تورم گودالی عظیم تر برای کسری بودجه دولت

چندین سال است که یکی از مشکلات اساسی که دولت با آن روبرو است کسری بودجه دولت است. دولت عموما کسری بودجه خود را از طریق استقراض باز بانک مرکزی جبران می کرد اما در چند سال اخیر به دلیل مشکلاتی که از این بابت ایجاد شده بود دولت شروع به برداشت از صندق توسعه ملی برای جبران کسری بودجه خود نمود. به عنوان نمونه در سال ۱۳۹۸ مبلغ ۸۰ هزار میلیارد تومان با احتساب نرخ نیمایی از کسری دولت توسط بانک مرکزی ایجاد شد اما نتیجه این کار سبب فشار مضاعف بر گردن مردم کشور گردید چرا که تامین منابع لازم چهت چبران کسری بودجه دولت توسط بانک مرکزی و یا صندوق توسعه ملی چیزی جز تورم را به همراه نخواهد داشت. سرانجام در سال ۱۳۹۸ با وجود افزایش تحریم ها و کاهش ارز آوری و همچنین شیوع بیماری کرونا سبب گردید که کسری دولت نه تنها کاهش نیابد بلکه نسبت به گذشته افزایش بیشتری داشته باشد.

• راهکارهای جبران کسری بودجه

نمی توان از دولت انتظار داشت که بعد از چندین سال و با افزایش تحریم های موجود بعد از انجام نگرفتن توافقات برجام تمامی گیری خود را جبران کند اما راه کار هایی جهت مقابله با این کسری بودجه وجود دارد که می تواند به کاهش یافتن درصد میزان کسری نسبت به پیش کمک کند. از جمله این راهکارها می توان به انتشار اوراق در حد معین و مشخصی اشاره نمود. اما انتشار اوراق تنها در کوتاه مدت می تواند به کمک این مسئله بپردازد چرا که نرخ تورم در کشور ما ۱۰ درصد بالاتر از نرخ سود اوراق می باشد و همچنین نسبت بدهی داخلی به تولید ناخالص داخلی نیز حدود ۶۰ درصد است. یکی دیگر از راه کارهایی که برای مقابله با امر کسری بودجه وجود دارد فروش اموال توسط دولت است، البته این برنامه نیز نمی تواند یک برنامه بلند مدت باشد چرا که اگر دولت همچنان به فروش اموال خود در بلند مدت ادامه دهد اموال دولتی تمام خواهند شد و همچنین شرکت های دولتی نیز حدود دو سوم بودجه کل کشور را به خود اختصاص می دهند بنابراین دولت باید از طرفیت های شرکت های دولتی نیز در فروش اموال استفاده نماید.

کاهش هزینه ها برای جبران کسری بودجه دولت یک راهکار بلند مدت و پایدار است. طی بررسی های صورت گرفته هزینه های نهاد ریاست جمهوری در طی سالیان اخیر و با وجود مشکلات اقتصادی مملکتی نه تنها کاهش نیافته که بیش از پیش نیز با افزایش همراه بوده است. دولت باید به گونه ای برنامه ریزی کند که معادل درآمدهایی که کسب می کند هزینه نماید نه بیش از آن. دولت نمی تواند با ایجائ تورم کسری بودجه خود را جبران نماید در نتیجه در ابتدا باید هزینه های خود را نسبت به درآمدهایش تنظیم نماید.

اصلاح نظام مالیاتی نیز راهکاری دیگری در جهت کنترل کسری بودجه دولت است. دولت بایستی افرادی که از مالیات فرار می کنند را شناسایی کند و آن ها را نیز به لیست خود در جهت اخذ مالیات اضافه نماید. لازم به ذکر است که نباید در این رابطه به افرادی که مالیات خود را پرداخت می کنند فشار مضاعفی وارد نمود تنها باید افرادی را که مالیات خود را از ایجاد درآمدهای زیاد خود پرداخت نمی کنند شناسایی و مالیات آن ها را دریافت نمود.

در نظر گرفتن و اجرایی کردن هر یک از این راهکارها به تنهایی، شاید تنها در کوتاه مدت جوابگو باشد در نتیجه برای اینکه دولت بتواند کسری منابع مالی خود را جبران کند نه تنها به درآمدهای نفتی و تورم بلکه باید به تمامی این مسائل توجه کند و از تمامی راهکارها به صورت درست و با یکدیگر در جهت رفع این مشکل اقتصادی استفاده نمود. افزایش تورم، رکود و کاهش ارز آوری نه تنها راهکاری برای حل این مسئله نیست بلکه سبب آسیب رساندن به معیشت مردم و کاهش رغبت در سرمایه گذاری در بازار تولیدی در کشور خواهد شد. دولت باید برای ایجاد ثبات اقتصادی در ابتدا قدمی در جهت جبران کسری بودجه بردارد. در کشور ما به این علت که به جز دولت تصمیم گیرنده های دیگری وجود دارند به راحتی نمی توان از شرایط اقتصادی آینده پیش بینی درستی را داشت.