آیا رکود بازار سرمایه تشدید می شود؟

به گزارش بورس امروز، بهترین شروع برای موضوع تغییرات نرخ موثر بازدهی اوراق یا اصطلاحا YTM و تحلیل آن، توجه به رابطه منحنی کلامی بازدهی این اوراق با بازار سهام است: منحنی بازدهی اوراق قرضه بیانگر میزان بازدهی اوراق قرضه خزانه داری ها بعنوان کم ریسک ترین بازدهی در میان بازارهای مالی بر اساس سررسیدهای مختلف زمانی (کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت) بوده که از یکطرف جهت گیری سیاست پولی را در مقاطع مختلف زمانی تبیین ساخته و از طرف دیگر هزینه فرصت منابع مالی را در رقابت با بازارهای مختلف مالی (دارایی های مالی و غیرمالی) انعکاس می دهد.

روند صعودی (نزولی) بازدهی مذکور بیانگر تصمیم سیاستگذار پولی در راستای اعمال سیاست انقباضی (انبساطی) جهت تحقق هدف رشد اقتصادی غیرتورمی است. در اقتصاد ایران بعلت عدم انتشار اوراق قرضه میان مدت و بلندمدت منطبق با استانداردهای جهانی (به دلیل نرخ های بهره اسمی بالای اوراق قرضه  و همچنین نوسانات و انحرافات بزرگ نرخ های بهره اوراق مذکور در طی زمان)، عملا منحنی بازدهی اوراق قرضه ماهیت کوتاه مدت داشته و مستقیما واکنش بازار را از جهت گیری آتی سیاست پولی و نیز روند نرخ های بهره میان مدت و بلندمدت انعکاس نمی دهد.

در همین راستا، دوره زمانی و نرخ بازدهی اوراق قرضه خزانه داری در فرابورس ایران حداکثر در یک بازه زمانی سه ساله (بر خلاف اقتصادهای صنعتی که معاملات و نرخ های بهره اسمی اوراق قرضه خزانه داری ها در سررسیدهای تا سی ساله است) تعیین و محاسبه می شود. روند نرخ بازدهی موثر اوراق قرضه دولتی (اخزا) طی دو سال گذشته در اقتصاد ایران پرنوسان بوده است، بطوریکه طی ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ از متوسط ۲۱ درصد در فروردین ماه به حدود ۲۶ درصد در آذر ماه بالغ شده است که از یکطرف بیانگر افزایش اتکای دولت به تامین مالی کسری بودجه از محل فروش اوراق قرضه دولتی و از طرف مبین افزایش عرضه و رشد نرخ های موثر بهره اوراق قرضه مذکور بوده است.

افزایش نرخ های موثر بهره اوراق اخزا نیز مستقیما موجب کاهش نسبت قیمت سهام به بازدهی سهام( p/e  گروه های مختلف صنعتی و شرکتها) در بازار سهام شده است. افزایش متوسط نرخ موثر بازدهی اخزا در بازار اوراق قرضه در سال گذشته همچنین موجب انتقال منابع مالی و سرمایه ای اشخاص از بازار سهام به سمت بازار اوراق قرضه و نیز افزایش فروش، کاهش عمق بازار و نیز کاهش قیمت سهام در بازار مذکور گردید. این روند نزولی در ماه های پایانی سال گذشته و فصل بهار سال ۱۴۰۱ بدنبال کاهش فروش اوراق قرضه دولتی نزولی شده تا شتاب انتقال و خروج منابع مالی از بازار سهام به سمت بازار اوراق قرضه تقلیل یابد. اما در تیر ماه سال جاری مجددا فروش اوراق قرضه دولتی با هدف تامین مالی کسری بودجه دولت روند صعودی گرفته که مطابق انتظار موجب افزایش متوسط بازدهی موثر اوراق قرضه و همچنین انتقال تدریجی منابع به سمت این بازار گردید.

در تحلیل نهایی، بعلت اثرات رقابتی اندازه معاملات و میزان متوسط بازدهی موثر بازار اوراق قرضه در مقایسه با بازار سهام، عملا سیاستگذاران اقتصاد کلان می باید در استقراض و عرضه اوراق قرضه خزانه داری، به روند خالص جریان منابع ورودی و وضعیت نسبت قیمت به بازدهی سهام توجه داشته باشند. در شرایطی که خالص منابع ورودی به بازار سهام و نسبتهای قیمت به بازدهی طی دو سال گذشته روند نزولی داشته (بعلت خروج مقطعی منابع مالی از بازار سهام به سمت بازارهای رمزارز، طلا، مستغلات و ارز) و اندازه معاملات ادواری نیز انقباضی بوده، عملا افزایش عرضه و فروش اوراق قرضه دولتی موجب تشدید رکود و کاهش بیشتر نسبت قیمت سهام به بازدهی سهام خواهد شد.