عکس العمل زنجیره ارزش

به گزارش بورس امروز، عمده شرکت های چند ملیتی می توانند بدون مشتریان روسیه به حیات خود ادامه دهند، اما ادامه حیات بدون کالاهای اقتصادی (کامادیتی) روسیه به مراتب سخت تر خواهد بود. در ۱۵ام ماه مارس کمیسیون اروپا محدودیت های اقتصادی جدیدی را بر روسیه اعلام کرد، شامل محدودیت بر صادرات اقلام لوکس اروپایی و خودروها، نوعی از دسته بندی کالای ضروری ای که گذشته از همه اینها مستقیماَ الیگارش ها را مورد هدف قرار داده است. اما این اعلامیه شامل ممنوعیت محصولات فولادی از روسیه نیز هست. امکان دارد محدودیت های بیشتری از این دست بر محصولاتی که از روسیه صادر می شوند نیز اعمال شود.

شرکت ها در تلاش برای مهار عواقب جنگ وحشیانه روسیه در اکراین هستند. اولین عکس العمل آنها در تجارت با روسیه تعجیل خروج از آن کشور بود. طبق یک آمار در حدود ۴۰۰ شرکت بدلیل اینکه در معرض ریسک های قانونی و اعتباری قرارگرفتند خروج خود از روسیه را اعلام کرده اند. این موضوع دربرگیرنده تجارت آنها در روسیه نیست بلکه شامل زنجیرهای عرضه و سایر تاثیرات ثانویه ای است که فراتر از آن گسترده شده است. همانطوری که جنگ ادامه می یابد، بازندگان و برندگان شرکتی و نیز ناپایداری ترسناکی در حال ایجاد شدن است.

دو فاکتور ایجاد کننده شوک به زنجیره عرضه وجود دارد که شرکت ها را در مدیریت آن دچار سختی می کند. اولین فاکتور وسعت کالاهای تولید شده توسط اوکراین و روسیه است. دو کشور روی هم رفته ۲۶ درصد صادرات جهانی گندم، ۱۶ درصد ذرت، ۳۰ درصد جو و در حدود ۸۰ درصد روغن آفتابگردان و کنجاله تخمه آفتابگردان را عرضه می کنند. اوکراین نیمی از نئون جهان که در چاپ چیپست های الکترونیکی بکار می رود را تولید می کند. روسیه سومین تولید کننده بزرگ نفت دنیاست، دومین تولیدکننده بزرگ گاز و بالاترین صادرکننده نیکل است، که در باتری خودروهای الکتریکی بکار می رود و پالادیوم که در سیستم خروجی هوای خودرو کاربرد دارد، و قابل ذکر است که بزرگترین صادر کننده آلومینیوم و آهن است. معامله گران غربی به شدت در تلاش اند که بدلیل نگرانی از ریسک های قانونی، حتی بدون در نظر گرفتن تحریم های رسمی ای که بروی بیشتر کالاهای اقتصادی روسیه (کامادیتی ها) وضع شده است، از آنها خودداری کنند.

نوسانات غیرعادی بازار دومین فاکتور بغرنج کننده است. روز هشتم مارس قیمت نفت تا ۱۲۸ دلار در هر بشکه افزایش پیداکرد و سپس یک هفته بعد از اینکه چین محدودیت های جدیدی بر روی کوید-۱۹ را اعلام کرد و سرمایه گذاران پیش بینی کردند که نرخ بهره توسط فدرال رزرو امریکا در ۱۶ام مارس افزایش پیدا خواهد کرد قیمت نفت به پایین تر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه سقوط پیدا کرد. بازار متال لندن LME روز ۸ام مارس معاملات نیکل را متوقف کرد، بعد از اینکه قیمت آن رکورد ۱۰۰.۰۰۰ دلار در هرتن را شکست. زمانی که معاملات در روز ۱۶ام مارس از سرگرفته شد، یک مشکل فنی بازار را وادار کرد که معاملات مجدداَ یکبار دیگر متوقف شود.

درکل بازار سهام امریکا حدوداً به همانجای که قبل از تهاجم روسیه بود برگشته است. اما چند صنعت محدود از این نابسامانی بهره برده اند، از سازنده های اسلحه گرفته تا شبکه های خبری و حقوقدانانی که شرکت ها را در تطابق با تحریم ها کمک می کنند. بزرگترین برنده ها شرکت های کالایی (کامادیتی)‌ بویژه خارج از روسیه هستند.

شاخص بورس حفاری امریکا که از افزایش قیمت نفت خام و تقاضای اروپا برای گاز طبیعی مایع بهره می برد، در بازه ۲۳ام فوریه تا ۱۰ام مارس یک پنجم صعود کرد. علی رغم کاهش قیمت نفت خام، این شاخص ۹ درصد بالاتر از زمان قبل از تهاجم باقی مانده است. گروه شرکت های معدنی همانند تولیدکنندگان فولاد، از قیمت های بالای فلزات منتفع شده اند. قیمت سهام شرکت های فولاد ایالات متحده و تاتا استیل که دفاتر مرکزی آنها در پیترزبورگ و بمبی واقع شده است، به ترتیب ۳۸ درصد و ۱۱ درصد از ابتدای تهاجم روسیه رشد کرده اند. آرچر دانیلز میدلند (ADM) و بانجی Bunge، دو شرکت بازرگانی پذیرفته شده در بورس که در تغییر مسیر جریان غلات دارای تخصص هستند، عملکردی بهتر از بازار را رقم زده اند.

جنگ به طور یکسان تمامی شرکت های کامادیتی را تحت تاثیر قرار نداده است. ریو تینتو Rio Tinto، یک از شرکت های بزرگ معدنی در دنیا، روز ۱۰ام مارس اعلام کرد که به همکاری مشترک با عظیم ترین تولید کننده آلومینیوم روسیه، شرکت روسال  Rusal، خاتمه خواهد داد. برخی از تولیدکنندگان فولاد اسپانیا بدلیل افزایش هزینه های الکتریسیته که ناشی از جهش قیمت گاز طبیعی  که ۴۰ درصد از آن را اروپا از روسیه دریافت می کند مجبور به قطع تولید خود شده اند.

ورودی های پرهزینه تر، برای بخش هایی که پیشتر در زنجیره ارزش ذکرشد مشکل گسترده تری هستند. درست همان زمانی که آنها خود را برای رشد کردن آماده کرده بودند از آنجاییکه محدودیت های مسافرتی کرونا  کاهش پیداکرده بود، شرکت های هواپیمایی بدلیل افزایش نرخ سوخت ضربه خوردند. شرکت نروژی تولیدکننده کود، یارا اینترناشنال Yara International، روز ۹ام مارس اعلام کرد که افزایش نرخ گاز طبیعی موجب شده است که تولید در دو کارخانه اروپایی را متوقف کند.

شرکت های تولید کننده خودرو که هنوز از اختلال شیوع کرونا در زنجیره عرضه بهبود نیافته اند با مشکلات جدیدی مواجه شده اند. فولکس واگن Volkswagen و بی ام و BMW دو خودرو ساز غول آلمانی تولید خود را در اروپا متوقف کرده اند از آنجاییکه بدنبال تولیدکننده تجهیزاتی هستند که حجم زیادی از کابل های الکتریکی را در خودروهای خود جمع کرده اند تا بتواند جایگزین عرضه کننده های اکراینی شود. بانک مورگان استنلی Morgan Stanley، حساب کرده است که  ۶۷ درصد جهش در نرخ نیکل پیش از توقف معاملات آن باعث افزایش حدود ۱۰۰۰ دلاری هزینه های ورودی در متوسط خودروهای الکتریکی امریکاست.

گابریل آدلر از بانک سیتی گروپ، یادآور شده است که خودروسازان مدت های مدیدی است که در انتقال هزینه های خود بر مشتریان موفق بوده اند. شرکت سازنده موفق خودروهای الکتریکی امریکا، تسلا، این ماه قیمت های خود را بالابرد:  ایلان ماسک، رئیس شرکت در تویتی فشار تورمی قابل توجه اخیر در مواد خام و لجستیک را مورد انتقاد قرار داد. چنین قدرت قیمت گذاری رشک برانگیز است. اما این موضوع محدودیت های خاص خود را داراست. در یک نقاطی مردم تمایلی به جذب هرگونه افزایش بیشتری در قیمت را ندارند.

مشتریان در مواردی خاص به مخالفت روی آورده اند. شرکت های مواد غذای امریکا برای تعدیل هزینه های بالای انرژی، حمل و نقل و محتویات مواد غذایی، قیمت های خود را افزایش داده اند. هرچند که آنها قادر نبودند قیمت ها را به سرعت افزایش دهند تا بتوانند حاشیه سود خود را حفظ کنند. مغازه های فروش اجناس قادر به مطالبه قیمت های بالاتر در زمان مورد نیازشان به دلیل نیاز به تخفیف قیمت ها نسیتند. بدین ترتیب مغازه های فروش اجناس از طرف خریدارانشان در فشار قرار دارند. رابرت مسکو از کردیت سویس، یک بانک دیگر، اشاره دارد که مصرف کنندگان در سال گذشته تمایل به مصرف مواد غذایی را دارند که از عهده قیمت آن بر می آیند. اما تاثیر جنگ بر روی قیمت کامادیتی ها زمانی وارد شد که کاسه صبر مشتریان لبریز شده، بویژه در امریکا که نرخ تورم از بالاترین میزان خود در چهل سال گذشته عبور کرده است.

آقای مسکو می گوید: هر شرکت مواد غذایی می بایست بدلیل اینکه مصرف کنندگان مواد غذایی را تحت فشار قرار می دهند آزرده و ناراحت باشد. از آنجاییکه هزینه های مواد ورودی در حال افزایش است، به شدت این احتمال به نظر می رسد که شرکت ها مجبور به انتخاب بین کاهش سود و سرکوب تقاضا شوند.

مترجم: هامون اردلان، این مقاله در بخش تجارت مجله اقتصادی اکونومیست با عنوان عکس العمل زنجیره ارزش به چاپ رسیده است./۱۹ مارس ۲۰۲۲