌چنان موفق نبوده اند. عکس این قضیه وقتی است که دولت‌ها از افراد و شرکت‌های جدیدی که در پی ایجاد شغل هستند حمایت می‌کنند یا در راستای حفظ اشتغال در شرکت‌هایی که بسیاری از آن‌ها خصوصی هم هستند باید تلاش کنند.

شرط اولیه افزایش اشتغال، افزایش فرصت شغلی است و نه صرف استخدام کردن افراد. این که بدون توجه به این متغیرها و بی آن که فرصت های جدید شغلی ایجاد شود، صرفاً اقدام به استخدام بخشی از مردم شود نه تنها افزایش اشتغال به شمار نمی رود، بلکه به دلیل قانون بازده نزولی، بنگاه ها را با مشکلات جدی تری مواجه می کند که در نهایت به زیان کل اقتصاد کشور تمام می شود. ایجاد اشتغال برای شغل‌های مختلف قیمت‌های متفاوتی دارد. به همین دلیل ایجاد شغل در برخی صنایع و مشاغل با سرمایه‌گذاری بسیار پایینی به دست می‌آید و در برخی مشاغل دیگر هزینه سرمایه‌گذاری بسیار بالا است. کارشناسان معتقد هستند در گذشته به طور متوسط با ۷۰ میلیون تومان امکان ایجاد یک شغل و با ۱۲۰ میلیون تومان امکان ایجاد یک شغل خوب و پایدار وجود داشت، ولی امروزه برای ایجاد شغل در بخشهای مختلف باید ارقام متفاوتی هزینه کرد، به نحوی که پیش‌بینی می‌شود حداقل ۱۵۰ میلیون تومان و حداکثر ۴۰۰ میلیون تومان برای ایجاد یک شغل نیاز باشد.

این در حالی است که برای ایجاد اشتغال پایدار در صنایعی همچون پتروشیمی و نفت این ارقام به بیش از ۲ میلیارد تومان هم می‌رسد. اشتغالی که البته به دلیل ارزش افزوده بالایی که این صنایع ایجاد می‌کنند خیلی سریع جبران می‌شود و می‌توان بهره‌برداری بالایی از سرمایه‌گذاری در آن به دست آورد. یکی از اصلی‌ترین و بهترین روش‌ها برای ایجاد اشتغال در هر کشوری، پذیرش سرمایه‌های خارجی است. شرکت‌های بزرگ خارجی معمولا به دنبال بازارهایی هستند که بازده و سود خوبی داشته باشد. این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری میلیاردی، زمینه را برای توسعه و ایجاد شغل در کشورهای میزبان فراهم می‌کنند و البته سود مناسبی از این سرمایه‌گذاری به دست می‌آورند. از نمونه‌های موفق جذب سرمایه‌گذاری که بسیار به کشورمان نزدیک است می‌توان از ترکیه نام برد. ایجاد اشتغال فراوان در این کشور به سبب حضور شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذار از خودروسازی گرفته تا صنایع فولاد و پتروشیمی.

در حالی که این کشور نه مانند ایران نفت و گاز دارد و نه مانند ایران ظرفیت‌های معدنی دارد. اما در یکی دو دهه اخیر به واسطه فرش قرمزی که برای سرمایه‌گذران پهن کرده است توانسته به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان به اروپا تبدیل شود. وضعیت اما برای کشورمان به دلیل وجود تحریم‌ها مناسب نیست. با وجود سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این سال‌ها بازهم میزان آن با توجه به حجم سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها بسیار ناچیز است. یکی از صنایعی که می‌تواند در زمینه ایجاد اشتغال در کشور نقش آفرین باشد صنعت فولاد است. با توجه به ظرفیت‌های بالا برای توسعه این صنعت می‌توان امیدوار بود. صنعت فولاد به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در ایجاد فرصت‌های شغلی نقش بسیاری دارد. منظور از مشاغل مستقیم مشاغلی هستند که در داخل کارخانه‌های فولاد ایجاد می‌شوند و مشاغل غیرمستقیم نیز اعم از آن دسته از مشاغلی که به‌منظور تامین مواد اولیه کارخانه و همچنین تسهیل خریدوفروش محصول کارخانه و… ایجاد می‌شود.

در صنعت فولاد استاندارد خاصی در زمینه اشتغالزایی وجود دارد، چنانکه به ازای هر هزار تن تولید فولاد در کارخانه، برای یک نفر اشتغال ایجاد می‌شود. برای مثال یک واحد ۵۰۰هزار تنی می‌تواند برای ۵۰۰ نفر اشتغال ایجاد کند. البته در برخی واحدهای کشور که دارای ظرفیت‌های بالاتر نیز هستند میزان اشتغالزایی از حد استاندارد نیز بالاتر است؛ هرچند این نوع اشتغالزایی چندان نمی‌تواند برای واحد فولادی مطلوب به‌شمار رود و سبب ایجاد هزینه‌های اضافی برای آن واحد می‌شود. از این‌رو واحدهایی که قصد دارند اقتصادی و براساس استاندارد پیش بروند باید بیش از نیاز کارخانه نیرو به‌کار نگیرند.

در واحدهای فولادی به ازای هر نفر که به‌طور مستقیم اشتغالزایی می‌شود برای ۱۵ نفر اشتغالزایی غیرمستقیم داریم. برخی شرکت‌ها تامین‌کننده و برخی خدماتی و همچنین بعضی شرکت‌ها نیز که خریدار محصول هستند مشاغل غیرمستقیم واحدهای فولادی به شمار می‌روند. از این‌رو، به‌طور میانگین یک کارخانه فولاد ۱۵ برابر کارکنان خود قدرت اشتغالزایی غیرمستقیم دارد.

۲۰۰ میلیون یورو سرمایه‌بری ایجاد یک شرکت فولاد

علی عباسلو مدیرعامل شرکت جهان فولاد سیرجان: صنایع بزرگی مانند صنایع ساخت فولاد به سرمایه‌های بزرگی برای ایجاد اشتغال احتیاج دارند. می‌توان اظهار کرد که ایجاد اشتغال در صنایعی مانند صنعت فولاد قطعا چندین برابر اشتغال‌های خرد نیازمند سرمایه است. اینکه برای ایجاد اشتغال در کارخانه‌های فولاد به چقدر سرمایه نیاز است، تفسیرهای متفاوتی را می‌طلبد. اینکه آیا می‌خواهید ایجاد اشتغال را با ارز ۱۰ هزار تومانی محاسبه کنید یا با ارز گران‌تر یا حتی ارزان‌تر، میزان سرمایه‌گذاری هم متفاوت خواهد بود. با توجه به نوسانات نرخ ارز نمی‌توان به طور متوسط قیمتی برای ایجاد شغل در نظر گرفت.

حال به طور مثال اگر ارز را با قیمت ۱۰ هزار تومان در نظر بگیریم، یک کارخانه تولید فولاد چیزی بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیون یورو سرمایه‌بری دارد. این چیزی می‌شود بین ۲هزار تا ۲هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان. این میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد شرکت‌های فولادی چیزی نزدیک به ۲ هزار نفر تا ۲ هزار و۴۰۰ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شغل می‌کند.

شرکت ما سال گذشته نیروهای مورد نیاز خود را جذب کرده و آموزش داده است. نیروهای ما آموزش‌های تئوریک را گذرانده‌اند و در حال حاضر وارد فاز تولید شده‌اند. بحث تحریم‌ها در ایجاد یا عدم ایجاد شغل در سال جاری بسیار تاثیرگذار است. اگر تحریم‌ها ادامه یابد قطعا شغل کمتری ایجاد خواهد شد. چرا که ایجاد شغل بستگی به طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها دارد و در شرایط تحریم میزان توسعه شرکت‌ها نیز به شدت کاهش می یابد. یعنی پیشرفت طرح ها کمتر خواهد بود و در نتیجه اشتغال نیز کاهش پیدا خواهد کرد. تحریم‌ها سبب شده تا قراردادهای جدید با مشکل مواجه شوند. اما باعث تعدیل نیرو در شرکت‌ها نشده است. البته متخصصان داخلی در برخی موارد، نیاز ما را برطرف کرده‌اند. در برخی از مواقع شرکت‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها به ایران نیامده‌اند با وجود اینکه تعهد داشته‌اند. در این شرایط ما با توان داخلی نیروهای با تجربه کارخانه را راه‌اندازی کرده‌ایم. در این شرایط باید به سمت ایجاد اشتغال‌های خرد حرکت کرد. در مناطق ما با سرمایه‌های اندک می‌توان اشتغال‌ فراوانی ایجاد کرد. شرکت ما برای ایجاد اشتغال در منطقه پول در اختیار بانک‌ها قرار داده و بانک‌ها به صورت تسهیلات بدون بهره به متقاضیان وام داده‌اند. این باعث شده تا مشاغل فراوانی ایجاد شود.

هشت شغل غیرمستقیم با یک شغل در صنعت فولاد

عزیز قنواتی مدیرعامل شرکت فولاد امیرکبیر کاشان: ایجاد و میزان اشتغال در صنایع فولادی به عوامل مختلفی بستگی دارد. به عنوان مثال تولید هر نوع از فولاد احتیاج به سرمایه و نیروی انسانی متفاوتی دارد. اینکه شما می‌خواهید فولادسازی داشته باشید یا نورد تولید کنید هرکدام احتیاج به سرمایه خاص خود دارد. به طور کلی در صنعت فولاد ایجاد یک شغل به صورت مستقیم، منجر به ایجاد هشت تا ۱۰ شغل به صورت غیرمستقیم خواهد شد. ایجاد شغل نیاز به تسهیلات مناسب دارد. اگر تسهیلات ارزان قیمت به شرکت‌ها بدهند و شرایط سرمایه‌گذاری را تسهیل کنند و قوانین و مقررات مربوطه را تلطیف کنند، می‌توان به ایجاد شغل امیدوار بود. ضمن اینکه باید کاری انجام شود که سود حاصل از تولید نزدیک به یک سود منطقی بانکی باشد. در این شرایط شغل ایجاد می‌شود.

در حالی که در حال حاضر حاشیه سود تولید به سود بانکی نمی‌رسد. این مشکلی است که راه را برای سرمایه‌گذاران در امر تولید بسته است و بخش خصوصی خیلی کم در پروژ‌های خیلی بزرگ برای سرمایه‌گذاری ورود می کند. حتی آن‌هایی هم که سرمایه‌گذاری کرده‌اند انتظارشان این است که دولت از آن‌ها حمایت کند. اگر سرمایه‌شان را در بخش بازرگانی وارد می‌کردند سود بیشتری نصیبشان می‌شد. در این شرایط دیگر این همه مقررات، مالیات و تعهدات ارزی برای‌شان وجود نداشت. حمایت‌های دولت شامل تسهیلات ارزان قیمت و قوانین و مقررات حاکم بر تولید است. ما نباید این قوانین و مقررات و بسته‌های حمایتی را منطبق با اهداف مقطعی خودمان تعیین کنیم. باید این‌ها دراز مدت و به نفع تولید و سرمایه‌گذار باشد.

به نظر من در شرایط فعلی کار بزرگ شرکت‌های فولادی حفظ وضع موجود اشتغال در کشور است. ضمن اینکه در این شرایط اگر شرکت‌های فولادی پروژه‌ای هم داشته باشند بتوانند پروژ‌ه‌هایی که نیمه تمام است را به پایان رسانند. یعنی در حال حاضر حفظ وضع موجود و اتمام پروژ‌ه‌های بالای ۵۰ درصد می‌تواند اشتغال را تثبیت و ایجاد کند. تحریم‌ها برای شرکت ما هیچ مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما برای شرکت‌های فولادی در بحث قطعات وارداتی و به طور کلی قطعاتی که در داخل تولید نمی‌شوند مشکل ایجاد می‌کند. خصوصا الکترودهای گرافیتی و قطعاتی که داخلی‌سازی نشده است ممکن است برای فولادسازان مشکل ایجاد کند. اما برای بقیه مواد اولیه فولادسازان چون داخلی است مشکلی ایجاد نمی‌شود.

در صورتی که پروژه کاری ما به اتمام برسد بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر ایجاد اشتغال مستقیم خواهد کرد. اما اینکه هزینه این ایجاد اشتغال چقدر خواهد بود بستگی به تجهیزات اروپایی یا چینی که برای آن نصب خواهد شد دارد. در این شرایطی چیزی بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار به سرمایه‌گذاری نیاز است.

تاثیرگذاری قیمت ارز در ایجاد اشتغال در صنعت فولاد

سید محمود سیدی معاون امور مالی شرکت چادرملو:اصولا قیمت ارز در ایجاد اشتغال تاثیرگذار است. به عنوان مثال در یک کارخانه فولاد ما هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است. هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان با ارز یورو با قیمت ۲۷۰۰تومان سرمایه‌گذاری شده است. این میزان سرمایه‌گذاری توانسته حدود ۵۰۰ نفر را به صورت مستقیم پوشش دهد و ایجاد شغل کند. این به آن معنی است که برای هر نفر تقریبا ۲.۵ میلیارد تومان هزینه شده است. کارخانه فولاد ما را اگر بخواهیم با قیمت‌های امروز تاسیس کنیم چون قیمت ارز متغیر است و یک ضریب تورم هم باید در نظر گرفته شود به عددی حدود ۵ هزار میلیارد تومان خواهیم رسید. این برای ایجاد اشتغال ۵۰۰ نفر در نظر گرفته شده است.

آخرین فعالیت توسعه‌ای که ما داشته‌ایم سال گذشته بوده و وارد مدار شدن کارخانه آهن اسفنجی بوده است. این طرح توسعه‌ای باعث جذب ۲۵۰ نفر نیرو شده است. شرکت‌های معدنی و فولادی از مدت‌ها قبل در تحریم بودند. این‌گونه نیست که ترامپ بخش‌نامه‌ای صادر کرده باشد و اتفاق خاص‌تری برای ما رخ داده باشد. ما قبلا هم در حالت صد در صد تحریمی بودیم. اگر هوشمند باشیم می‌توانیم از این گردنه هم عبور کنیم. تقریبا یاد گرفته‌ایم و مدیران دوران بحران هستیم.

در فعالیت‌های عادی چادرملو تاکنون هر طرحی تعریف شده، اجرایی هم شده است و هیچ افتی نخواهیم داشت. چادرملو شرکت صادرات محوری نیست و تمام محصول خود را در داخل کشور عرضه می‌کند. هرچند اخیرا بنا داریم که شمش فولاد هم صادر کنیم اما اگر صادر نشود هم مشکلی ایجاد نمی‌کند و در داخل به فروش می‌رسانیم. بیشتر شرکت‌های صادرات محور ممکن است در این زمینه متضرر شوند. اما برای طرح‌های آتی‌مان قرار بود سراغ فایننس‌های خارجی برویم اما فعلا در حالت رکود و جمود است طرح‌های توسعه‌ای ما با توقف مواجه شده است. یعنی اصلا اقدام به شروع طرح‌ها نکرده‌ایم.

سعی می‌کنیم چشم‌انداز ما برای شروع یک طرح روشن باشد. چادرملو بیش از تعریف استانداردها اقدام به ایجاد شغل و جذب نیرو کرده‌است. مثلا اگر کارخانه فولاد ما می‌تواند با ۴۱۸ نفر راهبری شود ما این را به بیش از ۵۰۰ نفر رسانده‌ایم. خیلی نیامده‌ایم که استانداردها را رعایت کنیم. بلکه بخاطر مسائل و مسئولیت‌های اجتماعی که در منطقه بر عهده ما است اقدام به این کار کردیم.