رشد قیمت شکر با هدفمندی یارانه ها
صنعت قند و شکر دومین صنعت ایران به لحاظ قدمت میباشد. این صنعت با توجه به ماهیت استراتژیک و منبع ارزان تأمین انرژی همواره مورد توجه و حمایت دولت بوده است.
به گزارش بورس امروز، صنعت قند و شکر دومین صنعت ایران به لحاظ قدمت میباشد. این صنعت با توجه به ماهیت استراتژیک و منبع ارزان تأمین انرژی همواره مورد توجه و حمایت دولت بوده است. بخش کشاورزی به عنوان مهمترین بخش و تأمین کننده مواد اولیه، بخش نفت به عنوان تأمین کننده انرژی و بخش صنعت و حمل و نقل، بخش های مرتبط و تأثیرگذار در این صنعت میباشند. بیشترین مصرف کننده قند و شکر در درجه اول خانوارها و در وهله دوم صنایع غذایی و لبنی میباشند.
میزان تولید و مصرف جهانی شکر در حدود ۱۸۸ میلیون تن و مقدار ذخایر نگهداری شده سالانه در حدود ۷۵ میلیون تن است. برزیل، هندوستان و تایلند بزرگترین تولیدکنندگان شکر در جهان هستند. عوامل مختلفی طی سال گذشته منجر به افزایش نرخ جهانی شکر شده است. از جمله این عوامل میتوان به کاهش سطح زیر کشت برزیل از یک سو و حمایل دولت برزیل از کارخانه های اتانول سازی منجر به کاهش تولید در این کشور شده است. از طرفی داده های حمل و نقلی و گمرکی تایلند حاکی از کاهش بارگیری این محصول و کاهش صادرات بوده است. در حال حاضر نرخ جهانی شکر خام در محدوده ۴۳۰ دلار به ازای هر تن میباشد.
ایران جزو هفت کشور جهان به لحاظ شرایط اقلیمی برای تولید شکر از هر دو محصول چغندرقند و نیشکر است. اما برخلاف آمار جهانی تولید شکر برپایه چغندرقند نسبت به نیشکر بیشتر است و در حدود ۶۰ درصد از شکر تولید در ایران از فرآوری چغندر حاصل میشود. و از ۴۴ کارخانه‌ی موجود (۳۵ کارخانه چغندری و ۹ کارخانه نیشکری)، تنها ۳۶ کارخانه فعال هستند.
با توجه به مازاد مصرف داخلی نسبت به تولید ( حدود ۲ تا ۲.۵ میلیون تن مصرف در مقابل تولید حدودی ۱.۶ میلیون تن) واردات شکر هر ساله در دستور کار دولت بوده است. واردات شکر طی سنوات مختلف اعداد متفاوتی را داشته است. به طوری که در سال گذشته حدود ۱.۱۵۳ میلیون تن واردات صورت گرفته است.
با توجه به اینکه ظرفیت تولید بهاره شکر با پایه چغندرقند ۱ میلیون تن و ظرفیت تولید شکر با پایه نیشکر نیز بین ۰.۹ تا ۱ میلیون تن است، کسری تولید شکر از طریق کشت پاییزه و واردات تأمین میشود. عیار چغندر بهاره بین ۱۶ تا ۲۰ درصد است. و عیار چغندرقند پاییزه بین ۱۴ تا ۱۶ درصد است. در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ سطح زیر کشت چغندرقند بهاره بیش از ۱۰۰ هزار هکتار و سطح زیر کشت چغندرقند پاییزه بیش از ۲۰ هزار هکتار بوده است. مقدار تولید شکر در ایران در سال ۱۴۰۰ در حدود ۱٫۶۱ میلیون تن بوده است. نمودار زیر میزان تولید شکر طی سنوات مختلف را به تفکیک ماده اولیه نشان میدهد. در سال ۱۳۹۸ به دلیل وقوع سیلاب در مزارع سطح زیر کشت چغندر در فصل بهار کاشه تولید چشمگیر بوده است.
با توجه به بالا بودن نرخ جهانی شکر تصفیه شده و عدم تخصیص ارز ترجیحی از سال ۹۹ به این محصول. و از سوی دیگر اعمال تعرفه‌ی ۵۵ درصدی به شکر سفید تصفیه شده، واردات این محصول را غیر قابل توجیه کرده است. از این رو شکر به صورت خام با تعرفه حدود ۵ درصد وارد کشور شده و در کارخانجات تصفیه میشود.
نرخ گذاری در صنعت قند و شکر
چغندرقند به عنوان ماده اولیه تولید شکر جزو محصولات اساس کشاورزی میباشد و دولت هر ساله خرید محصولات اساسی را تضمین میکند. تعیین قیمت‌ها توسط شورای تخصصی قیمت‌گذاری (شامل چهار تشکل کشاورزی، دو کشاورز خبره، شخص رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، وزیر امور اقتصادی و دارایی و وزیر جهاد کشاورزی) صورت می‌گیرد. در سنوات گذشته برای تعیین نرخ چغندرقند معمولاً معادل ۲۵ درصد قیمت گندم لحاظ میشد. نرخ چغندر قند مصوب شده برای سال زراعی ۱۴۰۱ حدود ۱۷۰۰ تومان برای کشت بهاره در نظر گرفته شده است در حالی که نرخ خرید تضمینی گندم برای سال ۱۴۰۱ حدود ۱۱،۵۰۰ تومان لحاظ شده است. اگر طبق روال گذشته نگاه کنیم نرخ چغندرقند باید حدود ۲،۸۷۵ تومان لحاظ میشد که این نرخ گذاری پایین به مراتب میتواند سطح زیر کشت این محصول را کاهش دهد.
از طرفی شکر به‌عنوان یک کالای اساسی مشمول قیمت‌گذاری توسط ستاد تنظیم بازار است. در سال ۱۳۹۹ ارز ترجیحی ۴,۲۰۰ تومانی در خصوص واردات شکر حذف و نرخ ارز مربوط به واردات این کالا، نرخ ارز آزاد اعلام شد. چنین روندی موجب شد که این کالا در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹، از قیمت‌گذاری تثبیتی خارج شده و قیمت آن بر اساس هزینه تمام‌شده، تعیین و به بازار عرضه شود. طی سال مالی ۱۴۰۰ نرخ شکر از رقم ۶،۶۵۰ تومان به رقم حدود ۱۵ هزار تومان در پایان سال رسید. و در ابتدای سال ۱۴۰۱ نرخ اعلامی برای این محصول ۱۸ هزار تومان میباشد. ولی نکته ای که باید به آن توجه کرد تأثیر پذیری نرخ این محصول، از نرخهای جهانی است، با توجه به انتظارات رشدی نرخ جهانی انتظارات بر این است که نرخ این محصول در داخل نیز تا پایان سال مالی به ارقامی بالای ۲۲ هزار تومان برسد.
صنایع بورسی
از میان شرکت‌های فعال در صنعت قند و شکر، ۱۶ شرکت در بازار سرمایه پذیرش شده‌اند که عمده این شرکت‌ها از نوع شرکت های بر پایه چغندرقند میباشند. با توجه به افزایش نرخ های صورت گرفته و افزایش حاشیه سود در این شرکت ها و افزایش نرخ های احتمالی طی سال جاری، برآوردها بر این است که سودآوری شرکت‌ها رشد قابل توجهی داشته باشند و شرکتهایی همچون قزوین، قشهد، قهکمت و… وضعیت مطلوبی داشته باشند.
