پالایش نفت و خودروهای برقی

به گزارش بورس امروز؛ براساس گزارش ۲۰۱۷ اوپک، پیش بینی می شود در سالهای ۲۰۴۰ تا ۲۰۵۰ تقاضای نفت و فرآورده های آن به اوج خود رسیده و پس از آن روند کاهش تقاضای نفت شروع شود، این امر به دلایل مختلف از جمله ورود سوخت های جایگزین همچون گاز طبیعی، سوخت های طبیعی، سوخت های زمینی و سایر انرژی های  تجدید پذیر و تولید خودروهای برقی، افزایش بهره وری در بخش های مختلف به وقوع خواهد پیوست. در آن زمان مصرف نفت و فرآورده های آن در حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیون شبکه در روز خواهد بود و تا سال های ۲۰۶۰ به کمتر از ۱۰۰ میلیون خواهد رسید.

با کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده های آن، قیمت آنها نیز افت کرده و این امر حاشیه سود پالایش را کاهش خواهد داد. افزایش قوانین سختگیرانه زیست محیطی ومالیاتی نیز مزید بر علت خواهد شد، تا سود صنعت پالایش برای رقبای ضعیف منفی شده و باعث حذف آنها از بازار شود.

عوامل یاد شده باعث خواهد شد که از سال ۲۰۴۰ به بعد فروش نفت خام در بازار به سادگی گذشته نباشد زیرا با کاهش تقاضای جهانی به سوخت های مایع، مشتری های آنها رفته رفته کاهش یافته و از بازار خروج        می کنند. با این وجود کشورهای مختلف دنیا تا سالهای طولانی به مقادیر زیادی فرآورده نفتی برای ادامه روند (کاهش وابستگی به نفت) نیازمند خواهد بود. اما پالایش نفت با توجه به قیمت های پایین نفت و فرآورده های آن ، افزایش سطح فناوری و سرمایه گذاری و در نتیجه حاشیه سود پایین آن برای برای چه کسانی می تواند سود دهی منطقی داشته باشد. در حال حاضر نیز منطقه آسیا پاسیفیک  به شدت به بنزین و نفتا نیازمند است و تنها منطقه ای که در این دو فرآورده مازاد تولید قابل توجهی دارد خاورمیانه است . لذا ورود به بازار پالایش تا سه دهه آینده می تواند زمینه ساز سودآوری بیشتر نسبت به خام فروش برای کشورهای خاورمیانه باشد.

در شرایط یاد شده تنها کشورهای دارنده منابع عظیم نفت، نظیر ایران می توانند با استفاده از مزیت های دسترسی به خوراک ارزان قیمت و عدم وجود قوانین سختگیرانه در حوزه صنعت پالایش، به تقاضای بازار پاسخ داده و به تامین کنندگی سوخت های فسیلی (بجای تامین کنندگی نفت خام پالایشگاه های سایر کشورها) در دنیا بپردازند. سرمایه گذاران صنایع پالایش نیز انگیزه خواهند داشت تا حیاط اقتصادی خود را با خوراک ارزان و تسهیلات موجود در چنین کشورهایی ادامه بدهند.

از طرفی رشد شاخص های اقتصادی و رفاهی در کشور ایران خود نیاز به انرژی و سوخت بیشتر خواهد داشت و این موضوع هشداری برای افزایش تقاضای داخلی در سالهای آتی خواهد بود کما اینکه هم اکنون نیز بنزین مصرفی کشور به وسیله تولید داخل و پیش بینی واردات تامین شده و نیاز به پالایشگاه های جدید برای تامین تقاضا در حال حاضر احساس می شود. همچنین با توسعه تولید و صنعت، نیاز جدی به نفت گاز برای حمل و نقل و نیز خوراک های مایع (نظیر نفتا و گاز مایع) برای پتروشیمی ها بوجود خواهد آمد.

• پالایشگاه های ایران و ظرفیت پالایش آنها:

براساس آمار آژانس بین المللی انرژی ، 80 درصد از مصرف کل نفت به بخش حمل و نقل اختصاص دارد. بخش های صنعتی و خانگی دیگر متقاضیان انرژی هستند که بیشتر به سمت گاز طبیعی تمایل دارند. در صورتی که در سال ۲۰۲۲ رشد ۵/۱۸ درصدی در فروش خودرو اتفاق بیافتد، از این سال تا ۲۰۳۰ همه ساله به میزان ۸/۱۱ درصد رشد در فروش خودرو خواهیم داشت. در سالهای گذشته عواملی مانند تورم بالا، ضعف پول ملی، کاهش قدرت هزینه کرد دولت، سخت شدن دریافت اعتبار و کاهش اعتماد مصرف کنندگان، موجب کاهش فروش خودرو در ایران شده است که در صورت لغو تحریم ها ، بسیاری از این مشکلات رفع می شود.

• گزارش پیش بینی فروش خودرو ایران (۲۰۳۰-۲۰۱۵)

افزایش قیمت ۵۰ درصدی نرخ فروش بنزین در آبان ۹۸ موجب بروز مشکلاتی در ایران شد اما ایران به شدت و با جدییت به دنبال کاهش مصرف سوخت داخلی است و برای این کار تمهیداتی مثل افزایش بهره وری آب گرم کن های خانگی، جایگزینی خودروهای فرسوده، استفاده بیشتر از گاز طبیعی برای حمل و نقل و استفاده بهینه از حمل و نقل ریلی و در آینده استفاده از خودروهای برقی را در نظر گرفته است.

سهم حمل و نقل از مصرف گاز طبیعی ایران ۵ درصد است و انتظار می رود این سهم در سالهای آتی افزایش یابد تا سال ۲۰۲۰ حدود ۳/۲ میلیون گاز سوز در ایران وجود داشته و دولت برای گازسوز کردن ۵/۱ میلیون خودروی جدی ، برنامه ریزی کرده است.

در مجموع هم افت رشد اقتصادی و هم افت حمل و نقل جاده ای و هوایی، با توجه به نرخ بهره برداری پایین تر پالایشگاه که باعث حاشیه سود پایین و منفی شده و منجر به توقف و تعطیلی بیشتر پالایشگاه ها (حداقل تا زمانی که تقاضا برای سوخت به حدود سال ۲۰۱۹ باز گردد ) می شود، ادامه خواهد یافت.

لذا کاهش تقاضا و افت شدید حاشیه های سود پالایشگاه ها بدون چشم انداز بهبود در آینده، تجدید ساختار جدی در صنعت پالایش جهانی را تسریع می کند. پالایشگاه ها باید خود را برای آینده ای آماده کنند که بنزین که بزرگترین منبع درآمد آنهاست، در فرآیند پولی نقش کمتری داشته باشد.

مثلاً چین برنامه حداقلی در یک دوره پنج ساله، فروش سالانه از ۳۵ میلیون خودرو خود را برای سال ۲۰۲۵ با سوخت های نیرو الکتریکی در نظر گرفته است.

بنا به گزارش رویترز؛ مدیران شرکتهای نفتی و خودرویی هشدار دادند، نزولی شدن تقاضای بنزین در آسیا ممکن است قبل از آنچه انتظار می رفت، شروع شود چرا که در طول دهه آینده میلیون ها نفر در چین و هند خودروهای الکتریکی خواهند خرید که زنگ خطر تغییری بنیادی در صنعت نفت را به صدا در می آورد.

روند الکتریکی کردن حمل و نقل در کشتی های بزرگ و هواپیما ها، کندتر از خودروها پیش می رود، در این راستا یکی از دلایل این امر به گفته لوکاس دی گراسی(lucas di grassi) که یک مهندس در فرمول E آئودی اسپرت  است، مساله سایز باتری هاست. در حال حاضر تکنولوژی ساخت باتری در شرایطی قرار دارد که باتری ها از نسبت انرژی به وزن خوبی برخوردار نیستند و به همین خاطر امکان استفاده از باتری های فعلی در کشتی های بزرگ مانند نفت کش ها و کانتینربرها و حتی هواپیماهای غول پیکر وجود ندارد. با توجه به سایز مورد نیاز

باتری ها می توان گفت خودروها بهترین پلت فرم برای برقی کردن حمل و نقل هستند. مهندسان، جدیدترین راه ها و اطلاعات را در زمینه برقی کردن خودروها ارائه و نشان می دهند که انرژی الکتریکی بهترین نوع انرژی برای استفاده در حمل و نقل عمومی است. مهندسان اعقاد دارند تمایل مردم برای انجام سفرهای کوتاه و استفاده شهری از خودرو سبب می شود خودروهای برقی محبوبیت بیشتری یابند. همچنین قوانین نیز روندی را طی می کنند که خودروها را براساس انتشار گاز دی اکسید کربن تحت فشار قرار دهند و حتی بسیاری از کشورها سعی دارند تا استفاده از خودروهای بنزین سوز در شهرها را محدود کنند. گسترش استفاده از خودروهای برقی سبب خواهد شد تا بشر بیشتر به تولید انرژی های سبز روی آورد و انرژی برقی آلایندگی کمتری خواهد داشت. کاهش قیمت خودروهای برقی در مقایسه با موتورهای موجود، موجب تمایل مردم به خرید خودروهای فوق و ارزان و در دسترس باشد. وزن زیاد باطری ها در خودروها، موجب رغبت کمتر در استفاده از باطری و برقی کردن می باشد.

• خودروهای الکتریکی آینده: پلی به سوی دیجیتالیسم نوین

سرمایه گذاری ۳۰۰ میلیارد دلاری در ۱۰ سال آینده خودروهای الکتریکی به عنوان وسیله حمل و نقل معمولی، پلی به سمت دیجیتالیسم نوین است که شرکتهای حوزه الکترونیک در زمینه های که حوزه کاریشان

نبوده ، وارد خواهند شد. صنعت خودروسازی جهان طی یک دهه اخیر شاهد یکی از تغییرات عظیم خود بوده که یکی از ابعاد این دگرگونی، توسعه شتابان ساخت (خودروهای برقی) است. بنابه برآوردها تا سال ۲۰۴۰، میزان تولید خودروهای برقی از میزان تولید خودروهای احتراقی داخل پیشی خواهد گرفت و این خودروها یکه تاز عرصه صنعت خودروسازی جهان خواهند شد. برخی عوامل تاثیر جدی بر افزایش تولید و خرید خودروهای برقی داشته اند، یکی از عوامل این افزایش، سرمایه گذاری برخی شرکتهای معتبر در این صنعت و در نتیجه تولید باتری بسیار ارزان تر از قبل بوده است لذا قیمت نهایی خودروهای برقی، بسیار کاهش یافته و افراد بیشتری خواهد توانست تا خرید نمایند.

در این خصوص دو مورد مهم است ۱- مقوله انرژی و نوع سوخت مصرفی ۲ – مقدار سیستم های هوشمند هدایت کننده وسیله

در واقع در چند سال اخیر شاهد جهش بزرگ در این زمینه هستیم . شرکتهایی مانند تسلا موتورز و لوسیددر ارمریکا جزء پیشگامان این زمینه هستند. همچنین شرکتهایی که بازار خودرو به صورت کلاسیک، در دست آنها بوده نیز برای عقب نماندن از قافله به سمت طراحی و ساخت پلتفرم های الکتریکی روی آورده اند از سدان های شهری تا خودروهای سوپراسپرت.

خودرو الکتریکی(electric vehicle) خودرویی است که در آن به جای احتراق سوخت شیمیایی از مجموعه ای از باتری های قابل شارژ جهت تامین انرژی به اضافه موتورهای الکتریکی به عنوان قوای محرکه استفاده می شود.گشتاور حاصل از چرخش موتور به سمت مجموعه گیربکس و چرخ ها هدایت و خودرو به حرکت در می آید. شاید فکر کنیم موتورهای الکتریکی متولد جدید است اما خودروهای الکتریکی خیلی قبل تر از خودروهای احتراقی داخلی وجود داشته است (سال های ۱۸۸۰ زمانی بود که این خودروهای الکتریکی به مرحله ساخت کاربردی رسیدند) به طوری که دهه۹۰ پیشرفت این خودروها بود و طی این سالها تب استفاده از خودروهای الکتریکی بعضاً بالا گرفته بود اما به سبب پیشرفت سریعتر موتورهای احتراقی، کم کم خودروهای الکتریکی به فراموشی سپرده شدند تا اینکه در سال ۲۰۰۸ به خاطر مسائلی چون آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی و گرمایش، کم کم خودروهای الکتریکی مورد توجه واقع شدند سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ را زمان بالا گرفتن ارائه کانسپت های مختلف و محصولات کاربردی در این زمینه می دانیم. خصوصاً از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ شاهد فروش چندین میلیون دستگاه خودروهای الکتریکی هستیم. پیش بینی کارشناسان بر این است که در ۱۰ سال آینده بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در این زمینه سرمایه گذاری شود که کشور چین بیش از ۴۰ درصد سهم سرمایه گذاری برنامه های جاه طلبانه ای دنبال می کند. دست یافتن به شتاب بالا در بازده زمانی کم و امکاناتی که خودروهای الکتریکی ارائه می دهند، در محبوبیت رو به رشد آنها بی تاثیر نیست. همچنین شاهد یک روند گذار از حالت خودکار به سمت خود مختار در سیستم ها هسیتم که این موضوع موجب کاهش تصادفات به خاطر خطای انسانی است. در حال حاضر شاهد تلاش های شرکتهایی مانند گوگل و مایکروسافت در زمینه پردازش اتوماتیک خودروهای برقی هستیم که پیش بینی می شود تا ۱۰ سال آینده شاهد استفاده معمولی از تاکسی های خودران و خودروهای بدون راننده باشیم.

• چالش های پیش رو نیز شامل موارد ذیل خواهند بود:

موتورهای الکتریکی با بازده انرژی بیشتر

توسعه باتری هایی که در بازه زمانی کم شارژ شوند

افزایش ایستگاه های شارژ عمومی این خودروها

قیمت تمام شده نیز در حال حاضر جزء موارد مهم است که هنوز با ارائه خودروهای الکتریکی با قیمت های ارزان قیمت فاصله داریم ولی این رویه با فراگیر شدن و جنبه عمومی یافتن فناوری این خودروها به زودی محقق خواهد شد.

عواملی چون افزایش بهای بنزین، دغدغه های زیست محیطی و امکان تولید ارزان تر خودروهای برقی، از عوامل اصلی توسعه شتابان تولید خودروهای برقی است. زمانی که در سال ۲۰۰۸ نرخ هر گالن بنزین در امریکا به ۴ دلار رسید، بحث درباره خودروهای برقی و استفاده از آنها دوباره مطرح شد. اکنون بسیاری از کشور ها به ویژه کشورهایی که فاقد منابع نفت و گاز هستند بهای بنزین در آن کشور قابل توجه است و با توجه به کاهش منابع، ممکن است بیش از پیش قیمت ما افزایش یابند.

• صنعت خودروهای برقی و دورنمای آینده

(موسسه بلومبرگ) به عنوان یکی از موسساتی که به تحلیل و بررسی دورنمای صنایع نو می پردازد، در گزارش سالیانه خود، آینده صنعت خودرو را چنین ترسیم می کند. فروش خودروی برقی از چند هزار دستگاه در سال ۲۰۱۰، به رقم بیش از دو میلیون دستگاه رسیده است و هیچ نشانه ای از گذشته این روند دیده نمی شود. پیش بینی می شود فروش سالیانه خودرو برقی در سال ۲۰۲۵ به ۱۰ میلیون دستگاه ، در سال ۲۰۳۰ به ۲۸ میلیون و تا سال ۲۰۴۰ به ۵۶ میلیون دستگاه در سال برسد.

طبق همین پیش بینی ها در سال ۲۰۴۰ سهم خودرو های برقی در بازار جهانی خودرو، به بیش از ۵۰% خواهد رسید و از سهم خودروهای احتراق داخلی بیشتر می شود.

• تغییرات میانگین بهای قیمت باتری خودروهای برقی( منبع موسسه بلومبرگ)

براساس پیش بینی های بلومبرگ، میزان تولید و تقاضای خودروهای برقی در کشور چین و طی دهه های آینده، همچنان افزایش خواهد یافت. کشورهای اروپا به دلیل تشدید مقررات سختگیرانه در مورد سوخت و افزایش تعهد خودروسازان این منطقه به تولید خودرو برقی، بیشتر به سمت تولید این گروه از خودروها خواهند رفت و کشورهایی همچون ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا بیش از پیش خریدار این نوع خودروها خواهند شد. موسسه بلومبرگ در همین گزارش به مواردی چون سرمایه گذاری کشورهایی همچون چین و امریکا در این صنعت، کاهش قیمت تمام شده باتری خودروهای برقی و وضع مقررات سختگیرانه محیط زیستی در کشورهای مختلف به عنوان اصلی رشد شتابان صنعت خودرو برقی اشاره می کند و می توان انتظار داشت که صنعت خودروهای برقی بطور مداوم بزرگتر شود. هر چند به نظر این موسسه، رشد تولید خودروهای برقی در حوزه حمل و نقل عمومی، همچنان محدود است.

بنا به گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی؛ به منظور گسترش استفاده از خودروهای برقی باید علاوه بر ایجاد بازار رقابت پذیر، مشخصات فنی خودرو با در نظر گرفتن یارانه دولتی، قیمت این خودروها (چه تولید داخل کشور و چه واراداتی) در حدی باشد که بتوان مصرف کنندگان را تشویق به خرید این نوع خودرو کرد. لذا در نظر گرفتن یارانه خرید خودروهای برقی در بودجه سالیانه، یکی از بهترین سیاست های حمایتی در کشور می تواند باشد تا در کنار سایر سیاست ها مانند تخفیف مالیاتی در گسترش روزافزون استفاده از خودروهای برقی در حمل و نقل مفید واقع شود. در گزارش دیگری از مرکز پژوهش های مجلس می خوانیم: در صورتی که خودروهایی نظیر رانا و تیبا بخواهند در تیراژ پایین به صورت برقی تولید شوند، قیمت تمام شده آنها، حدود سه برابر قیمت تمام شده مدل بنزینی موجود خواهد بود و نیازمند حمایت دولت به عنوان مشتری اول و با رویکرد جلب اعتماد مردم قلمداد می گردد.

لذا در جمع بندی کلی و با توجه به نمودارها و برنامه ریزی و سیاستهای کلان کشورها لازم است ،تدبیر لازم و برنامه ریزی برای همسوشدن با دیگر کشورها اتخاد و سرمایه گذاری دربخش پالایش نفت ، بانگاهی به آینده خودروهای برقی ، مورد تجدید نظر جدی قرار گیرد.