واکاوی عدم رشد صندوق پالایش یکم در مقابل رشد صنعت پالایشی؛ چرا پالایش یکم به سهامدارانش سود نداد؟

به گزارش بورس امروز، در چنین شرایطی صندوق پالایش یکم که متشکل از سهام شرکت های پالایش نفت تهران، بندر عباس، اصفهان و تبریز بود، به رغم اختلاف نظر بین وزرای اقتصاد و نفت، پذیره نویسی شد و حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان منابع به نفع دولت جمع آوری شد.

صندوقی که قرار بود ثروت را بین آحاد مردم تقسیم کند، به تقسیم ضرر بین مردم پرداخت؛ به طوری که تنها چند روز پس از بازگشایی نماد در آذر ماه سال ۱۳۹۹، به کمتر ۱۰ هزار تومان (قیمت پذیره نویسی) سقوط کرد. هرچند که طی چند ماه گذشته رشد بهای نفت موجبات اقبال بازار به گروه پالایشی را فراهم ساخته است، به طوریکه شاخص فرآورده های نفتی از ابتدای دی ماه سال ۱۴۰۰ تا پابان فروردین ماه سال جاری، با رشد ۳۰ درصدی همراه شد اما صندوق پالایش یکم با احتساب سود نقدی تقسیم شده رشد ۲۲ درصدی قیمتی داشته است. در زمان تنظیم گزارش، خالص ارزش هر واحد از یونیت صندوق حدودا ۱۰۹.۰۰۰ ریال بوده و قیمت هر یونیت بر روی تابلو معاملاتی عدد ۸۲  هزار و ۳۳۰ ریال را نشان می‌دهد که حاکی از حباب منفی ۲۵ درصدی است.

در این خصوص لازم است نکاتی بیان گردد:

۱. وجود اختلاف بین ارزش ذاتی و قیمت معاملاتی امری طبیعی در بازارهای مالی میباشد. کمااینکه در حال حاضر نیز قیمتی سهام برخی از شرکت های سرمایه گذاری در حدود ۶۰ درصد خالص ارزش دارایی های آنها معامله می شود. صندوق پالایش یکم را نیز می توان همانند سایر شرکتهای سرمایه گذاری در نظر گرفت که قیمت آن با توجه به مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود.

۲. وجود بازه نوسان ۱۰ درصدی در این صندوق ها، منجر به جذابیت آنها برای سرمایه گذاران کوتاه مدتی گردیده است که با خریداری هر واحد در قیمت های منفی و فروش در قیمت های مثبت، سود کوتاه مدتی شناسایی نمایند؛ این موضوع در حالی است که عمده دارندگان واحدهای این صندوق ها را افراد عادی جامعه که حرفه اصلیشان خرید و فروش سهم نیست تشکیل داده است به عبارتی این قبیل سرمایه گذاران امکان کسب سود از این محل را ندارند.
3. صندوق های دولتی بازار گردان فعال نداشته و این مورد منجر به ایجاد لطمات به معاملات این صندوق شده است. عدم وجود بازارگردان قوی سبب شده است که افراد حقیقی و حقوقی روند قیمتی را تعیین کنند که یقینا در راستای کسب منفعت برای خود بوده است؛ این امر با ماهیت این صندوق ها که عموم دارندگان آن افراد عادی جامعه هستند مطابقت نداشته و شاهد تضاد منافع در معاملات این صندوق ها هستیم.

۴. ارزش معاملات صندوق های دولتی رقم چشم گیری بوده و بازارگردانی با منابع اندک، عملا تاثیر چندانی بر روند معاملاتی آنها ندارد؛ در این خصوص ضروریست که دولت با هماهنگی سازمان بورس اقدام به تجهیز منابع کافی برای بازارگردانی این نمادها نماید؛ همانگونه که بیان گردید دولت با عرضه این صندوق بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان منابع جمع آوری کرده است. همچنین لازم به ذکر است که بازارگردانی این نماد ها می بایست جنبه حمایتی داشته باشد چرا که مشکل نقدشوندگی در این صندوق ها وجود ندارد.

۵. اقدام سازمان بورس در سال جاری در خصوص ایجاد جذابیت در این صندوق ها برای سرمایه گذاران خصوصی به عنوان اقدام مناسب، می تواند زمینه ساز ورود افراد حقیقی و حقوقی به نام و مطرح بازار سرمایه به این صندوق ها شود. اعطای حق رای به اشخاص غیر دولتی، تغییر سبد سهام و واگذاری یونیت ممتاز این صندوق ها، تا حدی می تواند باعث ایجاد جذابیت در این صندوق برای سرمایه گذاران خصوصی شود؛ ولی با توجه به شرایط فعلی که سهام شرکت های سرمایه گذاری و هلدینگ های مطرح کشور نیز با حباب منفی نسبت به ارزش ذاتی مورد معامله قرار می گیرند، خریداری صندوق پالایش یکم جذاب می باشد؟
6. شفافیت در نمادهای پالایشگاهی و اطلاع سهام داران از وضعیت این شرکت ها در بلندمدت می تواند ابزار مناسبی به جهت رساندن قیمت هر واحد صندوق به ارزش واقعی آن باشد. سهامداران با توجه به انتظارات آتی خود، اقدام به خرید و فروش واحد های صندوق می نمایند و درصورت رفع ریسک های سیستماتیک و ایجاد شفافیت بیشتر، امکان تحلیل دقیق تر برای افراد خبره فراهم خواهد شد.

در پابان خاطر نشان می سازد که مسئله صندوق پالایش یکم، صرفا اقتصادی نبوده و ابعاد اجتماعی و سیاسی آن از بعد اقتصادی آن پیشی گرفته است؛ چرا که دارندگان واحد های آن بنا بر دعوت رئیس جمهور وقت و وزا و سایر مسئولین اقدام به خریداری آن نموده اند، اما با وجود گذشت حدوداً دو سال از زمان عرضه آن، نه تنها سودی کسب ننموده اند بلکه زیان نیز نصیب آنها شده است. این امر منجر به از بین رفتن اعتماد آحاد جامعه به بازار سرمایه شده است و ترمیم این امر به سادگی صورت نخواهد پذیرفت.

از آنجا که عمده خریداران صندوق پالایش یکم عموم مردم بوده اند که عمدتا فاقد دانش کافی در زمینه مالی و سرمایه گذاری بوده اند، صحبت در خصوص تئوری های مالی و توضیح اختلاف بین قیمت و ارزش ذاتی، چندان مناسب شرایط فعلی نبوده و می‌بایست بدون توجه به مسئله اقتصادی، مقدمات افزایش قیمت آن را به صورت اصولی و بنیادی فراهم ساخت. چرا که اگر فقط به خرید سهام و افزایش قیمت آن بسنده شود، با رسیدن قیمت به ۱۰ هزار تومان، با افزایش شدید عرضه مواجه خواهیم شد که این موضوع منجر به کاهش قیمت مجدد آن خواهد شد. از آنجا که قیمت هر واحد صندوق پالایش یکم ارتباط مستقیمی با قیمت سهام شرکت های پالایشی دارد، لذا می توان با مدیریت صحیح این صندوق ها موجبات افزایش ارزش ذاتی آن ها را فراهم ساخت تا علاوه بر ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خصوصی، مردم متضرر نیز بتوانند اقدام به فروش واحد های سرمایه گذاری خود نمایند.