امید به افزایش اعتبار با کنترل ریسک

احمد اشتیاقی مدیرعامل کارگزاری بانک آینده در گفتگو با خبرنگار بورس امروز عنوان کرد: کارگزاری‌ها به مشتریان حقیقی و حقوقی خودشان اعتبار ارائه می‌کنند. برای سهام‌داران نیز طبق همین قاعده اعتبار پرداخت می‌شود و ضوابط جداگانه‌ای ندارد. طبق دستورالعمل موجود در این خصوص می توان تا ۱۰ درصد به شخص حقیقی و به شخص حقوقی هم تا سه برابر می‌توان اعتبار داد. وقتی به سهام‌دار این اعتبار داده شود، ریسک کمتری برای کارگزاری در پی دارد. چرا که سهام‌دار غیر از پورتفویی که تشکیل داده، مقداری سهام هم نزد کارگزاری دارد و این باعث می‌شود که ریسک کار کمتر شود.

وی افزود: ارائه اعتبار به مشتریان چندین سال است که از سوی  کارگزاران انجام می شود. در این میان نیز چندین سال است که سازمان بورس دستورالعمل‌های متعددی در این خصوص مدون کرده است. ضمن اینکه سازمان بورس  روزانه از طریق سامانه سکنا (ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻛﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت اﻋﺘﺒﺎری) در حال کنترل این موضوع است که اعتبار به چه شکلی از سوی کارگزار به مشتریان ارایه می شود. وقتی که به یک مشتری بیش از ۵۰ درصد دارایی‌هایش اعتبار داده شده، اعلام می‌کند که مشتری در سکنا قرار گرفته و ٬مارجین کال٬ شده است. یعنی مشتری در این شرایط یا باید پول واریز کند یا سهم بفروشد تا از ٬ مارجین کال ٬ خارج شود.

اشتیاقی خاطرنشان کرد: در تشخیص اهلیت سهام‌داران نیز کارگزاران هم از روش بانک‌ها استفاده می‌کنند. اعم از میزان دارایی و  نوع پورتفوی. این موارد در نظر گرفته می‌شود و در نهایت شرایط بازار را می‌سنجد و می‌بیند که آیا بازار جای رشد دارد یا خیر. در نظر گرفتن این موارد باعث می‌شود تا کارگزاری با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به ارایه اعتبار اقدام کند. همه این موارد دست به دست هم می‌دهد تا کارگزاری مشخص کند که به یک فرد حقیقی یا حقوقی تا چه اندازه می‌تواند اعتبار بدهد.

وی یادآور شد: سازمان بورس اعلام کرده که تا ۵۰درصد دارایی مشتری به او اعتبار بدهید. طبق دستورالعمل جدید سازمان، اگر مشتری ۱۰۰ واحد سهام داشته باشد، ۵۰درصد از این مقدار می‌تواند پول خودش باشد و ۵۰درصد باقی آن می‌تواند اعتبار به مشتری باشد. این البته سقف اعتباری است که برای مشتریان در نظر گرفته شده است. اگر مشتری از نظر اعتباری درجه ضعیف‌تری داشته باشد یک مقدار این سقف را پایین‌تر می‌آوریم. یعنی به مشتری می‌گوییم که ۶۰درصد را باید تامین کند. مابقی را نیز کارگزار تامین می‌کند.

مدیرعامل کارگزاری بانک آینده اضافه کرد: برای وصول مطالبات، آن۱۰۰درصد سهام به منظور تضمین پرداخت مطالبات فریز می‌شود و فرد نمی‌تواند سهام را جای دیگری ببرد و صرفا از طریق کارگزاری اعتبار دهنده امکان خرید و فروش می یابد.  به هر حال در بازاری که نقدینگی پایین است و پول سمت بازار نمی‌آید و سهام رشد لازم را ندارند، لذا  وجود اعتبار محرکی است برای خرید سهم.استفاده مشتری از اعتبار فارغ از سود و زیان منجر به افزایش حجم شناور سهام و گردش عملیات کارگزاری می شود. ضمن اینکه نیاز بازار به پول جدید از طریق همین اعتبارات جبران می‌شود. متوسط سرمایه کارگزاران ۲۰ میلیارد تومان است. اما ۵برابر سرمایه‌شان به مشتریان اعتبار می‌دهند. قاعدتا این پول را از سیتم بانکی تهیه می‌کنند. اگر سیستم بانکی این تسهیلات را در اختیار کارگزاری قرار ندهد این سیکل از میان می‌رود.

در حال حاضر چیزی بین ۲ تا ۳  هزار میلیارد تومان اعتباری است که مجموع کارگزاری‌ها به مشتریان خود داده‌اند. اگر این عدد حذف شود فشار بسیار زیادی به فروش در بازار سرمایه می‌آورد.  امیدواریم که این عددها با ریسک کنترل شده‌ای که کارگزاران روی آن کار می‌کنند افزایشی باشد.